Læknablaðið - 15.01.1989, Blaðsíða 46

32
LÆKNABLAÐIÐ
KRABBAMEIN í BRISKIRTLI.
SJÚKLINGAR GREINDIR Á
BORGARSPÍTALANUM 1974-1984
Davíð O. Arnar, Ásgeir Theodórs, Gunnar H.
Gunnlaugsson, Helgi ísaksson. Lyflækningadeild og
Skurðlækningadeild Borgarspítalans, Rannsóknastofa
Háskólans í líffærameinafræði.
Gerð var afturskyggð rannsókn á 67 sjúklingum sem
greindir voru með krabbamein í briskirtli á
Borgarspítala á tímabilinu 01.01.74 til 31.12.83.
Sjúkdómsgreining var staðfest með kviðristu
(explorative laparotomy), ERCP, CT, sónar,
vefjarannsókn eða krufningu. I hópnum var 31 karl og
36 konur (kynjahlutfall 1/1,2). Meðalaldur sjúklinga
við greiningu var 71,6 ár.
Sjúkdómsgreining var staðfest með vefjarannsókn hjá
47 sjúklingum (70%). Adenocarcinoma greindist hjá 46
þeirra, en islet cell tumor hjá einum sjúklingi. Við
greiningu var verkur (81,2%), gula (59%) og megrun
(39,7%) algengustu einkennin. Meinvörp voru til staðar
í 67,2% tilfella. Staðsetning æxlis var algengust í caput
(40,3%).
Framhjáhlaup á görnum og/eða gallvegum var gert hjá
64,2% tilfeila. Brottnám æxlis var framkvæmt hjá
fjórum sjúklingum (6%), þ.e. Whippels aðgerð þrír
sjúklingar og total pancreatectomy einn sjúklingur.
Krabbameinslyfjameðferð fengu 19,4% sjúklinga.
Fjórðungur sjúklinga fékk enga meðferð.
Meðallifun sjúklinga voru 192 dagar, 18% lifðu í eitt ár,
3% í tvö ár og 1,5% í þrjú ár eftir sjúkdómsgreiningu.
Enginn sjúklingur lifði í fjögur ár eða lengur.
Niðurstaða:
1. Krabbamein í briskirtli er sjúkdómur hjá eldra fólki.
Meðalaldur við greiningu var 71,6 ár í þessari
athugun og er hærri en áður hefur verið lýst.
2. Kviðrista var algengasta greiningaraðferðin á
rannsóknartímabilinu.
3. Framhjáhlaup á görnum og/eða gallvegum var
algengasta meðferðin.
Höfundar (D.O.A., Á.T., H.f.) vinna að frekari
athugun á faraldsfræði briskirtilskrabbameins á íslandi.
SKIPULÖGÐ LEIT AÐ ÆXLUM I RISTLI OG
ENDAÞARMI:
FRUMKÖNNUN
Ásgeir Theodórs, Anna Pálsdóttir meinatæknir, Stefán
Aðalsteinsson tölfræðiráðgjafi, Hrafn Tulinius,
Nicholas Cariglia, Ólafur Gunnlaugsson.
Krabbameinsfélag íslands.
Tilgangur könnunarinnar var að kanna þátttökuvilja,
framkvæmd og niðurstöður slíkrar leitar á íslandi. Sex
þúsund einstaklingum (þrjú þúsund körlum og þrjú
þúsund konum) á aldrinum 46 til 70 ára var boðin
þátttaka og voru einstaklingar valdir af handahófi úr
þjóðskrá, 120 af hvoru kyni úr hverjum aldursflokki.
Þátttakendur voru 5800 af höfuðborgarsvæðinu en 100
einstaklingar frá hvorum stað Bolungarvík og
Egilsstöðum. Þeim voru send hemoccult spjöld (Röhm
Pharma GmbH Darmstat, Germany) og sendu þeir
síðan sex saursýni til baka til rannsóknar. Innsend
hægðasýni á hemoccult spjöldum reyndust 2355 (40%).
