Morgunblaðið - 23.05.2012, Síða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. MAÍ 2012
Tri ehf.
Suðurlandsbraut 32
104 Reykjavík www.tri.is
Verslunin er opin:
Alla virka daga kl. 09:00-18:00
Laugardaga kl. 10:00-16:00
Hjólaðu í vinnuna
16“ 16“
CUBE AIM
Verð: 89.990 kr.
Maí tilboð hjólað í vinnuna
75.990 kr.
14“-16“-18“-20“-22“
Álhjól, Shimano gírbúnaður,
24 gíra, V-bremsur,
þyngd 13,5 kg.
CUBE ANALOG
Verð: 109.990 kr.
Maí tilboð hjólað í vinnuna
93.990 kr.
14“-16“-18“-20“-22“
Álhjól, Shimano gírbúnaður,
27 gíra, V-bremsur,
þyngd 13,3 kg.
CUBE Hybrid LTD CLS
Verð: 113.990 kr.
Maí tilboð hjólað í vinnuna
96.990 kr.
46, 50, 54, 58 og 62cm
Álstell lite trekking Cross,
Shimano gírbúnaður, 24 gíra,
V-bremsur, þyngd 13,1 kg. Hluti af Team Cube liðinueftir síðasta CUBE prolouge
Minnum einnig á önnur tilboð á heimasíðu TRI
Þessa dagana er
mikið skeggrætt um
sjávarútvegsmál en
tilefnið er tvö frum-
vörp ríkisstjórn-
arinnar sem munu
koma til með að gjör-
bylta núverandi fisk-
veiðistjórnunarkerfi
ef Alþingi samþykkir
þau óbreytt. Und-
irritaður telur nauð-
synlegt að gjalda var-
hug við frumvörpum þessum sem
og við ýmsum staðhæfingum sjálf-
skipaðra sérfræðinga um núver-
andi kerfi, en eins sorglegt og það
er, þá eru fjölmargir stjórn-
málamenn í þeim hópi.
Stjórnmálamenn halda því oft á
tíðum fram fullum fetum að auð-
lindir sjávar séu í eigu þjóð-
arinnar. Er það svo? Fyrir það
fyrsta, hvað er þjóð? Hefur ein-
hver hitt þjóðina? Undirritaður
efast stórlega um það. Þjóð er
nefnilega ekki persóna að lögum
og ber því hvorki skyldur né hefur
einhvern rétt til eigna. Þjóð hefur
heldur engan vilja. Hins vegar
samanstendur hún af fjöldamörg-
um einstaklingum sem hafa bæði
vilja, hugvit og langanir. Orð-
skrípið „þjóðareign“, sem stjórn-
málamenn nota óspart í ræðu og
riti, er því ekkert annað en lýð-
skrum. Það sem verra er, með því
að staðhæfa að þjóðin eigi sjáv-
arauðlindirnar gefa stjórn-
málamennirnir í skyn að almenn-
ingur, bæði undirritaður og fleiri
sem hafa aldrei verkað fisk eða
unnið á sjó, eigi persónulegt tilkall
til hluta af auðlindaarðinum.
Í skjóli slíkra staðhæfinga
leggjast stjórnmálamenn á eitt um
að kollvarpa núverandi fisk-
veiðistjórnunarkerfi í nafni rétt-
lætis og þeir, sem afvegaleiðast,
trúa því að gráðugir „sægreifar“
séu í raun að svindla á þeim.
Reyndin er þó ekki sú. Stað-
reyndin er sú að áður en núver-
andi fiskveiðistjórnunarkerfi var
komið á laggirnar þurfti sjávar-
útvegurinn að hafa lifibrauð sitt af
ívilnunum frá ríkinu í formi geng-
isfellinga og ríkisstyrkja. Ástæðan
var sú að allir höfðu rétt til að
nýta auðlindina. Það þýddi það
eitt að of margir sjómenn eyddu
of miklum fjármunum í viðleitni
sinni til að ná auðlindaarðinum –
sem var því sóað. Ljóst var að
takmarka þurfti aðgang að auð-
lindinni og mynda
skilgreindan eign-
arrétt yfir aflaheim-
ildum. Því það eru
gömul sannindi og ný,
að það sem enginn á
hirðir enginn um.
Stjórnmálamenn
láta oft í veðri vaka
að einungis örfáir
„sægreifar“ hagnist á
núverandi kerfi, að
þeir maki krókinn á
kostnað almennings.
Hins vegar er ekkert
sem styður þessa fullyrðingu. Það
er rétt að þeir sem hafa fjárfest
og byggt upp í greininni hafa
grætt fúlgur fjár en ekki á kostn-
að annarra. Kakan hefur heldur
stækkað, það er arðsemin aukist
til muna – öllum til hagsbóta. Og
hvað er það sem telur? Almenn-
ingur nýtur ekki góðs af auknum
tekjum til ríkisins í formi skatta
og veiðigjalds. Miklu fremur eru
það fjárfestingar, atvinnutækifæri
og framsókn íslenskra sjávar-
útvegsfyrirtækja, eins og Marels,
á erlendri grund sem sjá til þess
að öll þjóðin græðir á arðbærum
sjávarútvegi. Þjóðinni vegnar vel
ef atvinnulífið blómstrar.
