Morgunblaðið - 14.02.2012, Qupperneq 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. FEBRÚAR 2012
FRÉTTASKÝRING
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Stöðugar hækkanir á eldsneytis-
verðinu hafa bitnað hart á sauðfjár-
bændum. Það verður ekki hjá því
komist. Við þetta bætast hækkanir á
áburðarverði í síðustu viku en þær
eru allt að 10%. Sauðfjárbændur eru
búnir að selja afurðirnar síðan í haust
en þegar kemur að nýrri sláturtíð
næsta haust hlýtur að verða horft til
þess hver almenn verðlagsþróun hef-
ur verið,“ segir Sigurður Eyþórsson,
framkvæmdastjóri Landssamtaka
sauðfjárbænda, um horfurnar í ár.
„Sauðfjárbændur hafa notið góðra
útflutningsskilyrða á síðustu árum.
Um þriðjungur framleiðslunnar er nú
seldur á erlenda markaði,“ segir hann
um eftirspurnina.
Brugðist við olíuverðinu
Eyjólfur Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Fóðurblöndunnar, seg-
ir hækkandi eldsneytisverð skýra að
hluta þá ákvörðun fyrirtækisins að
hækka flutningsgjald á áburði um 9%
í síðustu viku.
„Við hækkuðum verð á áburði um
1-6,9%. Á móti kemur viðbótar stað-
greiðsluafsláttur þannig að hækkunin
er allt að 5,9%. Afslátturinn var 10% í
fyrra en er 11% í ár.
Heimsmarkaðsverð á áburði er-
lendis fer hækkandi. Ég held raunar
að birgjarnir hafi gert ágætiskaup.
Við áttum jafnvel von á 10 til 20%
hækkun. Hertari reglur, meðal ann-
ars í Evrópusambandinu varðandi
innihald, munu leiða til þess að menn
munu nota dýrari fosfór í áburðar-
gerð. Vegna þessa og annarra þátta
er útlit fyrir hækkandi áburðarverð í
heiminum.“
Vikið er að hækkandi áburðarverði
á vef Bændablaðsins en þar segir að
Skeljungur hafi hækkað verðskrána
um 3-9% milli ára og Sláturfélag
Suðurlands hækkað verð á algengum
tegundum um 10%.
Framleiðslukostnaður hækkar
Erna Bjarnadóttir, hagfræðingur
hjá Bændasamtökum Íslands, segir
hækkandi eldsneytisverð, hvort sem
það er vegna flutninga á vörum eða
heyskapar, hækka kostnað við fram-
leiðsluna.
„Það gefur auga leið. Bændur
verða stöðugt að leita leiða til að
bregðast við líkt og aðrir. Við höfum
séð samdrátt í sölu á kjöti og mjólk.
Kemur þar til bæði minnkandi kaup-
máttur og sú staðreynd að erlendum
verkamönnum sem unnu erfiðisvinnu
tímabundið hér á landi hefur fækkað.
Kartöflubændur hafa séð þess merki.
Tölur um sölu og innflutning á kjöti
benda ekki til að fjölgun ferðamanna
vegi á móti minni kjötneyslu vegna
þessa,“ segir Erna sem hefur tekið
saman tölur yfir kjötneyslu á síðustu
árum. Eru þær sýndar á grafinu hér
til hliðar.
Má að lokum geta þess að Mat-
vælastofnun Sameinuðu þjóðanna,
FAO, heldur úti verðvísitölu fyrir
matvæli. Hækkaði hún um 2% milli
mánaða í janúar og desember og
hafði þá ekki hækkað síðan í júlí. Eiga
olíuvörur þátt í hækkuninni.
Vísitalan er þó enn 7% lægri en í
sama mánuði í fyrra. Sé litið lengra
aftur nálgast vísitalan metið sem sett
var fyrir nokkrum misserum en verð-
ið var þá í sögulegum upphæðum.
Dýrari aðföng íþyngja bændum
 Dýrara eldsneyti þýðir hærri flutningskostnað  Áburðarverð hækkaði um allt að 10% í síðustu viku
 Framkvæmdastjóri Fóðurblöndunnar segir útlit fyrir hækkandi áburðarverð á næstu misserum
Morgunblaðið/Kristinn
Lúxus? Ýmsar kjötvörur eru nú dýrar. Metverð á eldsneyti þrýstir á verðhækkanir ásamt öðrum kostnaðarliðum.
Dregur úr kjötneyslu
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Innlend kjötsala (kg á mann) Innflutt kjöt (kg á mann) Samtals
71,9 75,5
75,7 76,6 76,3
79,5 81,6
75,9 75,3 72,9
0,6
72,5
0,5
76
0,8
76,5
0,7
77,3
3
79,3
3,2
82,7
3,7
85,3
2,1
77,4
2,1
78
4,6
77,5
„Verð á áburði er að hækka um
heim allan og helgast það fyrst
og fremst af olíuverðinu. Hærra
olíuverð skilar sér í verðhækk-
unum á fóðri; byggi, hveiti og
soja. Samanlagt hefur þetta
veruleg áhrif til hækkunar á
framleiðslukostnaði,“ segir
Hörður Harðarson, formaður
Svínaræktarfélags Íslands.
„Verðþróun á svínakjöti hér á
landi tekur mið af þróuninni í
öðrum löndum. Ef verð á að-
keyptum aðföngum erlendis
hækkar hefur það áhrif hér.
