Félagsbréf - 01.12.1958, Síða 48

46
FELAGSBREF
ernak fékk bókmenntaverðlaun
Nóbels 1958, sem lionum leyfðist
þá ekki að veita viðtöku, vissu
menn ekki, að liann væri ófrjáls
maður, eða vildu ekki kannast við
það. Menn voru fræddir um það
af Sovétstjórninni, að þessu væri
þannig háttað.
Þegar í stað voru málsvarar
kommúnista á Vesturlöndum, sem
afsaka allan austrænan níðings-
hátt, önnum kafnir við að lireinsa
Sovétríkin af liverri sök í sam-
bandi við þessa staðreynd og
skella skuldinni á akademíuna í
Stokklilómi. Þeir töldu, að Nóbels-
verðlaunanefndin hefði sýnt skort
á liáttvísi, hefði ögrað Kreml-bú-
um, liefði átt að taka tillit til þess,
að „Dr. Shivago“, það verk Paster-
naks, sem úrslitum réð við verð-
launaveitinguna, liefði ekki komið
út á prenti í Sovétríkjunum.
Nefndin liefði með öðrum orðum
— átt að láta „Literaturnaja Gaz-
eta“ segja sér fyrir verkum um
það, hvaða skáld væri verðugt
Nóbels-verðlauna eða óverðugt.
Innan valdsviðs nefnds tímarits er
slík framkoma eflaust leyfileg og
meira að segja fyrirskipuð. Utan
þess er liún broslegt geðleysi og
lieldur einnig áfram að vera það,
þó að þeir, sem þessa framkomu
stunda, láti lóslitna mannúðar-
flík falla sér að síðum. Því að þeir,
— og allra sízt þeir, — bafa ein-
mitt aldrei viljað lieyra neitt um
þá erfiðleika og bættur, sem Past-
ernak er nú umkringdur. Þvert á
móti: Vegna þess að „Dr. Sbiv-
ago“ birtist í erlendum þýðingum
og Pasternak fékk ekki aðeins að
vera óáreittur, beldur meira að
segja að taka móti erlendum
fréttamönnum — vegna allra þess-
ara stórkostlegu framfarafyrir-
brigða (sem aðeins í liinum ger-
spillta kapitalistiska beimi eru
sjálfsagðar lágmarkskröfur) liafa
binir vestrænu málsvarar komm-
únista sí og æ dregið þægilega víð-
tækar ályktanir. Og seinast fyrstu
dagana eftir úthlutun verðlaun-
anna og eftir að Pasternak liafði
í símskeyti tjáð sig veita þeim við-
töku, tóku þeir glaðlega þátt í
liinum almennu undirtektum
þeirra, sem þeir nú telja að hafi
afbjúpað sig sem pólitíska ögrara.
Allt var í bezta lagi, Sovétríkin
liöfðu enn einu sinni sannað frið-
arást sína með því að á Vestur-
löndum hafði einn sovézkur borg-
ari verið viðurkenndur mikið
skáld, og ef þau mundu meira
að segja veita verðlaunaskáldinu
leyfi til að fara til Stokkbólms
til að veita verðlaununum við-
töku, væri yfirleitt ekkert framar
út á Sovétríkin að setja.
Og svo kom þetta. Þá sáu æs-
ingamenn friðsamlegrar sambúð-
ar og sáttastefnu, —- svo þeirra eig-
ið orðalag sé notað, — sínar ves-
ölu vonir bregðast, Pasternak varð
að afturkalla viðtöku sína á Nób-
els-verðlaununum, aurkast upp úr