Sveitarstjórnarmál - 11.06.1995, Blaðsíða 11

SVEITARSTJÓRNARMÁL
heildina er litið má fullyrða að þokast hafi í rétta átt fyrir sveitar-
félögin og að styrkur þeirra og sjálfsforræði aukist.
Sveitarfélögin hafa frá upphafi byggðar í landinu verið horn-
steinninn í stjórnkerfi þess. Sveitarstjórnarstigið er elsta stjórnstigið
í landinu, eldra en framkvæmdavald ríkisins. Sjálfstæði sveitarfélag-
anna gagnvart ríkinu til forna var eitt helsta sérkenni stjórnarfyrir-
komulagsins. í þessu var fólgið sjálfsforræði og lýðræði sem átti rætur
að rekja til landnemanna sem flúðu ríkisvald þeirra tíma í Noregi,
einræði konungs. Sveitarstjórnarstigið endurspeglar þá sterku lýðræð-
islegu hefð sem býr með þjóðinni og þann vilja einstaklinganna að fá að
ráða sem mestu um þau mál er standa þeim næst.
Þegar litið er á sögu og hlutverk sveitarfélaganna í stjórnskipan
landsins er ljóst að þau hafa átt stóran þátt í að styrkja lýðræðið í
landinu og efla sókn þjóðarinnar til framfara á hinum ýmsu sviðum.
Ríki og sveitarfélög eiga að vera samherjar og það á að vera sameig-
inlegt viðfangsefni þessara stjórnkerfa að sjá til þess að þau verkefni,
sem hið opinbera á annað borð annast, verði svo sem frekast er
kostur á hendi þess stjórnstigsins sem er nær íbúunum.
Abyrgð sveitarstjórnarmanna er mikil og það skiptir miklu máli á
hvern hátt þeir rækja hlutverk sitt. Vandi hverrar sveitarstjórnar
felst í því að sníða sér stakk eftir vexti, gæta hófsemdar í álagningu
gjalda og skatta og ráðstafa tekjum sveitarfélagsins í samræmi við
hagsmuni íbúanna og á þann hátt að byggðarlagið beri ekki skaða af.
Margvíslegar kvaðir á hendur sveitarfélaganna og kröfur íbúanna
um aukna samfélagslega þjónustu kalla enn frekar á markvissa
stjórnunar- og fjármálalega ábyrgð sveitarstjórnarmanna.
Mikilvægur þáttur í störfum sveitarstjórnarmanna er að flytja
óskir umbjóðenda sinna áfram til löggjafar- og fjárveitingavalds og
með þeim hætti að tryggja fjárhagslegt og stjórnarfarslegt sjálfstæði
sveitarfélaganna. í þessu sambandi skiptir því miklu máli að góð
samvinna og glögg verkaskipting sé með ríki og sveitarfélögum. í
störfum Sambands íslenskra sveitarfélaga hefur verið reynt að jafna
pólitískan ágreining í stað þess að magna hann. Það er forsenda þess
að árangur náist enda miklu fleiri þau hagsmunamál sveitarfélag-
anna í landinu sem sameina sveitarstjórnarmenn og hagsmuni um-
bjóðenda þeirra en sundra.
í næstu framtíð verður það eitt höfuðviðfangsefni sveitarstjórnar-
manna á Islandi að stækka og efla sveitarfélögin og auka samvinnu
þeirra á sem flestum sviðum, þannig að þau verði færari til að taka
að sér enn fleiri verkefni og veita nýja og betri þjónustu. Sveitar-
félögin þurfa að vera virkir þátttakendur í að hlúa að menntun
þjóðarinnar og að taka fullan þátt í að taka til hendi í íslensku
þjóðfélagi til að standast alþjóðlegan samanburð og samkeppni. Það
9