Sveitarstjórnarmál - 01.06.1952, Qupperneq 21

SVEITARSTJÓRNARMÁL
17
nessýslu. Gera niætti ráð fyrir, að saman
yrðu t. d. Hrunamanna-, Gnúpverja- og
Skeiðahreppar, þvi að landfræðilega séð og
vegna samgangnaaðstöðu, virðist það vera
hentugt. Á árinu 1950 var fólksfjöldi í þess-
um 3 hreppum 860 menn. Allur sveitarstjórn-
arkostnaður þessara þriggja hreppa var á ár-
inu 1950 kr. 12030,00. Hvað mundi nú vinn-
ast á því að sameina þessa hreppa? Ekki
mundi vera hægt að korna fram neinum
sparnaði á stjórn þeirra, síður en svo. Mætti
gera ráð fyrir, að ef einn maður hefði það
með höndum mundi hann lítt geta öðrum
störfum sinnt, og vart láta sér nægja tæplega
hálf árslaun. Hver þessara hreppa er búinn að
byggja sín skóla- og samkomuhús. í hverjum
þeirra er t. d. sérstakt búnaðarfélag, ræktun-
arsamband og nautgriparæktarfél. auk menn-
ingarfélaga, einnig er hver þessara hreppa sér-
stök deild í mjólkurbúi Flóamanna, Kaup-
fclagi Árnesinga og Sláturfclagi Suðurlands.
Sameining þessara hreppa mundi í öllu
þessu engu breyta, nema ef vera kynni í skóla-
málum þegar stundir líða, að öðru leyti er
ekkert útlit fyrir annað en þetta yrðu þrjú
ríki innan sveitarfélagsins að engu sameigin-
leg nema í yfirstjórn og fjármálum. Sú félags-
málaþróun, sem í þessum hreppum hefur
ríkt að undanförnu, og orðið þeim til
blessunarlegrar uppbyggingar, mundi að litlu
leyti ná út fyrir hin gömlu hreppatakmörk
og mest allt félagslíf miðast við þau. Um það
er heldur ekkert að segja, og ber að fagna því,
þegar þróunin er í þá átt, að fólkinu fjölgi
jafnhliða því, sem löndin eru ræktuð, enda
þá hafin sú æskilega stefna að stækkunin
kemur af sjálfu sér án annarra ráðstafanna.
Þó ég hafi tekið þessa þrjá hreppa sem
dæmi, er það ekki tæmandi, því víðar mætti
benda á hið sama. Þess vegna er mér ljóst,
að gerbylting í þessum málum er mjög vafa-
söm, og í mörgum tilfellum óhvggileg, og ber
að rasa ekki um það fyrir ráð fram.
Að endingu vil ég benda á eftirfarandi:
1. Ég tel ekki hyggilegt að almenn stækk-
un verði gerð á sveitarfélögum, þar sem
ekki er færra fólk í þeim en 2—300
menn, og sérstaklega, þar sem þau eru
í vexti og fólksfjölgun er sýnilega fram-
undan, og þau að mestu eða öllu leyti
búin að byggja upp sína félags- og menn-
ingarmálastarfsemi.
2. Athugað verði hvað hægt er fyrir þau
sveitarfélög að gera, sem nú á seinni
árum liafa nærri tæmzt af fólki, hvort
ekki sé þörf á því að sameina þau við
sveitarfélög, er næst hggja, ef það mætti
verða þeim til framdráttar eða annað það
er til þess væri fallið að beina fólkinu
þangað aftur.
3. Þau kauptún, sem vaxið hafa upp
innan sveitarfélaga, fái nokkra sjálf-
stjórn í sínum eigin málum, svo að ekki
þurfi að koma til frekar en orðið er að
áfram verði haldið á þeirri braut að
skipta þeim í sér hreppa, og að það
gæti leitt til þess að aftur gæti farið
fram sameining, að minnsta kosti þar
sem svo er ástatt, að móðurhreppurinn
liggur allt í kring um hið nýja sveitar-
félag, sem eins konar miðgarðsomiur.
Mér hefur verið sagt, að í sumum stærstu
hreppunum, áður en farið var að skipta þeim,
hafi bændurnir ekki þekkt hvern annan, þetta
mundi endurtaka sig, yrði fylgt þeirri stefnu
án undantekningar, sem hér hefur komið
fram. Það fyrsta er að gera ráðstafanir til að
ekki þurfi að halda áfram á þeirri braut, sem
ríkt hefur, að smækka sveitarfélögin meir og
meir, heldur athuga hvað hægt er að gera fyr-
ir þau, er verst eru sett, en fara ekki út í nein-
ar þvingunarráðstafanir að þarflausu til ger-
breytingar, þar sem allt er í eðlilegu horfi,
og engir annmarkar sérstakir er knýja á til
þeirra breytinga.