Læknablaðið - 15.08.1983, Blaðsíða 4

162
LÆKNABLADID 69, 162-165, 1983
Jón Hilmar Alfreðsson
TÆKNIFRJÓVGUN MEÐ FRYSTU GJAFASÆÐI
Greinargerð um fyrstu þrjá tugi tilfella
Tæknifrjóvgun með gjafasæði (artificial inse-
mination by donor, AID) var hafin hér á landi í
ársbyrjun 1980 og hefir verið notað fryst sæði.
Hér er ætlunin að gera grein fyrir tilhögun
pessarar meðferðar og þeim árangri, sem
náðst hefur.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐ
Alls hafa fjörutíu og tvenn hjón komið til
meðferðar, eftir ýtarlega rannsókn á frjósemi
beggja og viðtal við þau bæði. Af ýmsum
ástæðum hættu fjórar kvennanna í þeirri
meðferð, áður en ráðgerðum sex mánaða tíma
var lokið (dropouts), sjö eru enn á þessum
meðferðartíma, þegar uppgjörið fer fram, 1.
október 1982 (open cases), en prjátíu og ein
kona hefur lokið meðferð. Getnaður tókst hjá
tuttugu og tveimur (tafla 1).
Ófrjósemi karla. Ástæðan til AID meðferð-
ar (indication) var í öllum tilvikum ólæknan-
leg ófrjósemi eiginmanns. Ymist var um að
ræða algjöra vöntun á sæðisfrumum (sáð-
frumuleysi, aspermia) eða að mikið vantaði á
eðlilegan fjölda, hreyfanleika og/eða lögun
frumanna (oligo — astheno — teratospermia,
OAT). í þessum síðarnefndu tilfellum er ó-
gjörningur að meta frjósemishorfur af sæðis-
rannsóknum einum og verður því að gera ráð
fyrir a.m.k. 3-5 ára barnlausri sambúð, áður en
til tæknifrjóvgunar kemur.
í töflu 2 er flokkun á meintum orsökum
ófrjósemi karla í þeim 42 tilfellum, sem rann-
sökuð voru. »Klinefelter syndrome« fannst hjá
fjórum þeirra. »Agenesis«, »spermatogenic
maturation arrest« og »Sertoli cell only synd-
rome« eru einnig afbrigði gallaðrar sæðis-
myndunar (secretory aspermia) og voru fimm
slík tilfelli greind. Sáðfrumuleysi vegna stíflu
(excretory aspermia) fannst hjá þrem og loks
eru átta tilfelli talin »idiopathic«, en par er um
að ræða »secretory aspermia« án frekari grein-
ingar. Náragangseistu (cryptorchidism) höfðu
Frá Kvennadeild Landspítalans. Barst ritstjórn 12/01/1983.
Samþykkt til birtingar 14/01/1983. Send í prentsmiðju
02/05/1983.
sex. Skert sæðismyndun (OAT) er oft án
frekari skýringa, en henni fylgir í sumum
tilvikum haull í bláæðum (varicocele) eða aðrir
óljósir orsakapættir (orchitis, autoimmunity).
Arfgengir sjúkdómar hafa ekki ennpá orðið
tilefni til meðferðar hér.
Forrannsóknir á konum. ítarleg frjósemis-
rannsókn var gerð á öllum konum, áður en
meðferð hófst. Raunhitarit (basal temperatu-
re) var fært a.m.k. í einn mánuð fyrir og síðan
stöðugt meðan á meðferð stóð. Leghálsbreyt-
ingar kringum egglos voru metnar að hætti
Insler (1) og legbolsslímhúð vefjagreind m.t.t.
proska á driftarskeiði. Til pess að kanna
eggjaleiðara var gerð kviðspeglun og blásning
hjá 28 konum, en hjá þremur, (af 31 sem lokið
Table 1. Classification of females
Total number of patients..................... 42
Number of drop-outs ............................ 4
Number of open cases ........................... 7
Number of successes............................ 22
Number of failures.............................. 9
Table2. Causes of male sterility
Oligo-
astheno-
Azoo- terato-
spermia spermia
Congenital
Klinefelter (XXY) ................ 4 —
Agenesis and spermatogenic
maturation arrest............... 4 —
Sertoli cell only syndrome ....... 1 —
Cryptorchism...................... 3 3
Acquired
Excretory (occlusion) ............ 3 —
Orchidis ......................... — l
Varicocele (op) .................. 1 4
Auto-immunity .................... — l
Other causes (»idiopathic«)..... 8 9
All causes 24 18
Total 42