Morgunblaðið - 01.12.2011, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Fyrsti hlutikosninga íEgypta-
landi eftir bylt-
ingu fór fram í
upphafi vikunnar.
Tilkynna á úrslit-
in í kosningunum, sem náðu
til þriðjungs kjördæma
landsins, í dag, en Frelsis-
og réttlætisflokkurinn, fram-
boð Múslímska bræðralags-
ins, hefur þegar lýst yfir
sigri.
Frambjóðendur Frelsis-
og réttlætisflokksins lögðu
mikla áherslu á umburð-
arlyndi sitt í trúmálum í
kosningabaráttunni, en þeir
vilja taka upp íslamskan rétt
og hafa gagnrýnendur
flokksins áhyggjur af að lítið
sé að marka allt tal um um-
burðarlyndi því að hið raun-
verulega markmið sé að
koma á íslömsku ríki.
Í stjórnartíð Hosnis Mub-
araks voru félagar Bræðra-
lagsins ofsóttir, fangelsaðir,
pyntaðir og myrtir. And-
staða þess við Mubarak og
góðgerðarstörf kemur því nú
til góða. Hreyfingin á bak við
byltinguna var hins vegar af
öðrum toga og veraldlegri.
Lýðræðisflokkum í landinu
hefur hins vegar ekki tekist
að skipuleggja sig þannig að
þeir nái til kjósenda á þeim
stutta tíma, sem liðinn er frá
því að mótmælin hófust, og
forsprakkar þeirra eru
óþekktir.
Egyptum tókst með mót-
mælum að hrekja Mubarak
frá völdum í upphafi árs.
Herinn hélt hins vegar áfram
að stjórna landinu og þrátt
fyrir fyrirheit um umbætur
og lýðræði er ljóst að hann
ætlar að gera sitt ýtrasta til
að halda ítökum sínum í
egypsku samfélagi, meðal
annars með því að binda í
stjórnarskrá ákvæði um
sjálfstæði hersins frá hinu
pólitíska valdi.
Í liðinni viku brutust á ný
út mótmæli í Egyptalandi
líkt og byltingin hefði aldrei
átt sér stað. Þeim var mætt
með valdi.
Múslímskir flokkar hafa
undanfarið unnið sigra í
Norður-Afríku. Hófsamur
múslímaflokkur vann fyrstu
kosningarnar í Túnis eftir
byltingu og það sama gerðist
þegar nýlega var gengið til
kosninga í Marokkó.
Óttast er að bakslag verði
gagnvart konum í Egypta-
landi. Í mars bárust fréttir
um að ungar konur hefðu
verið teknar í „jómfrúar-
próf“ hjá öryggissveitunum.
Þær voru klædd-
ar úr fyrir framan
æpandi hermenn,
sem tóku upp á
símana sína þeg-
ar þær voru skoð-
aðar. Fórnar-
lömbin lýstu reynslunni sem
nauðgun.
Í mótmælunum í liðinni
viku var ítrekað greint frá
kynferðislegum árásum á
konur. Yfirleitt voru örygg-
issveitir að verki, en einnig
mótmælendur. Ein kona lýsti
því hvernig hún var hand-
leggs- og handarbrotin og
síðan káfaði hópur lögreglu-
manna á henni.
Konur í Egyptalandi og
Túnis hafa notið meiri rétt-
inda en konur víðast hvar
annars staðar í arabaheim-
inum. Spurningin er hins
vegar hver staða þeirra verð-
ur nú. Oft veittu einræð-
isherrar konum aukin rétt-
indi til þess að afla sér fylgis.
Tekið er til þess að í hópi,
sem á að endurskoða
egypsku stjórnarskrána, er
engin kona. Múslímaflokk-
urinn, sem sigraði í Túnis,
kveðst fylgja sömu hug-
myndafræði og flokkur Re-
ceps Erdogans í Tyrklandi.
Réttur kvenna þar er nokkuð
traustur, en andrúmsloftið
er breytt. Konur segja frá
því að þær verði fyrir aðkasti
á götum úti fyrir klæðaburð
og karlar í hópi stúdenta í
háskólanum í Túnisborg hafa
meinað kvenkennurum, sem
þeim þóttu ósæmilega
klæddir, aðgang að kennslu-
stofum. Í upphafi árs var
undantekning að sjá konu
með höfuðklút í höfuðborg-
inni, nú hylur um helmingur
kvenna þar höfuð sitt með
einhverjum hætti á götum
úti.
Áhyggjurnar út af því að
staða kvenna muni versna í
arabaheiminum eru ekki
bundnar við Norður-Afríku.
Sem dæmi má nefna að í Írak
hafa fjórar af hverjum fimm
konum hætt skólagöngu út af
breyttum viðhorfum.
