Fréttatíminn - 23.09.2011, Síða 30

Í
samanburði við glitrandi litadýrðina á
Menningarnótt er glerhjúpurinn utan
um Hörpu hlutlaus og grámóskulegur
þennan þriðjudagsmorgun í september.
Það sama verður ekki sagt um tónlist-
arstjórann. Steinunn Birna Ragnarsdóttir er
lífleg, mælsk, talar hratt og hlær mikið. Henni
er þó ekki hlátur í huga þegar hún ræðir þær
ásakanir sem hún hefur setið undir á síðustu
mánuðum og snúa að hennar eigin hljóðfæra-
kaupum.
„Ég hef verið píanóleikari alla mína tíð og
það hefur vissulega verið þungbært að ein-
hverjir hafi kosið að gera það tortryggilegt
að ég skyldi fá mér hljóðfæri. Mitt hlutverk í
hljóðfærakaupum Hörpu var að velja hljóðfæri,
ásamt Víkingi Heiðari Ólafssyni píanóleikara.
Ég hafði ekkert með viðskiptahliðina á þeim
kaupum að gera og samdi hvorki um verð né
sá um að borga hljóðfærið,“ segir hún.
Konsertf lygill Hörpu var keyptur hjá
Steinway-verksmiðjunni í Hamborg og fóru
Steinunn Birna og Víkingur gagngert út til að
velja hann. „Svo féll ég bara sjálf fyrir flygli,
alveg óvænt. Ég varð hugfangin af þessu hljóð-
færi sem var þá eyrnamerkt öðrum. Ég fékk
ekki að vita fyrr en mörgum mánuðum seinna
að ég ætti kost á að kaupa það. Ég hafði selt
mitt hljóðfæri og gat því staðgreitt það og
fengið staðgreiðsluafslátt. En það var eini af-
slátturinn sem ég fékk. Það var alls ekki þann-
ig að ég nyti einhverra sérkjara eða fríðinda
vegna hljóðfærakaupa Hörpu,“ segir Steinunn
Birna ákveðin og dregur fram möppu fulla af
kvittunum fyrir umræddum hljóðfærakaupum.
„Hér er greiðslan fyrir flygilinn, mínus 3% stað-
greiðsluafsláttur. Þú sérð að þetta er á mínu
nafni,“ segir hún. „Hér er millifærslukvittun,
virðisaukaskatturinn og flutningsgjöldin,“
heldur hún áfram og dregur fram hvert blaðið
af öðru. „Einhverjir virtust halda að ég hefði
fengið flutninginn heim til mín frítt en hér er
kvittun fyrir honum,“ segir Steinunn Birna.
„Viðskiptin áttu sér stað með margra mánaða
millibili. Hljóðfæri Hörpu voru keypt í desemb-
er og mitt hljóðfæri í apríl. Kaupin voru því
ekki einu sinni gerð á sama tíma.“
Umræddur kvittur um að Steinunn hefði á
einhvern hátt nýtt sér opinber kaup ríkisins á
konsertflyglum Hörpu sér til hagsbóta segir
Steinunn Birna hafa komist á kreik hjá aðilum
sem voru að vinna í húsinu.
„Einhverjir þeirra heyrðu samtal mitt við
flyglaflutningamanninn um það hvenær minn
flygill ætti að fara heim og sáu ástæðu til að
hringja í fjölmiðla af því tilefni. Nokkrir þeirra
höfðu samband við mig og ég sagði þeim
söguna eins og ég er að segja þér hana núna.
Þeir sögðust allir heyra strax að þetta væri
í góðu lagi. Nema blaðamenn DV. Þeir skrif-
uðu grein um þetta en létu mig vita fyrirfram
þannig að ég átti kost á að senda þeim afrit
af kvittunum. Greinin fjallaði raunar um að
þetta væri „ekki frétt“ en samt var ekki tekið
fram að ég hefði sent öll sönnunargögn fyr-
ir því að þetta hefði verið í lagi. Svo fór Gróa
á Leiti af stað og nokkrir einstaklingar, sem
töldu sig eiga harma að hefna, tóku þetta upp.
