Morgunblaðið - 19.04.2013, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. APRÍL 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
ÁrsskýrslaHagstof-unnar fyr-
ir árið 2012 er at-
hyglisverður
vitnisburður um
aðlögun íslenska
stjórnkerfisins að
Evrópusambandinu, þvert á
fullyrðingar núverandi
stjórnvalda og stjórnarliða.
Í ársskýrslunni er eins og
gengur fjallað um verkefni
liðins árs og þar er afar fyr-
irferðarmikil umfjöllunin um
áhrif aðildarumsóknarinnar
á starfsemi stofnunarinnar.
Ársskýrslan byrjar á inn-
gangi hagstofustjóra sem
hefst á þessum orðum:
„Verulegar breytingar urðu
á rekstri Hagstofunnar árið
2012 og jukust umsvif tals-
vert vegna innleiðingar á
verkefnum, sem eru í að-
gerðaráætlun með samn-
ingsafstöðu Íslands í við-
ræðum um aðild að
Evrópusambandinu.“
Í innganginum segir enn-
fremur: „Samningsafstaða
Íslands um hagskýrslugerð
var kynnt fyrir utanrík-
ismálanefnd í desember
2011. Afstaðan var sam-
þykkt í ríkisstjórn 4. janúar
2012 og var send samdægurs
til framkvæmdastjórn-
arinnar. Nokkur dráttur
varð á því að kaflinn yrði
opnaður og var það ekki gert
fyrr en á ríkjaráðstefnu 24.
október 2012. Ástæður taf-
anna voru þær að gerðar
voru kröfur um svonefnd
lokunarákvæði, en þau fela í
sér kröfur um að tilteknum
umbótum í þjóðhagsreikn-
ingum verði lokið áður en
gengið verður frá sam-
komulagi um kaflann.“ Evr-
ópusambandið neitaði sem
sagt að opna kaflann fyrr en
fyrir lægi að kröfum um
breytingar á þjóðhagsreikn-
ingum Íslands hefði verið
mætt. Eins og við var að bú-
ast af núverandi stjórn-
arflokkum var orðið við
þessum kröfum og aðlögunin
á umræddu sviði hófst fyrir
alvöru.
Skýrsla yfirstjórnar í árs-
skýrslunni hefst á þessum
orðum: „Eins og á síðasta ári
mótaðist starfsemi Hagstof-
unnar af umsókn Íslands um
aðild að Evrópusamband-
inu.“ Svo er lýst auknum um-
svifum og fjölgun starfsfólks
vegna nokkurra nýrra verk-
efna á sviði Evrópumála.
Ennfremur er
upplýst að stofn-
að hafi verið nýtt
svið, fyrirtækja-
svið, sem hafi
hangið saman við
IPA-styrkveit-
ingar, en IPA-
styrkir eru sem kunnugt er
aðlögunarstyrkir Evrópu-
sambandsins. Fyrirtækja-
sviðið er meðal annars stofn-
að í þeim tilgangi að halda
utan um landbúnaðartöl-
fræði að hætti aðildarríkja
Evrópusambandsins og er
því hluti af aðlöguninni.
Í ársskýrslunni er einnig
upplýst að aukið hafi verið
við húsnæði Hagstofunnar
til að mæta auknum um-
svifum og það hafi í fyrra
kostað ríkissjóð um þrjátíu
milljónir króna. Ríkissjóður
hafi svo lagt fram svipaða
fjárhæð til viðbótar, meðal
annars vegna kostnaðar við
að mæta kröfum um land-
búnaðartölfræði Evrópu-
sambandsins.
Áður hefur verið rætt hér
um aðrar stofnanir sem farið
hafa í sams konar aðlög-
unarvinnu og Hagstofan
upplýsir um í ársskýrslu
sinni að hafi átt sér stað þar.
Þessi aðlögun stjórnkerf-
isins að Evrópusambandinu
er grafalvarlegt mál, ekki
síst vegna þess að stjórnvöld
og þeir sem leiða aðlög-
unarviðræðurnar hafa ítrek-
að neitað að nokkur aðlögun
eigi sér stað. En aðlögunin
er vitaskuld einnig alvarlegt
mál vegna þess að Alþingi
hefur enga heimild veitt fyr-
ir því að aðlaga Ísland að
Evrópusambandinu. Ráð-
herrar sem gefið hafa fyr-
irmæli um aðlögun vinna því
í trássi við samþykktir
þingsins, sem aftur skýrir
hvers vegna þeir ganga svo
langt í að mótmæla aðlög-
uninni sem blasir við hverj-
um manni. En þó að skortur
á heimild til aðlögunar skýri
ósannindin réttlætir hún
hvorki þau né aðlögunina og
enn síður gerir hún ráðherra
ábyrgðarlausa af gjörðum
sínum.
