Sendiboðinn - 30.01.1941, Blaðsíða 4

2
SENDIBOÐINN
eðlilega hjá henni, þegar hún verður þess
vör, að matarleifar oft verða eftir í tönn-
unum, einkum jöxlunum og mynda þar
dökka skán.
Móðirin. sem allt vill gera til þess að
halda tönnum barnsins síns hreinum, heil-
brigðum og fallegum, spyr þá, hvort nauð-
synlegt sé að bursta tennur barnsins, eins
og tennur fullorðinna.
»Þarf að hirða um barnatennurnar?«
spyr móðirin aftur, þegar hún verður vör
við fyrstu litlu holuna i skjannahvítum
jöxlum barnsins. Og hún íhugar, hvort
hún eigi að láta fylla holuna, enda þótt
henni virðist það hálfgerð firra, að farið
sé að nostra við barnatennurnar.
»Á að varðveita barnatennurnar?« spyr
móðirin enn, þegar hún seinna, — lúin og
dauðþreytt af næturvökum — kemur til
tannlæknisins með barnið, sem nú hefir
fengið tannpínu í holótta jaxlinn sinn, og
óskar þess, að hann sé dreginn úr því.
»Er nauðsynlegt að halda áfram að
hirða um barnatennurnar?« spyr móðirin
loks, þegar hún enn á ný kemur til tann-
læknisins með sex ára gamalt barnið sitt;
sem er með brennda og gereyðilagða
fyrstu fullorðínsjaxlana. En móðirin veit
ekki, að þessir brunnu jaxlar eru fullorð-
instennur, sem komið hafa aftan við barna-
tennurnar, áður en nokkur þeirra datt úr.
Þessum spurningum, sem í raun réttri
eru allar ein og sama spurningin, er auð-
svarað, og svarið er játandi. Og tann-
læknirinn, sem skilur alvöru málsins, bætir
við: já, vissulega ber að hirða vel um
barnatennurnar. Af reynslu sinni veit hann,
hvílíkt böl það getur bakað barninu, að
tennur þess fái næði til að skemmast, og
hann veit einnig, hve þýðingarmikil
vörn er fólgin í rækilegri, góðri hirðingu
tannanna.
Tannlækninum er málið Ijóst. En mörg-
um foreldrum — jafnvel þeim, sem að
öðru leyti fylgjast bezt með þroska barna
sinna — veitir örðugt að skilja, að veru-
leg ástæða sé til að hirða sérstaklega um
fyrstu tennur barnsins, barnatennurnar svo-
nefndu, sem aðeins eru bráðabirgðatennur,
og eiga sér, hvort eð er, skamma æfi.
En það er veruleg ástæða til að gæta
vel barnatannánna, því að þær hafa miklu
meiri þýðingu fyrir barnið, en menn al-
mennt hyggja. Það er að vísu rétt, að
barnatennurnar eru aðeins bráðabirgða-
tennur, og fullorðinstennurnar ryðja þeim
úr vegi smátt og smátt. Samt eru starfsár
þeirra eigi allfá. Barnið fer að taka tennur
þegar það er hálfs árs gamalt, og venju-
lega er tanntökunni lokið að fullu á tveim
árum. Ef athugað er, að síðustu barna-
jaxlarnir falla ekki úr barninu, fyrr en það
er 12—13 ára að aldri, sézt, að allur starfs-
aldur barnatannanna er rúmlega tíu ár og
starfsæfi mikilvægustu barnatannanna,
jaxlanna, nálega áratugur. Þessi athugun
gefur ærið íhugunarefni, því að almennt
munu menn hyggja, að tannaskiptin séu
um garð gengin, þegar fyrstu framtenn-
urnar falla, og nýjar, varanlegar framtenn-
ur koma í þeirra stað; en það er um 8
ára aldur barnsins.
Þessi áratugur í æfi mannsins, frá
tveggja ára til 12—13 ára aldurs, eru
mikilvæg þroskaár. Andlegt og líkamlegt
atgerfi mannsins, og heilbrigði síðar meir,
er háð því, að andlegur og líkamlegur
þroski hans á barnsárunum sé eðlilegur
og ótruflaður. Það er því eigi minna um
vert að gæta þess, að tennur barna en
fullorðiuna séu góðar og starfhæfar. Það
er mjög þýðingarmikið fyrir barnið, að
það fái heilnæma fæðu, en það er engu
þýðingarminna, að öll meltingarfæri séu
vel fær um að vinna úr fæðunni þau
efnasambönd, sem Iíkamanum eru nauð-
synlegust. Meltingarstarfið hefst í munnin-
um með tyggingu fæðunnar, en fullnægj-
andi tygging krefst eigi aðeins allra tanna,
heldur og þess, að tennurnar séu heil-