Læknablaðið - 15.10.1982, Blaðsíða 19

LÆKNABLADID
237
Þörf á fræðslu og kennslu um barnageð-
lækningar í hinum ýmsu fræðigreinum læknis-
fræðinnar svo og öðrum fræðilegum greinum
hefur verið brýn og er engan veginn uppfyllt
enn sem komið er hér á landi. Rannsóknar-
niðurstöður síðustu ára hafa sýnt fram á, að
sálsjúkleg vandamál fullorðinsára eiga langoft-
ast rætur að rekja til bernskuára og óleystra
tilfinningalegra vandamála uppeldisára. Jafn-
framt hafa rannsóknir innan barnageðlæknis-
fræðinnar á síðustu árum sýnt fram á, að séu
geðræn vandamál barna og unglinga greind
og meðhöndluð snemma eru meiri líkur á, að
hægt sé að hindra geðræn vandamál fullorð-
insára.
Engin skipuleg barnageðlæknisfræðileg
pjónusta hefur verið rekin á barnadeildum
sjúkrahúsa höfuðborgarsvæðisins. Á Slysa-
deild Borgarspítalans er hvorki barnalæknis —
né geðlæknisfræðileg pjónusta en pangað
koma til meðferðar að jafnaði rúm 10 púsund
börn árlega. Þessi skortur á pjónustu innan
barnageðlækninga er í ósamræmi við pá
próun, sem átt hefur sér stað í barnageðlækn-
ingum í nágrannalöndum okkar og jafnframt í
öðrum greinum læknisfræðinnar, bæði hér á
landi og erlendis.
Hvað er hægt að gera til úrbóta ? Þjónusta
barnageðdeilda er nokkuð mismunandi eftir
löndum. Víðast hvar er pjónustunni pannig
farið, að börn eru tekin til athugunar, rann-
sóknar og greiningar og að lokum meðferðar,
ef athugun leiðir í ljós, að pörf er á meðferð.
Þessi greiningar- og meðferðarpjónusta er
vanalega rekin á göngudeildum, tengdum al-
mennum sjúkrahúsum, barnadeildum eða geð-
deildum. Tilvísanir eru ýmist frá heimilislækn-
um, barnalæknum, geðlæknum, sálfræðideild-
um, foreldrum, leikskólum, dagheimilum eða
grunnskólum. Tilvísanir frá öðrum sérstofn-
unum t.d. fyrir vangefna, blinda og heyrnar-
lausa eru nokkuð algengar á barnageðdeildum
erlendis, en vitað er, að geðræn vandamál
slíkra barna eru mun algengari en annarra
heilbrigðra barna.
En hvað er til úrbóta í pessum málum hér á
landi? Allverulegur skortur er hér á landi á
geðverndardeildum eða leiðbeiningarstöðvum
fyrir börn og foreldra, sem víða erlendis eru í
tengslum við göngudeildapjónustu á barna-
geðdeildum eða á almennum sjúkrahúsum eða
háskólasjúkrahúsum. Forstöðumaður slíkra
geðverndardeilda er vanalega barnageðlækn-
ir, en meðferð er oft á tíðum jöfnum höndum
hjá sálfræðingum, félagsráðgjöfum og læknum
undir eftirliti barnageðlækna.
j Danmörku er stefnt að pví að miða við að
ein barnageðdeild pjóni hverjum 50.000 íbú-
um, ættu pví samkvæmt peimstaðli að vera
starfandi hér á landi fjórar barnageðdeildir.
Þar sem margir, bæði foreldrar og aðrir
álíta barnageðdeildir fyrst og fremst fyrir
geðveik börn, vilja peir ekki að barn sem
pjáist einungis af tilfirnningalegum erfiðleikum
sé grunað um að vera geðveikt ásamt peim
ópægindum sem pví fylgir. Vafalaust mætti ná
til fleiri foreldra og annarra tilvísandi aðila, ef
göngudeild barnageðeildar hefði aðskilda pjón-
ustumiðstöð eða geðverndarpjónusta væri
jafnframt í tengslum við t.d. ungbarna-, smá-
barna- og skólaeftirlit. Með tilkomu proska-
mats 4ra ára barna í tengslum við ungbarna-
og smábarnaeftirlit gefst gott tækifæri til að
fylgja eftir börnum með geðræn vandamál eða
proskafrávik og veita foreldrum par jafnframt
leiðbeiningar og ráðgjöf eftir pörfum.
Á GBH hafa um 120 börn notið legudeild-
arpjónustu á undanförnum rúmum 10 árum, en
legudeildin við Dalbraut er rekin fjarri Land-
spítalanum og hefur pví rannsóknaraðstaða
við deildina verið mjög takmörkuð. Ekki er
óalgengt erlendis, að slíkar meðferðardeildir
séu reknar utan sjúkrahúsa, en eru par pá oft á
tíðum úr tengslum við göngudeildir, par sem
aðalgreining og rannsókn fer fram. Legudeild
GBH hefur eigin skóla og fjöldi meðferð-
araðila á deildinni er talsvert hærri en á
venjulegum sjúkradeildum og hefur deildin pví
pótt kostnaðarsöm í rekstri. Á legudeildum
barnageðdeilda er nauðsynlegt að bjóða upp á
góða endurhæfingamöguleika og tómstunda-
iðju ásamt ípróttum og sé tekið tillit til pessara
pátta hefur aðstaða GBH við Dalbraut verið
góð.
Auka parf samstarf við barnadeildir. Á
barnadeildum höfuðborgarsvæðisins eru sam-
ankomin flest börn utan skóla og er pví
mikilvæg aðstaða á barnadeildum til að finna
áhættuhópa barna og veita peim pá greiningu
og meðferð sem pörf er á hverju sinni. Á
barnadeildum er fylgst með proska og vexti
barna og almennt er reynt að standa að
velferð peirra, jafnframt er auðvelt að athuga
hegðun barna, tjáskipti peirra og fjölskylduað-
stæður og sálsjúkleg einkenni. í nágranna-
löndum okkar er pað pví fastur liður í starfi á
barnadeild að annast geðlæknisfræðilega
ráðgjöf (konsultation). Þetta tíðkast bæði á