Í aðdraganda kosninganna
er augljóst að stjórnarliðar
og fylgiflokkar þeirra ætla
að halda áfram blekkingunni
um aðlögunina. Jafn augljóst
er að nýrrar ríkisstjórnar
bíður það verkefni að stöðva
aðlögunarviðræðurnar og
vinda ofan af aðlöguninni.
Ársskýrsla Hagstof-
unnar veitir enn eina
staðfestinguna fyrir
aðlöguninni sem á
sér stað hér á landi}
Ársskýrsla um aðlögun
í stjórnkerfinu
A
lltaf er nú gaman þegar ein-
hverjum tekst að setja met. Það
gerðist til dæmis á fundi borg-
arstjórnar Reykjavíkur fyrr í
vikunni, þegar tíu af þeim
fimmtán borgarfulltrúum sem sátu fundinn
voru konur. Að sögn kunnugra hefur þetta
aldrei gerst áður í sögu borgarstjórnar,
ástæða þótti til fagnaðar og einhverjir fjöl-
miðlar kölluðu þetta kvennamet.
Aftur á móti hefur það líklega býsna oft
gerst að borgarstjórnarfundirnir hafi ein-
ungis verið setnir körlum, eða að þeir hafi
verið þar í miklum meirihluta.
En það þykir ekki fréttnæmt.
Annað met var slegið í vikunni. Fyrsta
fyrirtækið, þar sem kona er í forstjórastóli,
var skráð hjá Kauphöll Íslands eftir hrun.
Aðeins eitt annað fyrirtæki undir stjórn konu hefur
verið skráð í Kauphöllina öll þau ár sem hún hefur ver-
ið starfrækt. Það var fyrir 15 árum, árið 1998. Öllum
hinum fyrirtækjunum, sem skráð hafa verið hjá Kaup-
höllinni og skipta væntanlega hundruðum, var sem
sagt stýrt af körlum.
En það er ekki fréttnæmt. Líklega vegna þess að
það er svo algengt. Fréttnæmt er nefnilega það sem er
sérstakt, það sem gerist sjaldan og heyrir til und-
antekninga.
Nú eru áhöld um hvort það skipti yfirhöfuð ein-
hverju máli hvort fólk af báðum kynjum sitji í borg-
arstjórn eða hvort konur, til jafns við karla, stýri fyr-
irtækjum. Líklega skiptir þetta engu máli í
huga þeirra sem halda á lofti staðhæfingum
á borð við að kyn skipti engu máli og segja
kynjakvóta óþarfa.
Þeir sömu hafa væntanlega skynsamlegar
skýringar á reiðum höndum á launamuni
kynjanna, en í vikunni var greint frá enn
einni launakönnuninni sem sýnir að karlar
fá hærri laun en konur. Reyndar fer það að
hætta að teljast fréttnæmt, því hver einasta
könnun og rannsókn sem gerð hefur verið
undanfarna áratugi á þessu sviði sýnir sömu
niðurstöðu; vinnuveitendur greiða körlum
meira fyrir vinnu sína en konum.
Ekki eru nema 30 ár síðan hlutfall kvenna
í þingmannahóp fór yfir 10% og í síðustu
kosningum varð hlutfallið tæp 43%. Verði
niðurstöður kosninganna hinn 27. apríl eitt-
hvað í líkingu við nýjustu skoðanakannanir verður
hlutfall kvenna um og yfir 40%.
Kannski er ekki langt í að það hætti að vera frétt-
næmt þegar kökunni er skipt hér um bil jafnt á milli
karla og kvenna.
Sjálfsagðir atburðir eru nefnilega ekkert sérlega
fréttnæmir.
Annars þarf svo hver og einn að gera það upp við
sig hvort er betri kostur; stjórnmálaflokkar sem segja
að kyn skipti ekki máli eða flokkar sem segjast ætla að
setja jafnréttismál í öndvegi, lofa að gera allt sem þeir
geta til þess að jafna hlut kynjanna og gera svo ekki
nokkurn skapaðan hlut. annalilja@mbl.is
Anna Lilja
Þórisdóttir
Pistill
Þegar metin falla
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Þ
rjár nýjar virkjanir koma
til með að rísa á veitu-
leið Blöndustöðvar ef
áform Landsvirkjunar
verða að veruleika.
Fyrirtækið hefur gefið út matsáætl-
un vegna mats á umhverfisáhrifum
virkjananna. Samkvæmt áætluninni
verður frummatsskýrslu skilað til
Skipulagsstofnunar í júní og end-
anlegri skýrslu í september. Álit
Skipulagsstofnunar verði svo birt í
október á þessu ári.
Virkjanirnar þrjár eiga að vera á
milli Blöndulóns og Gilsárlóns, inn-
takslóns Blöndustöðvar, til þess að
fullnýta allt að 68 metra fall á veitu-
leiðinni til orkuöflunar. Uppsett afl
yrði um 30 MW og heildarorkugeta
þeirra er áætluð um 182 gígavatt-
stundir á ári ef miðað er við
hagkvæmustu tilhögun.
