Morgunblaðið - 02.11.2011, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Björn Bjarna-son vekurathygli á
því í pistlum sínum
að embættismenn í
Þýskalandi sem
hann hefur tekið
tali sjái ekki hvað rök eigi að
leiða til þess að Ísland gangi í
Evrópusambandið. Þetta blað
hefur áður haft orð á því að
þeir séu til sem helst vilja fá að
deila um það, hvort rök gegn
aðild séu nægjanlega sterk fyr-
ir þeirra smekk. Þótt þar vanti
ekkert upp á er þá byrjað á öf-
ugum enda í umræðunni. Rökin
með hljóta að vera til staðar og
bera uppi óskina um aðild.
Gegnum tíðina hefur eitt og
annað verið tínt til. EES-
samningurinn er hættur að
virka. Skoðun sýnir að ekkert
er til í þessu. Norðmenn eru á
leið inn. Ísland getur ekki stað-
ið án þeirra utan við. Það
stenst raunar ekki, en að auki
hefur aldrei verið fjær Norð-
mönnum að ganga í ESB en nú
og hafa þeir þó hafnað því tví-
vegis í þjóðaratkvæði. Íslend-
ingar komast ekki hjá því að
taka upp evru og myndu græða
stórlega á því. Þessi rök standa
í ljósum logum í augnablikinu.
Matvælaverð mun lækka með
inngöngu. Umgjörð um mat-
vælaverð er algjörlega í hönd-
um lýðræðislega kjörinna inn-
lendra yfirvalda. Vilji
núverandi ríkisstjórn breyta
henni í nákvæm-
lega það horf sem
er í Evrópu með
þeirri áhættu sem
því fylgir hefur
hún væntanlega
meirihluta á Al-
þingi fyrir því, fyrst hún hefur
meirihluta til að óska eftir inn-
göngu í ESB.
ESB hefur tryggt frið í Evr-
ópu eftir stofnun þess. Er það
svo? Allan gildistíma ESB hafa
ríkin vestan megin og síðar
einnig ríki austan megin verið í
Nató. Natóríki berjast ekki
innbyrðis. Lengst af hefur ver-
ið nærri 100 þúsund manna
herlið Bandaríkjanna á meg-
inlandi Evrópu. Þegar ófriður
varð í sunnanverðri Evrópu
réðu ESB-ríki ekki neitt við
neitt. Bandaríkin og Nató urðu
að grípa í taumana. Frið-
arfjaðrirnar eru ekki í hatti
ESB. Og nú er svo komið að til-
burðir ESB til að halda evrunni
á lífi með handafli og hótunum
er að stórspilla innri friði í að-
ildarlöndunum. Allir þekkja
ástandið í Grikklandi, en í gær
bætti atvinnumálaráðherra
Ítalíu því inn í umræðuna að
úrslitakostir ESB gagnvart
Ítalíu væru líklegir til að skapa
jarðveg fyrir hinar morðóðu
Rauðu herdeildir á ný. Á með-
an þetta eru rökin með aðild að
ESB þarf ekki að nefna mót-
rökin, svo þrungin og augljós
sem þau þó eru.
Hvernig stendur á
því að haldgóð rök
fyrir inngöngu í ESB
eru ekki nefnd?}
Hvar eru rökin með?
Gagnrýni er ekkivel liðin í
Kína. Listamað-
urinn Ai Weiwei
hefur fengið að
kynnast því. Ai er
þekktur fyrir að
hafa hannað
íþróttaleikvang, sem reistur var
fyrir Ólympíuleikana í Peking
og hlotið hefur viðurnefnið
„Hreiðrið“.
Vandi listamannsins hófst
þegar hann leyfði sér að rann-
saka hvort fúsk hefði valdið því
að fjöldi skólabygginga hrundi í
jarðskjálftanum í Sichuan 2008
og orsakir bruna í háhýsi í
Sjanghæ 2010 þar sem tugir
manna létu lífið. Ai hefur einnig
sagt að hann hafi sætt bar-
smíðum þegar hann reyndi að
bera vitni fyrir annan andófs-
mann árið 2009.
Ai var varpað í fangelsi fyrr á
þessu ári þar sem honum var
haldið á laun. Yfirvöld héldu
fram að ástæðan væri skattsvik.
Hann sat inni í 81 dag og þegar
hann var látinn laus var hann
varaður við því að tjá sig opin-
berlega um varðhaldið eða ræða
við erlenda blaðamenn. Ai lýsti
því þegar hann var
látinn laus að hann
hefði þráfaldlega
verið yfirheyrður
út af kröfu sinni um
að kínversk stjórn-
völd virtu mann-
réttindi.
Í gær réðust kínversk stjórn-
völd að nýju til atlögu við Ai og
fyrirskipuðu honum að borga 15
milljón júan (270 milljónir
króna) í vangoldna skatta innan
15 daga. Lögregla heimsótti
listamanninn og sagði að ráð-
legast væri fyrir hann að borga.
Ai segir skattinn óréttlátan og
að með þessu séu stjórnvöld að
reyna að þagga niður í sér.