Þótt þetta sé eitthvað sem maður getur ekki
tekið persónulega hefur það samt komið mér
mikið á óvart að fólk úr tónlistarbransanum,
eins og Bubbi Morthens, hafi kosið að fara
fram með gífuryrðum og ásökunum sem hafa
verið úr lausu lofti gripnar. Ég hef ekki viljað
svara þeim hingað til, enda eru fullyrðingarnar
svo margar að ég myndi ekki vita hvar ég ætti
að byrja. Á einhverjum tímapunkti er þó auð-
vitað ekki hægt að sitja undir svona miklu að-
kasti án þess að bera hönd fyrir höfuð sér og
leggja spilin á borðið. Ég tek það fram að þá
sjaldan sem leiðir okkar Bubba hafa skarast í
bransanum hef ég ekki haft neitt nema gott af
honum að segja. Þegar fólk velur þessa aðferð
þá segir það kannski meira um það sjálft held-
ur en þann sem fyrir því verður. Þess vegna
kýs maður í lengstu lög að blanda sér ekki í
slaginn. Það var hins vegar alveg komið nóg.“
Ekki fíkniefnaleit
Gagnrýni Bubba Morthens og fleiri tónlistar-
manna hefur meðal annars beinst að skilmál-
um Hörpu sem lagðir voru fram fyrr á þessu
ári.
„Ýmsir tónlistarmenn og tónleikahaldarar
hafa lýst óánægju sinni með ýmislegt og þar
á meðal þessa skilmála. Við tókum mjög vel í
þeirra ábendingar. Við erum með hús í hönd-
unum sem aldrei hefur verið til á Íslandi og
þurftum að leggja einhverjar línur til að byrja
með. Eðlilega verður ramminn að vera í sam-
ræmi við húsið sjálft og mikilvægi þess. Við
höfðum skilmála frá norrænu húsunum til
hliðsjónar. En þessir skilmálar eiga ekki að
öllu leyti við íslenskan samtíma og umhverfi.
Til dæmis þekkist það ekki á Íslandi að greiða
þurfi salarleigu fyrirfram. Við endurskoðuðum
það ákvæði. Á næstu dögum mun ég kynna for-
manni Bandalags íslenskra tónleikahaldara,
BÍT, Ísleifi B. Þórhallssyni, nýja skilmála og
taka við síðustu ábendingum frá þeim, því við
viljum auðvitað ekki að skilmálar hússins séu
óaðgengilegir og óásættanlegir fyrir notendur
þess. Viðbrögðin voru sterk á sínum tíma af því
að fólk hélt að um væri að ræða endanlegt fyrir-
komulag. Ég er bjartsýn á að við getum verið í
góðu samstarfi í framtíðinni, enda öllum í hag
að svo geti orðið.“
Munu tónlistarmenn fá að selja diskana sína
hérna í húsinu?
„Eins og alltaf í svona húsum er einhver aðili
samningsbundinn húsinu og öfugt. Við erum
bundin samningi við Tólf tóna um að öll sala á
tónlist fari í gegnum þá. Það er hægt að finna
leiðir til að gera þetta þannig að allir geti sætt
sig við það. En þetta er eitt af því sem ekki er
hægt að breyta alveg miðað við okkar rekstr-
arumhverfi.“
Í skilmálum Hörpu var einnig ákvæði um að
fólk væri skuldbundið til að nota það hljóðkerfi
sem fyrir liggur í húsinu.
„Hér hefur verið lagt í mikla fjárfestingu og
það kemur húsinu illa ef hún er ekki notuð;
mjög góð kerfi og tæknibúnaður. Við erum að
finna flöt á því hvernig hægt er að gera þetta
í samráði við notendur því stundum er hljóð-
kerfi og búnaður algerlega órjúfanlegur hluti
af heildarmyndinni. Það verður skilningur á
því og það stóð aldrei annað til en að vinna
þetta allt í samráði við notendur hússins,“ segir
Steinunn Birna.
Leitarákvæðið svokallaða í umræddum skil-
málum sætti einnig mikilli gagnrýni en Stein-
unn Birna segir það sömuleiðis hafa byggst á
misskilningi.