Þátttaka karla var 35% en kvenna 45%. Blóð í
hægðasýnum fannst hjá 46 einstaklingum (1,95%).
Fullkomin ristilspeglun (að caecum) var framkvæmd
hjá 36 einstaklingum (78%), ófullkomin ristilspeglun
var framkvæmd hjá níu einstaklingum (20%) sem síðar
fóru í tvícontrast ristilmynd. Einn einstaklingur var ekki
rannsakaður frekar. Hugsanleg skýring fannst á blóði í
saur hjá 37 einstaklingum (82%). Adenocarcinoma coli
fannst hjá þremur einstaklingum (6,7%), tveimur
konum og einum karli (stigun A,C,D). Einnig greindust
9 adenomatous polypar (tubular 8 og tubulovillous 1)
hjá fimm einstaklingum (11%), 56% voru stærri en 1
cm. í þvermál. Haemorrhoidar greindust hjá 40% og
diverticulosis hjá 16% einstaklinga. Engra fylgikvilla
varð vart við ristilspeglun. Þá voru send 1000 bréf til
þeirra sem ekki þáðu þátttöku og svöruðu 300 (30%),
um 60% þeirra ætluðu að taka þátt í könnuninni en
komu því ekki í verk.
Niðurstaða:
1. Þátttaka í þessari skipulögðu leit er sambærileg við
aðrar erlendar rannsóknir.
2. Fjöldi greindra illkynja æxla og góðkynja adenoma
virðist heldur minni en við sambærilegar erlendar
rannsóknir.
3. Framkvæmd er auðveld og þátttökuvilji góður.
4. Ástæða er til að halda áfram slíkri frumkönnun með
því markmiði að meta frekar kostnað slíks
leitarstarfs og áhrif aukinnar fræðslu á þátttöku
einstaklinga.
INTRAOPERATIVE ENDOSCOPY (IOE).
GREINING OG MEÐFERÐ Á TVEIMUR
SJÚKLINGUM
Ásgeir Theodórs, Jóhannes Gunnarsson, Árni
Björnsson. Lyflækningadeild St. Jósefsspítala,
Hafnarfirði, Skurðlækningadeild og Lyflækningadeild
Borgarspítalans.
Skýrt er frá tveimur sjúklingum, sem gengust undir
intraoperative endoscopy (IOE) á Borgarspítalanum.
Fyrsti sjúklingur var 77 ára gamall karlmaður með
intermittent melena og 26 blóðgjafir á einu ári.
Angiodysplasiur í maga og skeifugörn voru
endoscopiskt electrocoaguleraðar (monopolar). Hinn
sjúklingurinn var 73 ára gömul kona með chron.
hypochrome anemiu og occult blóð í saur. Grunur lék á
blæðandi lesion í colon. Báðir sjúklingar höfðu áður
gengist undir ítarlegar rannsóknir, sem ekki leiddu til
öruggra sjúkdómsgreininga. Vegna gruns um blæðandi
lesionir í smágirni og/eða colon var framkvæmd IOE.
Eftir laparotomy var colonoscope rennt niður um efri
meltingarveg og smágirnið síðan þrætt upp á
speglunartækið. Smágirnið var transilluminerað,
lesionir staðfestar og meðhöndlaðar. Fyrri sjúklingur
reyndist hafa multiple angiodysplasiur, sem voru
electrocoaguleraðar (27) og resecteraðar. Aðgerðin stóð
í 2Vi klst. Blæðingum frá meltingarvegi fækkaði
verulega og sjúklingi vegnaði vel ári eftir aðgerð. Seinni
sjúklingur reyndist hafa multiple telangiectasiur í
smágirni, sem voru electrocoaguleraðar (monopoiar),
en í colon fannst illkynja æxli (adenocarcinoma) vaxið
frá ovary hægra megin. Gerð resection en tveimur
vikum síðar var hún op. aftur og greind perforation eftir
electrocoagulation. Sjúklingur lést fjórum dögum síðar.
Niðurstaða:
1. IOE kemur vel til álita þegar grunur leikur á multiple