Konur áttu stóran þátt í
mótmælunum um allan
arabaheiminn, allt frá
Egyptalandi, Jemen, Líbýu
og Sýrlandi til Túnis. Án
þeirra hefðu byltingar arab-
íska vorsins ekki átt sér stað.
En þeir njóta ekki alltaf eld-
anna, sem kynda þá. Nú
blasir ekki aðeins við að kon-
um muni reynast erfitt að
sækja aukin réttindi, heldur
muni þær þurfa að berjast
fyrir þeim rétti, sem þær
hafa þegar.
Víða í arabaheim-
inum er hætta á að
staða kvenna muni
versna.}
Staða arabískra kvenna
L
andsmenn ættu að spyrja sig að
því hvort það sé ekki nokkuð ein-
kennilegt að einu skiptin sem
verulegt lífsmark sést með núver-
andi ríkisstjórn er þegar ráð-
herrar hennar eiga í innbyrðis átökum. Hávað-
inn og fyrirgangurinn minnir mest á
kóngaleikrit eftir Shakespeares. Ákveðnir ráð-
herrar vilja losna við aðra ráðherra og brugga
alls kyns launráð sín á milli meðan ráðherrarn-
ir sem telja sig ofsótta stíga fram á svið og fara
með þuluna: „Ég er ráðherra, eins og þið sjáið.
Ég var ráðherra í gær og nú er kominn nýr
dagur sem hlýtur að þýða að ég sé ennþá ráð-
herra. Þegar allt þetta kemur saman er vita-
skuld ljóst að staða mín hefur aldrei verið
sterkari.“
Litlu peðin, hinir almennu þingmenn stjórn-
arflokkanna, troða sér svo reglulega fram í sviðsljósið til
að minna á tilvist sína. Þessir þingmenn eru brúnaþungir
þegar þeir mæta í fjölmiðlaviðtöl og segja stöðuna ekki
góða. Þeir tala upp eigið mikilvægi og segjast ætla að taka
sér góðan umhugsunartíma til að íhuga hvernig þeir
bregðist við. Fjölmiðlar standa svo á öndinni yfir þessu
öllu saman og leita uppi næsta stjórnmálafræðing og
spyrja: „Er ríkisstjórnin að springa?“
Allir helstu leikendur eru æstir og móðir, en áhorfend-
urnir, sem er almenningur, láta sér fátt um finnast. Hinn
venjulegi Íslendingur er búinn að sjá þetta leikrit of oft og
getur ekki lengur lifað sig inn í atburðarásina. Svo er hann
líka fyrir löngu búinn að gefa upp alla von um
að losna við þessa ríkisstjórn fyrr en í fyrsta
lagi árið 2013. Þannig að hann ákveður að bíta
á jaxlinn og þreyja þorrann.
Maður þarf ekki að vera vinnusálfræðingur
til að sjá að ríkisstjórnin er óstarfhæf. En
áfram skröltir hún þó. Helstu rök hennar fyrir
áframhaldandi setu, þrátt fyrir æpandi van-
getu, er að engir aðrir flokkar geti tekið við af
henni. Sú fullyrðing er náttúrlega ekkert ann-
að en gegndarlaus ósvífni. Það er ekki rík-
isstjórnin sem ákveður hvaða flokkar eru
gjaldgengir við stjórn landsins. Fólkið sjálft
ákveður það.
Ríkisstjórn sem getur ekki stjórnað sjálfri
sér getur alls ekki stjórnað heilu landi. Ef
þessi ríkisstjórn vill gera eitthvert gagn þá
gerir hún það best með því að víkja. Það væri
falleg og nytsöm jólagjöf til landsmanna.
Núverandi ríkisstjórn er engum til gagns og gleði og
vinnur beinlínis gegn hag þegnanna. Hún lofar atvinnu-
uppbyggingu og segist vera með framsækin áform sem
muni skapa ótal ný störf. Nákvæmlega ekkert gerist. Hún
lofar almenningi betri kjörum. Enginn verður var við þau.
Það sem þjóðin sér hins vegar greinilega eru ráðherrar og
þingmenn tveggja flokka sem geta ekki unnið saman. Það
blasir við öllum – nema þeim – að best er að slíta sambúð-
inni. En það virðist ekki koma til greina. Völdin eru of
mikilvæg til að hægt sé að hugsa um þjóðarhag.
Og áfram skröltir ríkisstjórnin. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Áfram skröltir hún þó
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Andri Karl
andri@mbl.is
S
kort hefur á umræðu um
tillögu stjórnlagaráðs að
nýrri stjórnarskrá. Um
þetta gátu þeir sem tóku
til máls á hádegisverð-
arfundi Lögfræðingafélags Íslands í
gær verið sammála. Um annað
greindi menn á. Fyrirlesari var Haf-
steinn Þór Hauksson, lektor við laga-
deild Háskóla Íslands, en í kjölfar
erindis hans gafst fundargestum
tækifæri til að koma með athuga-
semdir og bera upp spurningar.
