Þjóðhagsreikningar 1901-1945 - 01.08.1992, Page 173

Það skal játað að áætlanir af þessu tagi, þ.e. um hve mikið hafi fallið undan, eru
mjög óvissar og ábendingar grófar en þær verður að nýta.
a) Böðunarskýrslur 1903-1904 og 1904-1905 og framtöl Búnaðarskýrslna
Um þetta segir svo bls. 189 í Landshagsskýrslum 1905:
„Allt fje sem til var á landinu var baðað 1903-’04 og 1904-’05, nema fjeð í
Grímsey, sem aldrei kemur saman við annað sauðfje. Þar hefur tala hins baðaða fjár
verið áætlað. Tala hins baðaða fjár er meðaltal af tveggja ára fjáreign og var eins og
skýrslumar bera með sér á öllu landinu
>það eru ær, lömb hálfs árs eða eldri, sauðir og veturgamalt fje.< 658.134 kindur
Eftir búnaðarskýrslunum var talið fram haustið á undan böðuninni 502.130
Mismunur: 156.004 kindur
Fjeð er það fleira, þegar baðað er um veturinn, en það var talið um haustið. Næstu
haust eptir böðunina var það fje sem fram er talið (framtalið úr Strandasýslu er get-
gáta, því það er ókomið) 533.675 kindur, eða 124.460 kindum færra en baðað var
vetrinum áður, það sýnist svo sem haustið eptir hafi betur verið talið fram, nema ef
fjenu hefur fjölgað um 25.000 eða þar um bil.“
í Landshagskýrslum 1906, bls. 95, var hin tilfærða tala 533.675 leiðrétt í 534.086
og verður hér við þá tölu miðað. Eftir að grein er gerð fyrir mismunandi böðunar- og
framtalstölum eftir sýslum, er á bls. 190 í Landshagsskýrslum 1905 að lokum sagt:
„Af því má líklega marka að þessar 32.000 fjár sem við bætast eftir böðunina stafi
frekar af betra framtali en af fjárfjölgun."
Hér mun svo reiknað að 1901 hafi vantað 31% en 1905 vantað 23%.
b) Fjárskoðunarskýrslur 1906-1907
í framhaldi af hinni almennu fjárböðun 1903-1904 og 1904-1905 var ákveðið að
fara skyldi fram fjárskoðun um allt land í desember 1906 og janúar 1907. Um þetta
segir svo á bls. 118 í Landshagsskýrslum 1908: „Tala hins skoðaða fjár á öllu landinu
hefur verið 637.716 kindur. Þessi tala er líklega dálítið lægri heldur en fjártalan hefur
verið í raun og veru.“
Ennfremur segir svo á bls. 122: „Samkvæmt fjárskoðunarskýrslunum var fjártalan
um áramótin 1906-1907: 637.716“. En samkvæmt Búnaðarskýrslum vorið eftir
526.185 mismunurinn er því 111.531
Á Búnaðarskýrslum árið 1907 var því vantalið um 21,2%, sé ekki gert ráð fyrir
vanhöldum fram til fardaga. Bæði böðunin og seinni fjárskoðun hafa haft áhrif. Hér
mun áætlað að þaðan í frá hafi vantal verið líkt en þó nokkru lægra og áætluð 20%
viðbót.
171