Sveitarstjórnarmál - 01.09.1945, Qupperneq 19

SVEITARSTJÓRNARMÁL
65
azt til hins betra. Fátækraflutningar eru
af numdir með lögum. Velmegun almenn-
ings hefur aukizt, og störf bæjar- og sveit-
arstjórnanna heinast nú að margvíslegum
heilbrigðismálum, menningarmálum og
framfaramáhun, sem hvert bæjar- og
sveitarfélag hefur sameiginlegt innbyrðis
eða við önnur bæjar- og sveitarfélög eða
við rikið. Því meira sem menningin hef-
ur aukizt í landi voru, þvi margbrotnari
hafa störf sveitar- og bæjarstjórnanna
orðið. Er það og mála sannast, að sveitar-
og bæjarstjórnirnar hafa mjög víða átt
ríkan þátt eða frumkvæði um margt það,
er orðið hefur til þess að örva atvinnu-
lifið og gera land vort byggilegra. Hafn-
arbætur eru gerðar, rafveitur byggðar,
skólahús og sjúkrahús reist, bókasöfn
sett á stofn, hitavéitur, vatnsveitur og
skólpveitur lagðar. Ýmist er þetta gert
samkvæmt Jögum frá Alþingi eða fyrir
frumkvæði viðkomandi sveitar- eða bæj-
arstjórnar, oft með stvrk frá Alþingi eða
með ríkisábyrgð fyrir lánum. Sem dæmi
uin þetta má nefna stærsta hitagjafa
landsins, hitaveitu Reykjavíkur, og
stærsta orkuver landsins, Sogsvirkjun-
ina, sem hafa fengið ríkisábyrgð fyrir
stofnlánum sinum, og hið sama má segja
um nær allar rafveitur á landinu og háfn-
argerðir, smáar og stórar.
Formlega hefur hvert bæjar- og sveil-
arfélag sjálfstjórn i inálum sínum undir
yfirstjórn ríkisstjórnarinnar. Samvinna
þessara stjórnarvalda um framfaramál
landsins er svo mikilvæg, að ekki verður
um deilt. Yfirleitt má telja, að allur þorri
opinberra framkvæmda sé byggður á
slíkri samvinnu. Og því margbrotnara
sem þjóðlif vort og atvinnuhættir verða,
því nauðsynlegri er þessi samvinna. Hún
er þegar viðurkennd í ýmsu því, sem áður
er talið, og fer þörf hennar æ vaxandi.
Nútíminn krefst félagslegs öryggis, við-
unandi húsnæðis, viðunandi menntunar
og atvinnu handa öjlum. Útrýming at-
vinnuleysisins ásamt því, sem hér er tal-
ið, þarfnast sameiginlegra átaka. Sameig-
inleg átök einstaklingsins, ríkisvaldsins,
sveitar- og bæjarfélaga eru nauðsynleg til
þess að ná þessu marki. Framtak ríkis-
valdsins eins nægir ekki. Það má eflaust
oft deila um, hverjar framkvæmdir skuli
vera í hendi ríkisins og hverjar í hönd-
um sveitar- og bæjarfélaga. Ég fvrir mitt
leyti tel, að sú sanivinna, sem komizt hef-
ur á í framkvæmd hér á landi milli jiess-
ara aðila í ýmsum framfaramálum, sé
mjög heppileg og eigi fullan rétt á sér og
heri því að auka hana og efla. Hins vegar
getur alveldi riki'svaldsins falið í sér
nokkra einræðisliættu, sem oss lýðræðis-
sinnum ber að forðast. Þér eruð hér sam-
an komnir víðsvegar að af landinu, menn
með ólíkar skoðanir, til þess að vinna að
málefnum bæjar- og sveitarfélaga. Enginn
segir yður fyrir verkum. Þér ræðið mál-
cfnin með rökum og leitið hinna bezlu
lirræða í hverju máli. Verkefni bæjar- og
sveitarfélaga eru mörg og mikilvæg og
vaxa með ári hverju, eftir því sem kröf-
urnar til lífsins aukast og þörfin til fé-
lagslegra samtaka vex. Sameiginleg átök
og væntanleg samtök yðar geta orkað
miklu til þess að auka félagsþroska og
heilbrigt líf þjóðarinnar. Yður kann að
greina á um leiðir, en allir eigum vér hið
sama markmið, heill og heiður fóstur-
jarðarinnar, hins endurreista íslenzkn
lýðveldis. Eg vil ljúka máli mínu með
þeirri ósk og von, að stofnun sambands
sveitar- og bæjarfélaga verði til þess að
auka og efla félagslegt samstarf og fram-
farir sveitar- og bæjarfélaga og treysta
samvinnu þeirra við ríkisvaldið til heilla
fyrir land og lýð.
B. Lög sambandsins.
Ræða Jónasar Guðmundssonar
við fvrri umræðu málsins.
Heiðruðu fulltrúar!
Frumvarp það til laga fyrir Samband
íslenzkra sveitarfélaga, sem hér liggur
fyrir til fyrstu umræðu, er samið af nefnd
þriggja manna, er starfað hefur að því í