Sveitarstjórnarmál - 01.09.1945, Síða 20

66
SVEITARSTJÓRNAHMÁL
hjáverkum síðan 1943 að reyna að koma
þessu sambandi á fót.
Frumvarpið eins og það liggur fyrir
þarf ég ekki að fara um mörgum orðum.
I>að skýrir sig að mestu sjálft.
Hitt lel ég réttara og nauðsynlegt raun-
ar þegar á þessu stigi, að gera nokkra
grein fyrir því, hvert er hugsað markinið
þessa sambands og þá jafnframt að minn-
ast þeirra fyrirmynda, sem við höfuin
l'yrir okkur haft við samningu frum-
varpsins.
Hjá flestum menningarþjóðum, sem
frjáls samtök leyfa annars, munu vera lil
einhvers konar sambönd eða félög þeirra
manna, sem fást við sveitarstjórnármál.
Kunnast er okkur þetta á Norðurlöndum,
enda höfum við sótt fyrirmynd okkar
þangað að miklu leyti.
Það var haustið 1943, að ég skrifaði
hæjarstjórnum Hafnarfjarðar og Reykja-
víkur og fór fram á, að þær gengjust fyrir
því ásamt mér, að efnt yrði til sambands
meðal sveitarfélaga landsins. Brugðust
þær vel við og tilnefndu forseta sína, þá
Guðmund Ásbjörnsson og Björn Jóhann-
esson. Fyrsta verk okkar var að reyna að
útvega lög og aðrar forskriftir, sem svip-
uð sambönd starfa eftir á Norðurlöndum,
og tókst okkur með hjálp utanríkisráðu-
neytisins að safna þeim gögnum, þótl ó-
íriður væri. Náðum við öllu því, sem máli
skipti um þessi efni, frá Danmörku og
Noregi, en nokkur mistök urðu, líklega
vegna misskilnings, um útvegun þessa frá
Svíþjóð, því að í stað þessara gagna komu
hin fullkomnustu skilríki um skipun
sveitarstjórnarmála almennt þar i landi,
og var mikill fengur að fá það, þótt ekki
kæini það að gagni við þessi störf.
Okkur var strax ljóst, að um tvær leiðir
var að velja. Önnur var sú að hafa sam-
höndin tvö, annað fyrir kaupstaðiria og
stærstu kauptúnin, en hitt fyrir hreppa og
minni kauptún. Slíkt fyrirkomulag er
bæði i Danmörku og Noregi og, að því er
við bezt vitum, einnig í Svíþjóð og Finn-
landi. Hægast hefði því verið að halda
sér.að þeirri leið. Þá mátti alveg byggja
á hinum norska eða danska grundvelli og
aðeins taka tillit til þess, sem sérstætt var
í þessum efnum um ísland. En við urð-
um fljótt sammála um það, að rétt væri,
a. ui. k. tit að byrja með, að reyna að hafa
sambandið aðeins eitt og skipa því held-
ur á þann veg, að það gæti starfað í tveim
deildum, ef vildi. Þegar við höfðum rætt
þetta á nokkrum fundum, varð það að
samkomulagi, að ég semdi drög að lög-
um á þessum grundvelli. Gerði ég þetta,
og ræddum við það svo, lagfærðum það
og breyttum dálítið og sendum svo frum-
varpið í júlí 1944 til allra sveitarstjórna
á landinu, með ósk um, að þau sveitar-
félög, sem stofna vildu til samtaka á svip-
uðuin grundvelli og þeim, sem þarna væri
lagður, sendu okkur tilkynningu uin það
fyrir haustið 1944, og var þá ætlun okkar
að reyna að koma stofnfundinum á. En af
því varð ekki, mest vegna þess, að svör
hárust tiltölulega seint frá sveitarfélög-
unum. Um nýársleytið 1945 ákváðum við
að reyna að koma sambandinu á fót nú i
vor og boða á stofnþingið fulltrúa frá
öllum þeim sveitarfélögum, sem lýst
höfðu yfir, að þau ætluðu sér að taka þátt
í stofnun sambandsins. Og nú er sá fund-
ur koiriinn saman og tekinn lil starfa.
Þau rök, sem við höfum fram að færa
fyrir því að hafa sambandið eitt í stað
þess að hafa samböndin tvö, eins og á
Norðurlöndum annars staðar, eru aðal-
lega þessi:
1. Kostnaður við starfrækslu er minni
á hvern meðlim, þ. e. hvert einstakt
sveitarfélag, og starfskraftar geta
verið þeir sömu.
2. Miklu minni hætta er á árekstri milli
hreppsfélaganna og kaupstaðanna, ef
sambandið er eitt.
3. Sambandið getur miklu betur beitt
sér í stórmálum, ef það er eitt, t. d.
gagnvart Alþingi og ríkisstjórn, en ef
samböndin eru tvö og e. t. v. greinir
verulega á um lausn vandamála.
4. Eitt meginhlutverk sambandsins á að
vera það að efla samstarf milli sveit-
arfélaganna og eyða tortrvggni þeirra