Sagnir - 01.06.2006, Síða 114

ajnýrœðí
og vinstri, við og þeir, góðu mennimir og þeir vondu. Þannig myndi
ég sem meðlimur Sjáflstæðisflokksins afgreiða skrif vinstri sinna sem
kommablaður. Sá hinn sami myndi svo á móti afskrifa mín skrif sem
innihaldslítið íhaldsblaður. Þetta er einföld heimsmynd, sem virðist
ekki vera á faraldsfæti þó svo að Kalda stríðinu sé lokið.
Svo ég snúi mér aftur að spumingu Halldórs Asgrímssonar
hvort sagan geti logið. Við getum slegið því föstu að sagnfræðingar
framtíðarinnar eigi eftir að beina kastljósinu að Iraksstríðinu. Við getum
einnig slegið því föstu að þeir sagnfræðingar sem munu skrifa um
Iraksstríðið munu ekki allir komast að sömu niðurstöðum. Hvað gerir
Halldór þá? Ætli hann muni ekki velja sér það rit sem hann telur komast
næst því að styðja hans sjónarhom á stríðið. Hann getur þá komist að
þeirri niðurstöðu að það rit sem verði fyrir valinu sé rétta söguskoðunin.
Með sama hætti getur hann sneitt framhjá hinu sagnfræðiritunum sem
em ósammála þessari söguskoðun.
Það er kannski stóri kosturinn við sagnfræði. Það er komið undir
einstaklingnum sjálfum að velja sína söguskoðun. Einstaklingurinn
tekur afstöðu til sagnfræðinnar, velur þá söguskoðun sem honum líkar
best. Ég er ekki endilega að segja að sagnfræðingar séu vísvitandi
að búa til sína eigin útgáfú af sögunni bara í þeim tilgangi að koma
til móts við söguskoðun manna eins og Halldórs Asgrímssonar eða
Steingríms J. Sigfússonar. Alveg eins og einstaklingar upplifa söguna
á ólíkan máta, þá munu sagnfræðingar koma með ólíkar túlkunar á
sögunni. Sagnfræðingur sem telur sig sannfærðan um að árásimar
á Tvíburaturnanna 11. september 2001 hafi verið að undirlagi
Bandaríkjastjómar, mun án efa undirstrika þá söguskoðun sína í bók sem
hann myndi skrifa um atburðinn. Hann er í sjálfú sér ekki skuldbundin
til að skoða önnur sjónarmið, það er engin dómstóll sagnfræðinga sem
getur dregið hann til saka fyrir að setja fram aðeins sitt sjónarhom og
um leið hunsa sjónarmið annarra!
Sagnffæðingurinn er í raun aðeins bundinn af eigin samvisku.
Eflaust leggja flestir sagnfræðingar upp með það að reyna að gæta
hlutleysis og segja „rétt“ frá sögunni. Flest getum við þó verið sammála
um að það er ekki til nein ein rétt söguskoðun. í raun þyrftum við þá
þrjá sagnfræðinga til að segja frá Iraksstríðinu. Einn sem tæki undir
sjónarmið Bandamanna, annan sem tæki undir sjónarmið andstæðinga
innrásarinnar og loks þann þriðja sem reyndi að sætta bæði sjónarmið.
Eflaust yrði svo hart deilt um hvort að þriðji sagnfræðingurinn hafi gætt
fullkomins hlutleysis og kannski hafi hann tekið of mikið undir sjónarmið
fyrsta sagnfræðingsins, eða hugsanlega gefið öðmm sagnfræðingnum of
mikin gaum. Heppilegast væri því að hver og einn lesi báðar bækumar
og reyndi út frá því að gera sér upp söguskoðun. En allt leiðir þetta þó til
sömu niðurstöðu, söguskoðun Halldórs Asgrímssonar yrði eflaust mjög
frábmgðin hugmyndum Steingríms J. Sigfússonar.
Það er því óhjákvæmlegt að stjómmál hafi áhrif á sagnfræði, alveg
eins og sagnfræði getur haft áhrif á stjómmál. Sagnfræðingar em, flestir
að minnsta kosti, af holdi og blóði, og em þátttakendur í samfélagi
mannanna. Þeir sitja ekki í filabeinstumum og skera úr um hvað sé rétt
eða hvað sé rangt í sögunni. Eins er það með stjómmálamenn. Hvað er
það sem gerir þá svo óhæfa til að fjalla um söguna. Mikið hefúr verið
skrafað um Forsætisráðherrabókina umdeildu. Finnst mörgum sem þar
hafi verið safnað saman lofgreinum sem hafi lítið sagnfræðilegt gildi.
Við getum velt því fyrir okkur hvort útkoman hefði verið svo mjög ólík
ef sagnfræðingar hefðu verið fengnir í verkið. Má ekki alltaf reikna með
því að sósíalistamir hefðu skrifað um sósíalistanna og kapitalistamir um
kapitalistanna! Þó við í síðari hópnum séum óneitanlega færri!
Eitt sinn var ég óreyndur menntskælingur sem trúði öllu sem ritað var.
Nú efast ég um allt sem ég les! Sú tortryggni sem hefúr klofið vestræn
samfélög í tvennt á síðustu 60 ámm endurspeglast í sagnfræðinni. Að
mínu mati væri annað óhugsandi. Sagnfræði vill gjaman mótast af
hugmyndum okkar nútímamanna um hvemig heimurinn hefði átt að
vera. Við setjum okkar gildi og réttsýnishugsjónir í forgmnn þegar við
skoðun söguna. Því móta stjómmál sögu og sagan stjómmálinn. Öll
oyjivfitífl
Reykjavíkurborg
UZ ^Sajnir zoo<$