Margt bendir til þess að
heimsmarkaðsverð á hráefnum
til fóðurgerðar muni hækka á
næstu misserum. Verði það
raunin mun það leiða til aukins
framleiðslukostnaðar á búvör-
um. Ekkert land yrði ónæmt fyr-
ir þessari þróun. Þegar upp er
staðið mun svigrúm til verð-
breytinga ráðast af framboði og
eftirspurn,“ segir Hörður.
Framboðið að aukast
Matthías Hannes Guðmunds-
son, framkvæmdastjóri Reykja-
garðs, segir að jafnvægi sé að
komast á í fóðurverðinu eftir
hækkanir síðustu misseri.
Þá séu vísbendingar um að
framboðið á fóðurmarkaði sé að
aukast, meðal annars í Banda-
ríkjunum þar sem nýtt land sé
nú tekið undir framleiðsluna.
Fóðurverð geti því allt eins
lækkað síðar á árinu. Hátt verð
á eldsneyti hafi sín áhrif.
„Hækkandi eldsneytiskostnað-
ur hefur þau áhrif að flutningar
á fóðri verða dýrari. Svo er það
3,25% launahækkunin 1. febr-
úar. Allt hefur þetta áhrif en við
erum ekki búin að fleyta því
áfram í vöruverðið. Við sjáum
hvernig fóðurverðið mun þróast
í vor. Þá tökum við stöðuna.“
Svínabú eru
dýr í rekstri
ÚTLITIÐ FRAMUNDAN
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
Dýrtíð Úr einu svínabúanna.
„Það er útilokað að við getum tekið
þetta alfarið á okkar herðar. Þetta
fer að hluta til út í verðlagið. Þegar
áburðarverð tók að stíga fyrir nokkr-
um árum reyndu bændur að hag-
ræða eftir föngum. Síðan hefur elds-
neytið hækkað og hækkað. Fyrr en
síðar fara slíkar hækkanir að bitna
verulega á kjörum bænda,“ segir
Baldur Helgi Benjamínsson, fram-
kvæmdastjóri Landssambands kúa-
bænda, um afkomu bænda.
„Varlega áætlað hefur orðið 5%
hækkun að jafnaði í áburðarverðinu.
Það þýðir 120-130.000 króna kostn-
aðarauka fyrir kúabú.
Verðlagsnefnd
búvara tekur
kostnaðarliði með
í reikninginn þeg-
ar hún metur
hvort þörf sé á
hækkunum.
Eldsneytis-
verðið kemur
bæði niður á
bændum og iðn-
aðinum sem vinn-
ur úr afurðunum. Mér sýnist sem
kúabændur geti fengið kostnaðinn
að hluta til til baka með hækkunum
en ekki að öllu leyti. Það er ekki
hægt að velta öllum kostnaðarhækk-
unum beint út í verðlagið. Ef við
horfum til dæmis á sölu á prótín-
grunni er ljóst að ákveðnir vöru-
flokkar eru komnir að þolmörkum.“
Kemur niður á kjörum bænda
Baldur Helgi segir víðar komið að
sársaukamörkum. „Þetta er komið á
það stig að aukin útgjöld fara að
bitna á kjörum bænda. Sú stefna að
miða álögur á eldsneyti við hlutfalls-
tölur þýðir að skattar og álögur
magna upp sveiflur í heimsmarkaðs-
verðinu. Það segir sig sjálft að það
kemur bændum illa.“
Bændur geta ekki
borið byrðarnar einir
 Komið að sársaukamörkum hjá kúabændum landsins
Baldur Helgi
Benjamínsson
„Áburðarverð til bænda er að hækka. Þá fá bændur ýms-
ar aðrar hækkanir, til dæmis á olíunni. Það er því ljóst að
tilkostnaður bænda hefur aukist. Ef aðeins er horft til
þessara þátta verður að gera ráð fyrir að þetta kalli að
óbreyttu á verðhækkanir á kindakjöti til bænda í haust,“
segir Hjalti H. Hjaltason, fjármálastjóri Sláturfélags
Suðurlands, um aukinn tilkostnað sauðfjárbænda.
„Það er of snemmt að segja eitthvað til um hvernig
verð á kindakjöti á eftir að þróast á árinu. Miðað við þær
hækkanir sem eru fram komnar á framleiðslukostnaði
sauðfjárbænda er hins vegar ljóst að þeir þurfa hærra
verð fyrir afurðir sínar í haust til að mæta hækkun á að-
föngum.“
Spurður hvort sú staða kunni því að koma upp að inn-
flutningur á lambakjöti verði fýsi-
legur svarar Hjalti því til að verðþró-
un á erlendum mörkuðum geri það að
verkum að fátt bendi til að svo verði,
auk þess sem ætla megi að gæði ís-
lensks lambakjöts hindri það. Hvað
snerti nautakjötið sé þar jafnvægi
milli framboðs og eftirspurnar.
„Framleiðendur nautakjöts hefðu ef-
laust þörf fyrir hækkanir en aðstæður
á markaði hamla gegn því eins og er.
Í svína- og fuglakjöti ráðast verð-
breytingar m.a. af breytingum á kjarnfóðri. Ekki eru
komnar fram hækkanir á þessu ári en það getur breyst.“
Sauðfjárbændur þurfa hærra verð
Hjalti H.
Hjaltason
á þriðjudögum
ÚT ÚR SKÁPNUM
„Fékk ekki
tækifæri
til að segja:
Mamma
ég er lesbía.“
- Kidda.