Læknablaðið - 15.09.1984, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ 1984;70:219-20
219
NABLAÐIÐ
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
(íÍrI
Læknafélag íslands og
Læknaíélag Reykjavíkur
70. ARG. - SEPTEMBER 1984
BETABLOKKAR EFTIR
HJARTADREP
Undanfarin 20 ár hafa áhrif betablokka á
dánartíðni sjúklinga með brátt hjartadrep
verið prófuð ítarlega. Fyrsta vísindagreinin um
petta efni birtist árið 1965, (1) og virtist hún
benda til þess að dánartala sjúklinga minnkaði
eftir hjartadrep, ef peim voru gefnir beta-
blokkar. Fjöldi rannsókna fylgdi í kjölfarið, en
flestum var pað sammerkt að taka til fárra
sjúklinga, enginn sambærilegur hópur var
tekinn til samanburðar, og fæstar rannsóknir
voru tvíblindar.
Fyrsta rannsóknin, sem verulegt mark er
takandi á, birtist árið 1975 og fjallaði um
praktólól. (2) Rannsóknin tók til 3038 sjúk-
linga yngri en 70 ára, sem fengu 200 mg af
praktólól eða geðþóttalyf. Lyfjameðferð var
hafin 7-28 dögum eftir hjartadrep. Hjarta-
dauði og skyndidauði reyndist fátíðari í prak-
tólól-hópnum. Hins vegar var ekki marktækur
munur á heildardánartíðni. Praktólól virtist
vernda þá sjúklinga best, sem höfðu fram-
veggsdrep. Petta hafa síðari rannsóknir á
öðrum betablokkum ekki staðfest. Rannsóknin
var stöðvuð í miðju kafi, pegar pað vitnaðist
að praktólól gat valdið bandvefsmyndun að
baki lífhimnu og einkennum svipuðum rauðum
úlfum.
Næsta rannsókn birtist snemma árs 1981,(3)
og vakti hún strax heimsathygli. Læknar
sjúkrahúsa, sem þjóna u.p.b. þriðjungi norsku
pjóðarinnar, tóku pátt í rannsókninni. Áhrif
tímólóls voru borin saman við geðpóttalyf hjá
1884 sjúklingum, sem höfðu hlotið brátt hjarta-
drep á tímabilinu 1. janúar 1978 til 7. október
1979. Meðferð var hafin 6-27 dögum, eftir að
sjúkdómseinkenni hófust. Ekki voru teknir
með í rannsóknina sjúklingar, sem purftu
betablokka vegna annarra ástæðna, né peir,
sem þoldu ekki betablokka. Sjúklingarnir voru
flokkaðir í 3 áhættuhópa. í hópi 1 (verstar
horfur) voru peir, sem höfðu áður fengið
hjartadrep. í hópi 2 peir, sem höfðu fengið
alvarlega fylgikvilla í legunni, en í hópi 3 aðrir
sjúklingar, og voru þeir taldir hafa bestar
heilsuhorfur. Rannsóknin var tvíblind, og á-
kveðið var að meta dánartölu í meðferðarhóp-
unum tveimur eftir pví, hvorum hópnum sjúk-
lingur tilheyrði í upphafi, óháð pví, hvort með-
ferð var hætt fyrir rannsóknarlok t.d. vegna
hjáverkana eða fylgikvilla (»intention to treat
principle«). Þó að hending réði vali sjúklinga í
meðferðarhópa, urðu hóparnir dálítið mis-
munandi í ýmsu tilliti. Pannig fengu yngri
sjúklingar tímólól en geðþóttalyf og færri
peirra fyrrnefndu höfðu purft pvagræsilyf fyrir
drep. Hins vegar höfðu fleiri verið endurlífgðir
í sjúkdómslegunni og fleiri fengið alvarlegar
hjartsláttartruflanir í síðarnefnda hópnum.
Þessi munur á meðferðarhópum varpar nokk-
urri rýrð á rannsóknina. Hins vegar hafa
Norðmenn leitt að pví tölfræðileg rök, að
hann geti ekki skýrt mismunandi afdrif sjúkl-
inga í meðferðarhópunum tveimur. Alls hurfu
úr rannsókninni 494 sjúklingar, flestir vegna
þess, að þeir purftu betablokka (100), fengu
hjartsláttartruflanir, sem kröfðust pess, að
meðferð var hætt (51), hjartabilun, lágprýsting
eða hægatakt. Fimmtíu og átta sjúklingar dóu
í tímólól hópnum, en 113 í samanburðarhópn-
um. Pessi munur var marktækur (P< 0.001).
Einnig dóu færri sjúklingar skyndilega í tímó-
lól hópnum (P< 0.001).
Munur á dánartíðni fór vaxandi allt fyrsta
árið a.m.k., og kom hann jafnt fram í öllum
áhættuhópunum þremur og var óháður stað-
setningu hjartadreps. Loks er pess að geta, að
sjúklingar, sem tóku tímólól fengu síður (P<
0.001) annað hjartadrep, meðan rannsóknin
stóð yfir.
í priðju stóru rannsókninni (1982) (4) var
beitt própranólól meðferð, en niðurstöður
hennar voru mjög á sömu lund og tímólól
rannsóknarinnar. Ekki var sjáanlegt, að neinn
sérstakur undirhópur hefði meira gagn af
própranólol meðferð en annar.
Taylor og félagar (1982) birtu niðurstöður
rannsókna sinna á oxprenólól meðferð (5).
Pær benda til þess, að ávinningur meðferðar