Morgunblaðið - 23.05.2012, Qupperneq 15

FRÉTTIR 15Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. MAÍ 2012
Nýttu svalirnar allt árið um kring
idex.is - sími: 412 1700
- merkt framleiðsla
Skjól
Lumon svalagler veitir skjól
gegn rigningu og roki. Mjög
einfalt er að opna svalaglerið
og renna því til og frá.
Hljóð- og hitaeinangrun
Svalaglerin veita hljóð- og hita-
einangrun sem leiðir til minni
hljóðmengunar innan íbúðar
og lægri hitakostnaðar.
Óbreytt útsýni
Engir póstar eða rammar
hindra útsýnið sem helst
nánast óbreytt sem og ytra
útlit hússins.
Auðveld þrif
Með því að opna svalaglerið
er auðvelt að þrífa glerið að
utan sem að innan.
Stækkaðu fasteignina
Með Lumon svalaglerjum má segja að þú stækkir fasteignina
þína þar sem þú getur nýtt svalirnar allan ársins hring.
hefur svalaglerin fyrir þig!
FRÉTTASKÝRING
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Tilraunir sem gerðar hafa verið með
útflutning á villtum íslenskum laxi
benda til þess að hægt sé að marg-
falda verðmæti afurðanna. Verði það
raunin getur orðið eftirsóknarverð-
ara en nú er að veiða lax í net og við-
kvæmt samspil á milli hagsmuna
þeirra sem eiga veiðiréttinn raskist.
Stangaveiðimenn hafa af þessu
áhyggjur.
Laxveiði í net hefur lengi verið
stunduð hér á landi og er hún enn
verðmæt hlunnindi margra jarða
þótt víða sé formið breytt. Á meðan
netaveiðarnar voru mest stundaðar
var laxinn seldur á erlenda markaði í
ýmsu formi, ferskur eða unninn, og
þótti herramannsmatur.
Markaðurinn breyttist með lax-
eldinu og smám saman tók eldislax
yfir markaðinn í helstu viðskipta-
löndum.
Eftir því sem erfiðara verður að fá
villtan lax hefur verðið á honum
hækkað. Fregnir hafa borist um að
kíló af laxi sé stundum boðið á tugi
þúsunda í sælkeraverslunum í Evr-
ópu.
Óðinn Sigþórsson, formaður
Landssambands veiðifélaga segir
viðurkennt að villti laxinn sé mun
betri afurð að hollustu og gæðum.
Hann bendir á að hærra verð tengist
lífsstílsbreytingum. „Þeir sem hafa
efni á vilja kosta meiru til. Nú virðist
vera ákveðinn skilsmunur á milli
tegunda,“ segir Óðinn og vísar til
þess munar sem er á milli villts lax
og eldislax.
Útflytjendur kanna markaði
Þeir bændur sem enn veiða lax
virðast mest selja hann sjálfir til
verslana sem sumar selja áfram til
veitingastaða.
Laxinn er aðeins veiddur í net í
nokkrar vikur á hverju sumri og
kemur oft mikið magn á stuttum
tíma. Það skapar erfiðleika við sölu-
málin. Stundum þurfa bændur að
taka upp netin þegar enginn er til að
taka við afurðinni.
Útflytjendur hafa verið að freista
gæfunnar vegna upplýsinga sem
borist hafa um hátt verð á erlendum
mörkuðum. Einhverjar tilraunir
hafa verið gerðar á síðustu árum.
Sem dæmi um það má nefna að
nokkrar sendingar af netaveiddum
laxi úr Ölfusá fóru á síðasta sumri til
þýskra veitingastaða sem hafa hið
fræga Michelin-gæðamerki. Fyrir
það fékkst fimm til sex sinnum
hærra verð en á innanlandsmarkaði.
Haraldur Þórarinsson í Laugardæl-
um segir að varan hafi líkað vel en
áframhaldið hafi ekki verið ákveðið.
Netabændur víðar á Suðurlandi hafa
fengið fyrirspurnir frá útflytjendum.