Ljúki hönnun á þessu ári
Fyrsta virkjunin yrði við Kolku-
stíflu, önnur milli Smalatjarnar og
Austara-Friðmundarvatns og sú
þriðja á milli vatnsins og Gilsárlóns.
Þær hafa hlotið vinnuheitin Kolku-
virkjun, Friðmundarvirkjun og
Þramarvirkjun.
Af þeim þremur á Þramarvirkjun
að vera hagkvæmust með orkugetu
upp á 70 gígavattstundir á ári. Frið-
mundarvirkjun gæti skilað 67 gíga-
vöttum og Kolkuvirkjun 45 gígavött-
um á ári.
Stefnt er að því að verkhönnun
virkjananna ljúki á þessu ári svo að
útboðshönnun geti hafist á næsta
ári. Í áætluninni segir þó að tíma-
ramminn sé meðal annars háður
styrkingu byggðalínu sem Landsnet
hefur hafið undirbúning að.
Um 200-250 ársverk
Framkvæmdirnar fela í sér að
reist verði stöðvarhús og grafnir
verði veituskurðir að og frá mann-
virkjunum. Ein stífla verður reist og
lítið lón myndað á veituleiðinni auk
þess að lagður verður jarðstrengur
milli Blöndustíflu og Kolkustíflu að
því er segir í matsáætluninni. Þaðan
verður lagður jarðstrengur að tengi-
virki við Blöndustöð sem nýju virkj-
anirnar tengjast inn á.
Gróflega áætlað verður mannafla-
þörfin við framkvæmdirnar 200-250
ársverk að því er segir í matsáætl-
uninni. Sé gert ráð fyrir að virkj-
anirnar verði allar byggðar á sama
tíma er reiknað með að fram-
kvæmdatími verði um tvö til þrjú ár.
Of snemmt að segja um kostnað
Í svari Landsvirkjunar við fyrir-
spurn Morgunblaðsins kemur fram
að á þessu stigi sé of snemmt að
gefa upp hugsanlegan kostnað við
framkvæmdirnar. Unnið sé að verk-
hönnun þar sem kostnaður sé
greindur. Þá sé of snemmt að tala
um tímasetningu útboða og fram-
kvæmda, ef af þeim verður, þar sem
þær séu háðar mörgum þáttum eins
og mati á umhverfisáhrifum, mark-
aðsaðstæðum, eftirspurn eftir raf-
orku og kostnaði auk tilheyrandi
leyfa og flutningsgetu raforku-
kerfisins.
Auk virkjunarleyfis frá Orku-
stofnun og starfsleyfis frá Heil-
brigðiseftirliti Norðurlands vestra
er framkvæmdin háð því að fram-
kvæmda- og byggingarleyfi fáist frá
Húnavatnshreppi. Þá þarf leyfi frá
Fiskistofu til mannvirkjagerðar
samkvæmt lögum um lax- og
silungsveiði.
Tillagan að matsáætlun um virkj-
anirnar liggur nú fyrir hjá Skipu-
lagsstofnun þar sem almenningur og
hagsmunaaðilar geta kynnt sér hana
og gert athugasemdir. Hægt er að
skila þeim til loka þessa mánaðar.
Markmiðið að full-
nýta aflið á leiðinni
Fyrirhugaðar
virkjanir í Blöndu
Loftmyndir ehf.
Blöndustöð (stöðvarhús)
Kjalvegur
Blöndulón
Gilsárstífla
Fyrirhugað stöðvarhús
Ný veita, skurður
Núverandi veita
Ný stífla
Nýtt lón
Blöndustífla
Þramarvirkjun
Friðmundarvirkjun
Inntakslón
(Gilsárlón)
Kolkuvirkjun
Austara
Friðmundarvatn
Þrístikla
Áin Blanda var stífluð við Ref-
tjarnarbungu á árunum 1989 til
1991 auk þess sem stífla var
byggð við upptök Kolkukvíslar.
Þar með varð Blöndulón til.
Sjálf Blönduvirkjun var tekin í
notkun árið 1991 og var hún
fyrsta vatnsaflsvirkjunin sem
Íslendingar hönnuðu í einu og
öllu. Hún er 150 MW.
Frá Kolkustíflu er vatni veitt
25 km leið að Gilsárlóni og það
er á þeirri leið sem áætlað er að
þrjár nýjar virkjanir rísi til þess
að fullnýta fallhæðina á leiðinni
til orkuöflunar.
Hönnuð af
Íslendingum
BLÖNDUVIRKJUN
Lón Blöndulón á Auðkúluheiði.
Morgunblaðið/Einar Falur