„Sumir héldu að þetta ætti við um fíkniefna-
leit sem er alveg af og frá. Þetta er sprengju-
og vopnaleitarákvæði. Til þess verður gripið
þegar það eru ráðstefnur í húsinu þar sem t.d.
forsætisráðherrar margra landa eru staddir
hér og hækka þarf öryggisstigið. Þetta er skil-
greint betur í nýju skilmálunum þannig að eng-
inn geti misskilið. Það var alls ekki meiningin
að hér ætti að leita að fíkniefnum á fólki þegar
það kemur inn í húsið.“
Úthaldið stærsta áskorunin
Steinunn Birna segir mikilvægast að sátt
ríki um hið langþráða tónlistarhús Hörpu. „Í
fyrsta skipti eigum við hús sem er sambæri-
legt við það besta sem gerist í veröldinni. Það
hefur svo mikla þýðingu fyrir íslenskt tón-
listarlíf og tónlistarmenn að mér finnst að
við eigum ekki að eyða tíma í að vera í ein-
hverjum skotgröfum með leiðindi þegar við
höfum tækifæri til að samgleðjast yfir svo
stórum tækifærum. Að sameinast um þetta
hús hlýtur að vera aðalatriðið. Húsið á eftir
að verða mikil auðlind fyrir okkur og það er
þegar byrjað að reyna á það. Aðilar eins og
Gautaborgarsinfónían, Gustavo Dudamel og
Jonas Kaufmann fara héðan með þá upplifun
að þetta sé eitt besta hús sem þeir hafi spilað
eða sungið í. Þetta fólk verður okkar sendi-
herrar. Það er hefð fyrir því að svona hús séu
gagnrýnd og umdeild. Þannig er það bara ef
við horfum aftur í íslensku söguna á Perluna,
Ráðhúsið og Þjóðleikhúsið. Það var aldeilis
ekki sátt um þessi hús fyrr en löngu eftir að
þau voru byggð. Það hefur mikið breyst gagn-
vart Hörpu eftir að hún var opnuð. Hingað
hefur hálf þjóðin komið og flestir fara héðan
ánægðir. Þá verður þetta fljótt að breytast.“
Hver hefur verið helsta áskorunin hingað til?
„Maður upplifir mikla ábyrgð við að fá að
standa í stafni fyrir svona verkefni. Það er eitt-
hvað sem maður verður að gefa alla sína krafta.
Það hefur reynt mikið á. En það sem hefur ver-
ið mesta áskorunin er að láta ekki hugfallast.
Að treysta því að lausnirnar finnist þegar þær
hafa verið fjarri því að vera augljósar. Verkefnið
varð oft yfirþyrmandi í stærð sinni. Stundum
hefði verið freistandi að leggja árar í bát. En að
gefa sér ekki þann valkost hefur kannski verið
mesta áskorunin.“
Geturðu nefnt mér dæmi um svona stundir?
„Hvar viltu að ég byrji? segir Steinunn Birna
og hlær dátt. „Bara það að byrja með hús sem
var óklárað var gríðarlega flókið. Að mínu
Læt ekki hugfallast
Hingað til hefur Steinunn Birna Ragnarsdóttir, tónlistarstjóri Hörpu, setið
þegjandi undir ásökunum um elítusnobb og tortryggileg hljóðfærakaup. Hér
svarar hún fyrir sig og lýsir því jafnframt hvernig var að takast á við föður-
missi um leið og undirbúningur fyrir opnun Hörpu stóð sem hæst. Heiðdís Lilja
Magnúsdóttir ræddi við Steinunni Birnu. Ljósmynd/Hari
Þetta voru ein-
hver fljótfærn-
isleg viðbrögð
hjá mér sem
voru náttúr-
lega alveg
morðfyndin,
sérstaklega þar
sem þau gefa
dálítið skakka
mynd af mér.
Þeir sem
þekkja mig vita
að ég er nú
ekkert sérstak-
lega „tricky“
manneskja.
Framhald á næstu opnu
Heiðdís Lilja
Magnúsdóttir
hlm@frettatiminn.is
30 viðtal Helgin 23.-25. september 2011