Þegar Ai var handtekinn í
apríl óttuðust stjórnvöld að ar-
abíska vorið kynni að valda
vakningu í Kína. Á sama tíma
létu þau til skarar skríða gegn
tugum annarra andófsmanna og
lögfræðinga, sem látið hafa til
sín taka í mannréttindamálum.
Margt hefur breyst í Kína frá
tímum menningarbyltingar-
innar, en sumt breytist ekki.
Það getur verið dýrkeypt að
spila ekki með í landi einræðis-
kapítalismans.
Það getur verið
dýrkeypt að spila
ekki með í landi
einræðis-
kapítalismans.}
Kínverskur andófsskattur
Á
rið 2006 kostaði einn Bandaríkja-
dalur um það bil 67 íslenskar
krónur. Á þeim tíma bjó ég á
bandarískum háskóla-campus
steinsnar frá verslunargímaldinu/
paradísinni Mall of America. Í ofanálag er mál-
um einnig svo háttað að þar í Minnesota er eng-
inn virðisaukaskattur á fatnaði. Að öllu þessu
samanlögðu sá ég mér því ekki annað fært en
að fara í vikulegan verslunarleiðangur og lagð-
ist satt að segja í nokkurra mánaða neyslu-
brjálæði.
Það eina sem dró úr verslunargleðinni, fyrir
utan hvað það var þreytandi að drösla öllum
pokunum heim með lest, var herbergisfélagi
minn. Hún var nefnilega bandarískur vinstri-
maður og í því fólst meðal annars að hún var á
móti ýmsu sem ég þekkti að góðu einu, eins og
kjötáti, loðfeldum og almennri neysluhyggju.
Sæluvíma mín yfir hagstæðum fatakaupum dvínaði þeg-
ar ég mætti vonsviknu augnráði hennar í herbergisdyr-
unum svo að þegar ég kom heim úr vel heppnuðum versl-
unarleiðangri skaust inn í herbergið og henti
innkaupapokunum eldsnöggt inn í skáp, áður en hún fengi
tóm til að taka af sér heyrnartólin og átta sig á verks-
ummerkjunum. Við höldum ekki sambandi í dag en það
hefur hvarflað að mér að senda henni póst til að gleðja
hana með þeim fregnum að ég sé farin að þokast svolítið
nær andúð hennar á almennri neysluhyggju. Vissulega nýt
ég þess ennþá að kaupa fallega flík, en ég hef líka fundið
fyrir því eftir að hafa haldið eigið heimili um nokkurra ára
skeið að það er með hreinum ólíkindum hvað
jafnvel hófsamasta fólk safnar í kringum sig
miklu drasli. Hlutir. Hlutir eru alls staðar og
fylla allar hirslur. Hlutir flæða út úr kompum,
háaloftum, kjöllurum og bílskúrum hjá öllum
sem ég þekki og sjálfri mér líka.
Stundum finnst mér eins og að því fleiri hluti
sem ég eignist því meira skerðist frelsi mitt í
samræmi. Það er nefnilega heftandi að þurfa
að hafa áhyggjur af hlutum. Hafa áhyggjur af
því hvort þeim verði stolið, hvort þeir skemm-
ist eða falli í verði og hvort hægt verði að selja
þá eða koma þeim fyrir ef maður þarf að flytja.
Ég hef þó fundið ró í þeirri vitneskju að flestir
mínir hlutir eru ekki mikils virði og því ekki
mikil eftirsjá að þeim.
Í sumar fór ég með bílfarm af hlutum í Kola-
portið og seldi þá fyrir slikk. Það var mikill
léttir að losna á einu bretti við mörg kíló af hlutum. Næsta
skref var tekið nú á haustmánuðum þegar ég ákvað að losa
mig við bílinn. Það hafði hvarflað að mér áður í þessu
bensínbrjálæði en fyrirfram hélt ég að það yrði erfið
ákvörðun sem myndi kosta mikla yfirlegu. Þegar til kom
varð það hinsvegar skyndiákvörðun sem tekin var upp úr
þurru. Burt með þennan bíl. Í stað þess að upplifa helsi
eins og ég hafði óttast upplifi ég frelsi. Ég þarf ekki lengur
að hafa áhyggjur af bensínverðinu eða viðgerð eða að bíln-
um verði stolið. Einfaldara líf. Herbergisfélagi minn fyrr-
verandi yrði stolt af mér. Hún þarf ekkert að vita hvað
mér finnst ennþá gott að borða blóðuga steik og klæða mig
í loðfeld. una@mbl.is
Una
Sighvatsdóttir
Pistill
Einfaldara líf
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Hinn 13. október síðastlið-inn sóttu um tvö hundruðfulltrúar leikskóla,grunnskóla og frístunda-
heimila í höfuðborginni málþing þar
sem verkefninu „Vinsamlegt sam-
félag“ var ýtt úr vör. Megintilgangur
verkefnisins er að efla starfsfólk
þessara starfsstöðva í baráttunni
gegn einelti og gera það í stakk búið
til þess að takast á við einelti með
skipulegum hætti þegar tilfelli þess
koma upp.