Ríkisstjórnin byggir hug-
myndafræði sína á því að ríkið eigi
allar auðlindir og leigi þær síðan
öðrum. Frumvarp hennar um
stjórn fiskveiða, sem lagt var fram
á Alþingi fyrir þónokkru, gerir
einmitt ráð fyrir því. Þar er lagt
til að allar aflaheimildir verði
þjóðnýttar og þeim síðan úthlutað
af stjórnmálamönnum. Því verður
ekki neitað, að um ansi gott vopn í
kosningabaráttu næsta árs er að
ræða – að geta úthlutað aflaheim-
ildum til kjósenda síns kjördæmis
– en á hinn bóginn er ljóst að afla-
heimildum verður ekki skilað til
ríkisins bótalaust. 72. grein stjórn-
arskrárinnar, eignarrétt-
arákvæðið, sér til þess. Hitt frum-
varp ríkisstjórnarinnar, um
veiðigjöld, gæti einnig stangast á
við eignarréttarákvæði stjórn-
arskrárinnar að mati lögspekinga.
Það vekur jafnframt furðu að
stjórnmálamenn ætli að skatt-
leggja sjávarútveginn enn meira.
Hefur enginn þeirra lært af mis-
tökum síðustu ára, að stjórn-
málamenn fara afar illa með fé
skattgreiðenda?
Núverandi fiskveiðistjórn-
unarkerfi er alls ekki fullkomið.
Úrbóta er þörf en lausnin er ekki
meira af því vonda. Í stað þess að
auka völd stjórnmálamanna yfir
þessum grunnatvinnuvegi ætti að
leita í þveröfuga átt, afnema veiði-
gjaldið og lækka skatta á sjáv-
arútvegsfyrirtæki. Hinn frjálsi
markaður hefur styrkt sjávar-
útveginn í sessi síðustu tvo ára-
tugi. Það væri algjört óráð að
snúa aftur á hina sósíalísku braut.
Stöndum vörð
um eignarréttinn
Eftir Kristin Inga
Jónsson
» Það eru gömul sann-
indi og ný að það
sem enginn á hirðir eng-
inn um.
Kristinn Ingi
Jónsson
Höfundur er menntaskólanemi.
Á stjórnartímabili
ríkisstjórnarinnar,
2009-2012, hafa lág-
markslaun hækkað
um 48 þús. kr. á mán-
uði, þ.e. úr 145 þús. á
mánuði í 193 þús. á
mánuði eða um 33%.
Á sama tíma hafa
tryggingabætur tekju-
lægstu einhleypra elli-
lífeyrisþega hækkað
um 23 þús. kr., þ.e. úr
180 þús. kr. á mánuði í 203 þús.
kr. á mánuði eða um 12,8%.
Lægstu laun hafa því hækkað
miklu meira á þessu tímabili en
tryggingabætur tekjulægstu ellilíf-
eyrisþega.
Við gildistöku nýrra kjarasamn-
inga á miðju ári 2011 hækkuðu
lægstu laun um 17 þús. kr. á mán-
uði eða um 10,3% en bætur tekju-
lægstu, einhleypra ellilífeyrisþega
um 12 þús. kr. eða 6,5%. Þarna var
ekki fylgt yfirlýsingu ríkisstjórn-
arinnar um, að bætur ættu að
hækka hliðstætt hækkun launa.
Þar vantaði 5 þús. kr. á mánuði
upp á. 1. janúar 2012 var aftur
höggvið í sama knérunn, þar eð
bætur hækkuðu ekki til jafns við
hækkun launa. Bætur hækkuðu
hinn 1. janúar 2012 um 3,5% eða
um 6.800 kr. á mánuði en þær áttu
að hækka um 11.000 kr. eins og
laun að mati ASÍ, sem gerði sam-
komulagið við ríkisstjórnina um
hækkun bóta, hliðstæða launa-
hækkunum.
Á árunum 2009 og 2010 hækk-
uðu laun láglaunafólks um 16% en
á því tímabili hækk-
uðu bætur ekki um
eina krónu. Fram-
angreindar stað-
reyndir leiða í ljós, að
bætur aldraðra hafa
dregist aftur úr í
launaþróun á stjórn-
artíma núverandi rík-
isstjórnar og dugar
ekki í því sambandi að
vísa í það, sem gerst
hafi í þessum málum á
fyrri tímabilum. Rík-
isstjórnin hét því að
koma hér á norrænu
velferðarsamfélagi. Hún ætlaði að
efla og bæta almannatryggingar.
Það hefur ekki tekist. Við höfum
heldur fjarlægst hið norræna vel-
ferðarsamfélag heldur en hitt.
