Sveitarstjórnarmál - 01.09.1945, Blaðsíða 38

84
SVEITARSTJÓIÍNAISMÁ J,
gcríi þær að engu, aðeins ef oss sjáli'
brestur ekki þrek og dómgreind til að
velja og hafna í jieim efnum. IJað ætti
þvi ekki lengur að þurfa að óttast um von-
lausa baráttu lítillar þjóðar. Vér höfum
nú þvert á móti mikilvæg skilyrði til að
geta unnið mörg og markviss menningar-
leg afrek frjálsborinna manna, sem þrátt
fyrir fámenni gela skilað heinismenning-
unni í heild fullkomlega því, sem oss ber
samkvæmt höfðatölureglu, og meira að
segja vel það.
Ekkert áf þessu getur gerzt af sjálfu
sér. Það verður því að vaka vel yfir öll-
um hæfileikum, sem með þjóðinni búa, og
gefa þeim tækifæri til að þroskast og
njóta sín.
í þessu sambandi kemur margt lil
greina, þar á meðal þetta: Hvernig þjóðin
í heild sinni’ lifir Iífinu í dagsins önn og
að verki loknu; hvort æskan hugsar hátt,
livort hún er starfsöm og sigurglöð eða
hvort hún er hugsjónasnauð og lýtur að
lillu; hvort hún metur mest áreynslulaust
lif til sálar og líkama; hvort hún sækist
mest eftir hóflausum lélegum skemmtun-
um; hvernig lifinu er lifað innan heimil-
isvébandanna; bversu þeir leggja mikið
að sér, sem standa mitt í önnu.m athafna-
lífsins, og hversu þeir rækja sin störf,
sem falin hefur verið forustan á sviði
þjóð- og félagsmála yfirleitt.
í hinum stóru, vaxandi bæjum eru
margvíslegar bættur margfaldar við það,
sem áður var, meðan þjóðin bjó dreift við
kröpp kjör og litlar kröfur á öllum svið-
um.
Ef hér er um hættur að ræða, — og þvi
inunu fáir neita, — þarf vel að vaka, en
ekki sofa á verðinum. Það þarf þessu
sambandi einmilt að vera Ijóst.
Ef að líkum lætur, mun margur segja:
Er þetta ekki vonlaust verk? Er nokkur
þörf á slíkum uinsvifuni? Þetta er nú
sjálfsagt eitthvað misbrestasaml. En lag-
ast það ekki af sjálfu sér smátt og smátt?
— Þannig talar alltaf afturhaldið og úr-
ræðaleysið, letin og kæruleysið. Hér er á
ferð gamla setningin, sem ef lil vill hefur
flestu fremur verið dragbitur á framfarir
og frelsi á öllum sviðum á öllum tímum:
Hvað kemur það mér við?
Flestir bæir við sjávarsíðuna eru iítið
meira en 50—60 ára gamlir, — og þá ör-
litlir, — en ört vaxandi á síðustu árum. í
flestum tilfellum hefur litið verið gert til
að grundvalla og gróðursetja hið ytra
sem hið innra fágaða siðmenningu, svo
sem bezl gerist með öðrum menningar-
þjóðum, sem komizt hafa nokkuð áleiðis
á þeirri braut. Þó megum vér ininnast
þess, að þjóð vor á í fórum sínum ýinis
gömul og góð menningarverðmæti, þó að
sú menning sé einhæf, skörðótt og líll
fáguð og nái sízt til allra þeirra sviða,
sem nútíma þroskuð menning gerir kröf-
ur til.
Á síðustu árum er á einstaka stöðurn
verið að reyna að vekja athygli á þessari
sjálfsögðu nauðsyn vorra tima, aðallega
fyrir tilstilli örfárra manna eða félaga,
sem að jafnaði miða starf sitt og fram-
kvæmdir við viss svið. Starf þetta verður
því oft af þessum sökum einhæft og á
stundum gagnslítið, þar sem fjöldi fólks
Yinnur á móti eða brýtur í sumum til-
fellum niður það, sem annar byggir upp.
Líf þessara félaga gengur líka oft í bylgj-
um, þegar bezt gegnir, eða þau á stund-
uin heltast úr lestinni. Starf sumra þeirra
er þá og í seinni tíð meira miðað við al-
menna hagsmunabaráttu en félagslega
menningu á víðari grundvelli. En það er
svo mála sannast, að hjá íslenzkum al-
menningi hefur öll nauðsyn, allt líf og af-
koina einstaklingá og þjóðar byggzt á mal
og naumustu þörfum. Fram að jiessu hef-
ur þetta líka verið afsakanlegt, því að jiað
hefur einmitt lengst al' verið íslendingum
nógu erfitt að hafa í sig og á.
Að tvennu leyti er hér um breytt viðhorf
að ræða. í fyrsta lagi er mesta eymdin
orðin gainall en ekki nýr veruleiki, sem
oss drevmir vonandi ekki lengur um,
hvað J)á að Jijóðin i heild sinni Iifi slíkt
á ný. í öðru lagi getur Jijóðin ekki í nútið
eða framtíð lifað fjölskrúðugu sjállstæðu
mcnningarlífi á borð við aðrar þjóðir,