Starfshópur um verkefnið, þar
sem leggja á ríka áherslu á góð sam-
skipti, hefur sett fram markmið til
þriggja ára og verður sérstök áhersla
lögð á að fræða starfsfólk fyrsta árið
en markmið „Vinsamlegs samfélags“
verður ekki síður að efla grasrótina
og virkja foreldra og nærumhverfið
til þátttökunni í baráttunni.
„Það veltur mikið á fullorðna
fólkinu; starfsfólki, foreldrum og öll-
um sem vinna með börnum,“ segir
Nanna Kristín Christiansen, verk-
efnastjóri á grunnskólaskrifstofu
skóla- og frístundasviðs borgarinnar.
„Við þurfum að kenna börnunum að
eiga vinsamleg samskipti, kenna
þeim að bera virðingu hvert fyrir
öðru og það gerum við með því að
sýna gott fordæmi,“ segir hún.
Opna upplýsingagrunn
Verkefnið er enn í mótun og er
m.a. verið að vinna með hugmyndir
sem komu fram í umræðum á mál-
þinginu. Þar komu t.d. fram tillögur
um að sett yrðu miðlæg gildi fyrir all-
ar starfsstöðvar, þannig að samræma
mætti þann boðskap sem bærist til
barnanna og að stofnað yrði miðlægt
ráðgjafateymi sem hægt væri að leita
til.
Að auki var lagt til að komið yrði
á laggirnar miðlægum gagnagrunni
með hagnýtum upplýsingum og ráð-
um sem starfsmenn gætu nýtt sér og
hann stendur til að opna á Degi gegn
einelti hinn 8. nóvember næstkom-
andi. „Í grunninn ætlum við að safna
praktískum upplýsingum um hvað
hefur reynst vel og ætlum að leita til
fólksins sem hefur verið að vinna úti
á akrinum með góðum árangri og fá
frá því hugmyndir og tillögur,“ út-
skýrir Nanna.
Hvað áherslur varðar mun verk-
efnið m.a. taka mið af stórri sænskri
rannsókn um eineltismál sem kom út
á þessu ári og unnin var af þarlend-
um menntamálayfirvöldum í sam-
starfi við sænska háskóla en í henni
var t.d. skoðað af hverju einelti er
meira í sumum skólum en minna í
öðrum.
Olweusarverkefnið best
Það vekur athygli að það var
niðurstaða rannsakendanna að Ol-
weusarverkefnið væri það besta af
átta áætlunum gegn einelti sem voru
til skoðunar. Reykjavíkurborg ákvað
fyrr á þessu ári að hætta að greiða
miðlægt til verkefnisins og verða
skólarnir nú sjálfir að ákveða hvort
þeir vilja halda áfram með verkefnið
og borga fyrir það úr eigin vasa.
„Það eru nú þegar eineltis- og
viðbragðsáætlanir í öllum grunn-
skólum og þetta nýja verkefni kemur
ekki í staðinn fyrir Olweusaráætl-
unina. Hún er mjög vel útfærð og við
berum fullt traust til hennar og von-
um innilega að þeir skólar sem
hafa starfað samkvæmt henni
með góðum árangri geri það
áfram,“ segir Nanna. Hins
vegar hafi einnig verið sýnt
fram á að engin ein áætlun nái
yfir allar aðstæður og því sé
fjölbreytni af hinu góða. „Ein-
elti hefur ekki verið að aukast í
grunnskólum í Reykjavík en
það er alltaf hægt að gera
betur,“ segir hún.
Börn og fullorðnir í
vinsamlegu samfélagi
Morgunblaðið/Eggert
Vinsamlegt samfélag Verkefnið er samstarfsvettvangur grunnskóla,
leikskóla og frístundamiðstöðva í baráttunni gegn einelti.
Þorlákur Helgason, fram-
kvæmdastjóri Olweusarverkefn-
isins, gerir ráð fyrir að þeim
grunnskólum höfuðborgarinnar
sem taka þátt í verkefninu muni
fækka úr 21 í um 15 í kjölfar
ákvörðunar borgaryfirvalda um
að hætta að greiða miðlægt til
verkefnisins. Hann segir það
taka tvö ár að innleiða verkefnið
í hverjum skóla og því sé mikil
vinna sem liggi að baki. Hann
hefur áhyggjur af þróuninni.
„Ég bara spyr: hvað á að koma
í staðinn og hver ætlar að bera
ábyrgðina? Skólarnir verða að
geta sýnt foreldrum fram á að
það sé verið að vinna í og taka á
þessum málum,“ segir hann.
Sem dæmi hafi um 80 þús-
und börn svarað ítarlegri
Olweusarkönnun síðast-
liðin níu ár þar sem gildi
verkefnisins hafi komið
bersýnilega í ljós.
Hver axlar
ábyrgðina?
OLWEUSARVERKEFNIÐ
Þorlákur H.
Helgason