Læknablaðið - 15.02.1988, Blaðsíða 35

LÆKNABLAÐIÐ 1988; 74; 57-65
57
Einar Ragnarsson, Sigurjón H. Ólafsson, Sigfús Þór Elíasson
TENNUR OG TANNLEYSI 52JA-79 ÁRA KARLA í
HÓPRANNSÓKN HJARTAVERNDAR 1985-1986
ÚTDRÁTTUR
Rannsókn sú, sem hér um ræðir var gerð á
ofanverðu árinu 1985 og fyrri hluta árs 1986 á
Rannsóknarstofnun Hjartaverndar í Reykjavík.
Skoðaðir voru 516 karlar 52ja-79 ára. Tilgangur
rannsóknarinnar var sá að bæta að nokkru úr
þeim skorti á upplýsingum um ástand
tyggingarfæra fullorðinna einstaklinga, sem
óneitanlega hefur háð allri umræðu, sem og
áætlanagerð á þessu sviði.
Upplýsinganna var aflað með spurningalista, sem
var yfirfarinn á sama hátt og listar
stofnunarinnar. Auk þess framkvæmdi
hjúkrunarfræðingur munnskoðun samkvæmt
stöðluðu eyðublaði.
Helstu niðurstöður voru:
Tönnum fer fækkandi með aldrinum. Tannlausir
með öllu voru 39%, en 14,7% voru tannlausir í
öðrum gómi.
Tennur efri góms tapast fyrr en tennur neðri
góms. Menn halda lengst augntönnum og
framtönnum í báðum gómum, þó lengur
tilsvarandi tönnum neðra góms. Augntennur
neðra góms standa lengst.
í þessum hópi voru tæp 10% með einhvers
konar krónur eða brýr. Þetta er um 21% hinna
tenntu.
Tæplega 65% voru með laus tanngervi í munni.
Karlar milli fimmtugs og sextugs urðu að
meðaltali tannlausir í efra gómi u.þ.b. 17 árum
seinna en þeir, sem voru milli sjötugs og áttræðs.
í neðra gómi var breytingin meiri og munurinn
um 23 ár milli hópanna.
Meðalaldur gervitanna var rúmlega tólf ár og
liðlega 20% yfir tuttugu ára gamlar.
Flestir karlanna höfðu átt eitt til tvö gómasett, en
fleiri en þrjú tannsett virðist vera fátítt í þessum
hópi.
Kvartanir eru algengari vegna gervitanna neðri
góms. Algengast er að kvartað sé undan losi og
þar næst eymslum.
Óhætt virðist að draga þá ályktun, að verulega
hafi dregið úr tannmissi. Menn nota gervitennur
of lengi, en slíkt leiðir gjarnan til vandræða, enda
kvörtuðu rúmlega 23% undan efri góm, en liðlega
33% vegna þess neðri. Ljóst er að þörf fyrir
fræðslu um tannvernd, munnhirðu og notkun
gervitanna er mikil í þessum hópi.
INNGANGUR
Til skamms tíma hafa upplýsingar varðandi
munnheilsu (oral health) íslendinga verið mjög af
skornum skammti. Segja má, að frá því að
Dunbar, Möller og Wolff gerðu hér athugun á
tyggingarfærum árið 1962 hafi lítið sem ekkert
verið fylgst með breytingum í þessum efnum, þar
til nú á allra seinustu árum (1). Fátt eitt er vitað
um ástandið fyrir þann tíma. Hin síðari ár hafa
verið gerðar nokkrar athuganir, einkum á
skólabörnum enda auðvelt að ná til þeirra í
skólum landsins. Einnig er hafin rannsókn meðal
vistmanna dvalarheimila aldraðra í Reykjavík.
Næsta lítið er vitað um ástand munnhols meðal
íslendinga frá skólaaldri til elliára.
Faraldsfræðileg könnun á þessum hópi hlýtur að
veita ómetanlegar upplýsingar m.a. um það hver
árangur hefur orðið af tannverndarstarfi fyrr á
lífsleiðinni. Á þann hátt fæst viðmiðun, sem sýnir
raunverulegt ástand og gagnast til samanburðar í
framtíðinni.
Þegar höfundar tóku að huga að því hvernig ná
mætti nægilegu úrtaki fólks, sem komið væri af
barnsaldri og því ekki beinlínis innan seilingar
eins og skólabörn og vistmenn stofnana, var
leitað til Rannsóknarstofnunar Hjartaverndar.
Hjartavernd hefur þá sérstöðu, að þangað kemur
tölvuvalið úrtak fólks til könnunar á
heilbrigðisástandi. Hluti þeirrar könnunar fer
fram á formi spurningalista, og virtist því fýsileg
leið að bæta þar við spurningum um ástand