Stór hópur bótaþega
sviptur grunnlífeyri
Hinn 1. júlí 2009 tóku gildi ráð-
stafanir í fjármálum ríkisins vegna
bankahrunsins og kreppunnar.
Þessar ráðstafanir skertu verulega
kjör aldraðra og öryrkja en þær
áttu að vera tímabundnar. Frí-
tekjumark, sem var tæplega 110
þús. á mánuði vegna atvinnutekna,
var fært niður í 40 þús. á mánuði.
Ákveðið var að reikna greiðslur úr
lífeyrissjóði með tekjum við út-
reikning á grunnlífeyri hjá al-
mannatryggingum en það hafði
ekki verið gert áður. Við þessa
breytingu urðu yfir 5000 bótaþegar
TR fyrir kjaraskerðingu og stór
hópur bótaþega, sem hafði haft
grunnlífeyri, missti hann og féll al-
gerlega út úr kerfi almannatrygg-
inga. Þó hafði sá hópur greitt til
almannatrygginga alla sína starfs-
ævi, beint og óbeint. Frekari kjara-
skerðing eldri borgara tók gildi
2009 vegna ráðstafana ríkisins í
fjármálum
Það er skýlaus krafa eldri borg-
ara, að kjaraskerðingin frá 1. júlí
2009 verði þegar í stað afturkölluð
og að þeir sem höfðu grunnlífeyri
fyrir þá breytingu fái hann strax
aftur að öðru óbreyttu. Kjararáð
hefur afturkallað launalækkun ráð-
herra, þingmanna og embættis-
manna, sem tók gildi 2009. Það
sama á að gilda um eldri borgara.
Gerist það ekki er verið að brjóta
lög um málefni aldraðra en í þeim
segir, að ekki megi mismuna eldri
borgurum gagnvart öðrum þegnum
þjóðfélagsins.
Eins og fram kemur hér að
framan vantar mikið á að lífeyrir
aldraðra hafi hækkað jafnmikið og
lægstu laun á tímabilinu 2009-2012.
Til þess að jafna þann mun þarf að
hækka lífeyri aldraðra um a.m.k.
20%. Kjaranefndir LEB og FEB
telja, að það sé algert forgangsmál
að leiðrétta kjör eldri borgara sem
þessu nemur (20%) áður en ráðist
er í kerfisbreytingu á almanna-
tryggingum. Áður en farið er að
fækka bótaflokkum og gera til-
færslur innan kerfisins vilja kjara-
nefndirnar, að kjör aldraðra verði
bætt. Og það þolir enga bið. Ekki
er unnt að bíða eftir niðurstöðu
endurskoðunar almannatrygginga.
Leiðrétting á kjörum verður að
eiga sér stað strax.
Samþykkt kjaramálanefnda LEB
og FEB um þetta efni segir m.a.:
Markmið endurskoðunar laga
um almannatryggingar á að vera
að bæta kjör aldraðra (og öryrkja)
en ekki eingöngu að sameina bóta-
flokka og gera tilfærslur innan
kerfisins.
Afturkalla verður strax kjara-
skerðingu aldraðra og öryrkja frá
1. júlí 2009. Þeir, sem höfðu grunn-
lífeyri hjá almannatryggingum fyr-
ir þann tíma eiga að fá hann á ný
að öðru óbreyttu. Ekki er rétt að
fella grunnlífeyri niður heldur ber
að halda honum. Frítekjumark
vegna atvinnutekna verði hækkað
a.m.k. í það, sem það var í fyrir 1.
júlí 2009, þ.e. í 110 þús. kr. á mán-
uði. Frítekjumark vegna greiðslna
úr lífeyrissjóði verði 150 þús. á
mánuði og stefnt að því að afnema
með öllu skerðingu tryggingabóta
vegna greiðslna úr lífeyrissjóði.
Frítekjumark vegna fjármagns-
tekna verði einnig hækkað veru-
lega.
Við endurskoðun almannatrygg-
inga ber að halda frítekjumörkum.
Ekkert gagn er í því að draga ör-
lítið úr skerðingu tryggingabóta
vegna annarra tekna en frá al-
mannatryggingum heldur verður
að gera það myndarlega.
Í framangreindri samþykkt seg-
ir: Við endurskoðun almannatrygg-
inga ber að halda frítekjumörkum
en rætt hefur verið um það í
starfshópnum að fella niður sértæk
frítekjumörk. Ennfremur segir:
Ekki á að fella niður grunnlífeyri.
Lífeyrir hækkar mun minna
en laun í tíð stjórnarinnar
Eftir Björgvin
Guðmundsson » Þarna var ekki fylgt
yfirlýsingu ríkis-
stjórnarinnar um, að
bætur ættu að hækka
hliðstætt hækkun launa.
Þar vantaði 5 þús. kr. á
mánuði upp á.
Björgvin
Guðmundsson
Höfundur er viðskiptafræðingur og
er formaður kjaranefndar FEB.
Stórfréttir
í tölvupósti
- nýr auglýsingamiðill
569-1100
finnur@mbl.is