Félagsbréf - 01.12.1958, Síða 17

FELAGSBREF
15
mundur Hagalín liefur síðan lítið
fengizt við ljóðagerð, en smásag-
an varð lians eftirlætis skáldskap-
arform, og sagnaskáld er hann
fyrst og fremst, enda þótt liann
geti vafalaust brugðið öðru fvrir
sig.
Guðmundur Hagalín er um
margt ólíkur öðrum mönnum og
öllum þorra sinna stéttarbræðra.
Hann er hinn mesti fjörmaður,
athafnasamur, félagslyndur og
lætur sér fátt mannlegt óviðkom-
andi, opinskár og hreinskilinn.
Allir þessir eiginleikar speglast í
ritum hans, og ekki aðeins þar,
heldur í dagfari öllu.
Guðmundur Hagalín er drauma-
maður mikill, eins og títt er um
þá, sem alizt hafa upp við að eiga
sitt undir sól og regni. Stundum
sækir hann söguefni sín í drauma,
— hins vegar er hann allra manna
lausastur við draumóra, og allar
sínar ritsmíðar reisir liann af
sterkri og staðfastri raunhyggju.
Guðmundur Hagalín liefur samt
af sumum verið talinn rómantískt
skáld. Slík greining eða dilka-
dráttur orkar oftast tvímælis, og
svo er hér. Raunsæi og rómantík
eru auðvitað samofin í hverju
skáhli, þó að hlutföllin kunni að
vera ólík.
Guðmundur Hagalín lætur sög-
ur sínar oftast gerast í vestfirzku
nmliverfi og sumum finnst hinir
gildu, vestfirzku bændur og vest-
firzkar kjarnakonur geri hann dá-
lítið íhaldssaman, þar sem hann
gerir upp reikninga hins gamla
og nýja tíma, — fornar dyggðir
og ný viðliorf. En sannleikurinn
er sá, að liann geldur hverjum
sitt. Gamli tíminn átti líka sína
drauina, sína trú, sínar dyggðir,
og þessu má ekki glata nema ann-
að betra taki við, og Guðmundur
Hagalín liefur ekki meiri óbeit á
neinu en niðurrifsboðskap og
bölsýni. Þó að hið nýja sigri í
sögum lians, sér hann þess ekki
þörf að skilja við hið gamla, ef
gott er, óalandi og óferjandi.
Guðmundur Hagalín mun ekki
vilja láta kalla sig prédikara í
skáldskap eða „tendens“ skáld, þó
að dæmi þess megi finna í sögum
hans, að honum séu sérstök dæg-
urmál ofarlega í huga, þegar hann
skrifar. Ef tala má um boðskap
í sögum Hagalíns, mundi hann í
sem fæstum orðuin vera þessi:
„Allt hefðarstand er mótuð mynt,
en maðurinn gullið, þrátt fyrir
allt“.
Guðmundur Hagalín er ein-
staklingsliyggjumaður að eðli og
uppeldi og af þeirri lífsskoðun
lians mótast allt, sem liann ritar.
Hann ann og dáir einstaklinginn,
veikan, og þó einkum sterkan.
Draumar hans, trú lians, karl-
mennska, veikleiki, vonir, sigrar
og ósigrar, allt lians stríð, það er
sá efniviður, sem liann vinnur úr
verk sín. Og úr þessum efnivið
hefur Guðmundur Hagalín skap-