Minna fór þó fyrir þeim en erindi
Hafsteins.
Í upphafi fór Hafsteinn yfir stjórn-
arskrána almennt og sagði að með
henni væri myndaður rammi utan um
stjórnmálastarf í landinu. „Við getum
rifist eins og hundur og köttur um
pólitík allan liðlangan daginn […] en
með stjórnarskránni og ákvæðum
hennar höfum við komið okkur saman
um það hvernig við ætlum að leysa
þann ágreining, leiða hann til lykta
eða minnsta kosti komast að nið-
urstöðu. Það er mjög dýrmætt að
vera sammála um leikreglurnar,
rammann utan um deilurnar.“
„Lögfræðilega stórhættulegt“
Hann benti á að stjórnarskráin
væri æðsta réttarheimildin og lög-
fræðilegt skjal sem lögfræðingar
ættu að geta farið með í réttarsal og
beitt fyrir sig. Hann sagði það því
draga úr réttaröryggi ef sífellt væri
verið að breyta ákvæðum hennar.
Hvað þetta varðar má vísa til orða
Hafsteins um að orðalagi sé breytt í
nánast öllum mannréttindaákvæðum,
en gjarnan tekið fram í greinargerð
að þau standi efnislega óbreytt. „Það
er mjög sjaldgæft að dómstólar líti
svo á að orðalagi ákvæða sé umturn-
að og endurstaflað að gamni og það
hafi enga efnislega þýðingu. Ef texti
ákvæðisins gefur til kynna efnis-
breytingu þá eru mjög miklar líkur á
því að dómstólar muni komast að
þeirri niðurstöðu að um efnisbreyt-
ingu sé að ræða.“
Hann sagði sömu stöðu hafa komið
upp árið 1995 með nýjum mannrétt-
indakafla. Þá hafi verið sagt að um
skjalfestingu á gildandi réttindum
væri að ræða. „Þá fengum við í kjöl-
farið fjölda dómsmála þar sem
ákvæðin voru túlkuð að nýju. Það að
breyta orðalagi eins og þarna er gert
en segja á sama tíma að það sé engin
efnisleg breyting er lögfræðilega
stórhættulegt.“
Alltaf verið unnið í sátt
Hafsteinn sagði að þó svo aðdrag-
andinn að tillögu stjórnlagaráðs hefði
verið eins og hann var væri óvið-
unandi að hafna henni út frá því.
Þessi ferill fór í gang og miklu púðri
eytt í vinnuna. Því þyrfti að taka efn-
islega umræðu um tillöguna, sem
þyrfti jafnframt að vera vönduð. „Til-
laga stjórnlagaráðs snýst um breyt-
ingu á nánast öllum ákvæðum stjórn-
arskrárinnar og mörg aukaákvæði til
viðbótar samin. Við þurfum tíma til
að skoða þetta,“ sagði Hafsteinn og
að umræðan væri rétt að byrja.
Þá sagði hann mjög mikilvægt að
um stjórnskipunarreglur skapaðist
sátt. „Hér á Íslandi erum við með
stjórnarskrá sem var samþykkt á
Þingvöllum með 95% atkvæða, og ég
veit ekki til þess að það séu mörg
dæmi um slíkt í heiminum. Allar
stjórnarskrárbreytingar sem gerðar
hafa verið, sem eru fjölmargar, hafa
verið gerðar í sátt allra stjórn-
málaflokka.“
Að endingu sagði Hafsteinn að allir
yrðu að átta sig á því hvað það þýddi
að taka þetta skref, ræða þyrfti tillög-
una ítarlega og taka afstöðu til henn-
ar. „Ef einhver heldur að þetta verði
bara keyrt í gegn er sá hinn sami á
villigötum.“
Efnislega umræðu
þarf um tillöguna
Morgunblaðið/Ómar
Stjórnlagaráð Alþingi mun taka tillögu stjórnlagaráðs til umfjöllunar.
Stjórnskipunar- og eftirlits-
nefnd Alþingis hefur um þessar
mundir til meðferðar skýrslu
forsætisnefndar um tillögur
stjórnlagaráðs um breytingar á
stjórnarskrá Íslands og tillögu
til þingsályktunar um meðferð
tillagna stjórnlagaráðs.
Óskað var eftir umsögnum og
athugasemdum um tillögurnar
og rann fresturinn til að skila
inn út í gær.
Síðdegis í gær höfðu 34
erindi verið skjalfest á vefsvæði
Alþingis um tillögur stjórnlaga-
ráðs og tvö erindi um meðferð
frumvarps stjórnlagaráðs til
stjórnskipunarlaga.
Fresturinn
rann út í gær
UMSAGNIR TIL NEFNDAR
Kosið til stjórnalagaþings.