„Ég hef þreifað aðeins fyrir mér,
sent prufur til Spánar og Bandaríkj-
anna. Flutningskostnaður er mikill
og mikil pappírsvinna í báðum lönd-
um, svo ég hef ekki fylgt þessu eftir,“
segir Torfi Sigurðsson sem rekur
fyrirtæki Fiskás á Hellu og kaupir
meðal annars stangarveiddan lax úr
Rangánum. Hann segist hafa fengið
ágætt verð fyrir afurðirnar en mikill
kostnaður sé við útflutninginn. „Ég
hef tilfinningu fyrir því að það sé
vakning fyrir þessari vöru. Þetta er
holl fæða. Ef hægt er að selja laxinn
fyrir 4.000 krónur kílóið, gæti það
verið gott mál,“ segir Torfi.
Stangaveiddur verðmætari
Áhyggjur stangveiðimanna vegna
þessarar þróunar stafa af því að auk-
in verðmæti netaveidds lax auki
áherslu á netaveiði og það verði á
kostnað stangaveiðinnar. Færri lax-
ar komist upp í bergvatnsárnar þar
sem þeir stunda sínar veiðar. Í grein
sem birt er á vef Stangaveiðifélags
Reykjavíkur er bent á að erfiðara
verði að ná samningum við neta-
bændur í Hvítár- og Ölfusársvæðinu
um að taka upp net sín.
Að frumkvæði Stangaveiðifélags-
ins sem þá var leigutaki Stóru-Laxár
í Hreppum og fleiri svæða var samið
við nokkra netabændur um að hætta
tímabundið veiðum. Samningarnir
hafa runnið út nema hvað áfram hef-
ur verið samið við Selfossbændur.
Samningar þessir eru í stíl við samn-
inga sem gerðir voru um veiðar í
Hvítá í Borgarfirði upp úr 1990 og
enn gilda nema hvað samningarnir
um Hvítá í Árnessýslu tóku aðeins til
hluta bænda.
„Stangaveiddur lax hefur verið
miklu verðmætari en netaveiddur en
erfitt hefur verið að finna flöt á þess-
um málum fyrir austan,“ segir
Bjarni Júlíusson, formaður SVFR,
sem einnig var formaður þegar
samningar náðust við bændur 2005
og 2006. Hann segist vera þess full-
viss að í framtíðinni finnist lausn á
þessu máli á milli veiðiréttareigenda.
„Ég held að þessi grein hljóti að
vera skrifuð í einhverju svekkelsi yf-
ir því að Stangaveiðifélagið sé að
missa veiðirétt á þessu svæði. Að
minnsta kosti er ótrúlegt að hvatt sé
til aukinna netaveiða á þessum vett-
vangi,“ segir Esther Guðjónsdóttir,
formaður Veiðideildar Stóru-Laxár í
Veiðifélagi Árnesinga.
Margfalt hærra verð
á markaði erlendis
 Stangveiðimenn óttast áhrif hærra verðs fyrir netalax
Morgunblaðið/Einar Falur
Lax Heitar tilfinningar eru í umræðunni enda hagsmunir mismunandi.
Laxveiði
» Lax veiðist í um áttatíu ám á
Íslandi. Í flestum er eingöngu
stunduð stangveiði en neta-
veiði á örfáum stöðum.
„Mér sýnist allt benda til þess
að veiðar í ánni séu sjálfbærar,“
segir Orri Vigfússon, formaður
NASF, verndarsjóðs villtra laxa-
stofna. Þetta er niðurstaða at-
hugunar hans fyrir veiðirétt-
areigendur í Þjórsá á sjálfbærni
veiðanna og hvernig best er að
nýta ána.
Lax er mest veiddur í net í
Þjórsá og Orri segir að það sé
gert eftir góðum og gildum
reglum og venjum og Veiði-
málastofnun geri úttekt á stofn-
inum á hverju ári.
„Bændur eru búnir að átta sig
á því að kannski er þetta eini
villti laxastofninn í Atlantshafinu
sem er sjálfbær,“ segir Orri og
bætir því við
að bændur séu
að huga að því
hvernig best sé
að nýta þá
möguleika.
Fréttir frá stór-
borgum erlend-
is um að villtur
lax sé stundum
boðinn til sölu fyrir tugi þúsunda
kr. kílóið hafi eðlilega áhrif.
Stangaveiði er lítið stunduð í
Þjórsá. Orri segir spennandi að
breyta henni í laxveiðiá en það
taki tíma. Hann tekur fram að
ekki sé hægt að hafa á móti
netaveiðum þegar þær séu
stundaðar á sjálfbæran hátt.
Ekki á móti sjálfbærum veiðum
ORRI VIGFÚSSON, FORMAÐUR NASF
Orri Vigfússon