Morgunblaðið - 09.10.2013, Síða 22

SVIÐSLJÓS
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Stjórnarsáttmáli hægriflokkanna í
Noregi er sigur fyrir konurnar tvær
sem fara fyrir þeim, einkum þó fyr-
ir Siv Jensen, leiðtoga Framfara-
flokksins sem kemst nú í fyrsta
skipti til valda frá því hann var
stofnaður fyrir fjórum áratugum.
Það er því engin furða að Siv
Jensen hafi geislað af gleði þegar
þær Erna Solberg, leiðtogi Hægri-
flokksins og verðandi forsætisráð-
herra, kynntu 75 síðna stjórnarsátt-
mála flokkanna á blaðamannafundi í
Ósló í fyrrakvöld. Flokkarnir tveir
eru með samtals 77 þingsæti af 169
og ætla að mynda minnihlutastjórn
sem á að taka við völdunum á
mánudaginn kemur. Miðflokkarnir
Kristilegi þjóðarflokkurinn og
Venstre ætla að styðja stjórnina á
þinginu, en þeir eru með nítján
þingmenn samanlagt.
Stjórnarmyndunin er söguleg í
ljósi þess að Framfaraflokkurinn
hefur ekki verið talinn „stjórntæk-
ur“ í augum annarra flokka á
norska Stórþinginu fyrr en nú.
Þessi breyting er einkum rakin til
þess að Siv Jensen hefur fært flokk-
inn nær hinum flokkunum og and-
staðan við hann hefur því minnkað í
miðflokkunum tveimur. Þeir eru þó
enn andvígir stefnu hans í ýmsum
málum, t.a.m. umhverfismálum og
málefnum innflytjenda, en féllust á
að styðja stjórnina vegna þess að
þeir telja að mestu máli skipti að
binda enda á átta ára valdatíma
vinstriflokkanna, eða „rauðgrænu“
stjórnarinnar svonefndu.
Í stjórnarsáttmála hægriflokk-
anna tveggja kemur fram að
„blábláa“ stjórnin, eins og hún er
nú kölluð, ætlar m.a. að lækka
skatta og opinber gjöld. T.a.m. ætla
flokkarnir að lækka tekjuskatta og
afnema erfðaskatt.
Flokkarnir hyggjast einnig stofna
sjóð, sem á að fjárfesta í vegagerð,
og byggja hann upp á fimm árum.
Sjóðurinn á að nema 100 milljörðum
norskra króna, jafnvirði rúmra
2.000 milljarða íslenskra.
Flokkarnir stefna að því að koma
á auknu frjálsræði á ýmsum sviðum
þjóðlífsins og styrkja samkeppnis-
hæfni norskra fyrirtækja.
Fyrstu viðbrögð leiðtoga mið-
flokkanna tveggja við stjórnarsátt-
málanum benda til þess að þeir séu
ekki alls kostar sáttir við niðurstöð-
una.
Ekki dregið úr olíuvinnslu
Trine Skei Grande, leiðtogi
Venstre, kvaðst hafa orðið fyrir
vonbrigðum með að loftslagsmál og
umhverfisvernd skyldu ekki hafa
verið á meðal átta mála sem hægri-
flokkarnir tveir segjast ætla að
leggja mesta áherslu á. „Nú verður
það verkefni okkar á Stórþinginu að
sjá til þess að stefna stjórnarinnar
batni,“ hefur fréttavefur Aftenpost-
en eftir Trine Skei Grande.
Knut Arild Hareida, leiðtogi
Kristilega þjóðarflokksins, tók í
sama streng og sagði að Norðmenn
þyrftu að taka hættuna, sem stafaði
af loftslagsbreytingum, alvarlega.
Ole Mathismoen, stjórnmálaskýr-
andi Aftenposten, veltir því fyrir
sér hvort Erna Solberg hafi lotið í
lægra haldi fyrir Siv Jensen í samn-
ingaviðræðunum um loftslagsmálin.
Hann segir það athyglisvert að
loftslagsmálin séu ekki á meðal átta
helstu forgangsmálanna í ljósi þess
að Erna Solberg hafi sagt á lands-
fundi Hægriflokksins í maí að hætt-
an sem heiminum stafaði af lofts-
lagsbreytingum væri „stærsta
viðfangsefni okkar tíma“. „En það
hefði verið ómögulegt fyrir Fram-
faraflokkinn að gera baráttuna
gegn loftslagsbreytingum að for-
gangsmáli nýrrar ríkisstjórnar,“
skrifar Mathismoen. „Þótt flokk-
urinn hafi á landsfundi í vor sam-
þykkt ályktanir sem voru túlkaðar
þannig að hann viðurkenndi að
loftslagsbreytingarnar væru að
nokkru leyti af mannavöldum eru
samt margir stjórnmálamenn
Framfarafloksins og ekki síst kjós-
endur enn þeirrar skoðunar að
breytingarnar séu af völdum nátt-
úrunnar, að losun okkar á gróður-
húsalofttegundum hafi engin eða
mjög lítil áhrif.“
Þegar hægriflokkarnir og mið-
flokkarnir tveir kynntu samstarfs-
áætlun sína fyrir viku þegar
stjórnarmyndunarviðræðurnar hóf-
ust formlega sögðust leiðtogar
Venstre og Kristilega þjóðarflokks-
ins hafa knúið hægriflokkana til að
lofa því að heimila ekki olíuvinnslu á
hafsvæðum við Lófót, Vesterålen og
Senja. Ennfremur ætti að friða haf-
svæði á norðurslóðum, m.a. við Jan
Mayen, í fimm ár. Erna Solberg
sagði þó þegar stjórnarmáttmálinn
var kynntur að Norðmenn myndu
halda áfram olíuvinnslu á sama
hraða og áður en leitast við að
draga úr vægi hennar í efnahagslífi
landsins. „Í augum okkar snýst
þetta fyrst og fremst um það að
örva aðrar greinar efnahagsins með
rannsóknum, þróunarstarfi og lægri
sköttum. Þetta er ekki spurning um
að draga úr olíuvinnslunni,“ hefur
fréttavefur norska ríkisútvarpsins
eftir Solberg.
Sögulegur sigur fyrir Siv Jensen
 Hægriflokkarnir í Noregi lofa að lækka skatta og auka frjálsræði í samfélaginu  Stuðnings-
flokkar gagnrýna sáttmálann, segja að leggja þurfi meiri áherslu á loftslagsmál og umhverfisvernd
AFP
Bláar og broshýrar Létt var yfir þeim Siv Jensen, leiðtoga Framfaraflokksins (t.v.), og Ernu Solberg, leiðtoga
Hægriflokksins og verðandi forsætisráðherra, þegar þær kynntu stjórnarsáttmála flokkanna í Ósló í fyrrakvöld.
Lofa fleiri fangelsum
» Hægriflokkarnir hyggjast
m.a. heimila lögreglunni að
bera vopn á svæðum sem hún
telur það bestu lausnina í bar-
áttunni gegn ofbeldisglæpum.
» Þeir ætla einnig að fjölga
fangelsum, m.a. fyrir erlenda
fanga sem ekki verður leyft að
snúa aftur í norska samfélagið.
Unnið verði að því að fleiri er-
lendir fangar afpláni dóma í
heimalöndum sínum.
22 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. OKTÓBER 2013
fi p y j g p
Carpaccio með valhnetu-vinaigrette og klettasalati Grafið lam
Villibráðar-paté með paprik
Bruchetta með tvíreyktu hangikjöti, balsamrauðlauk og piparrótars
Bruchetta með hráskinku, balsam og grill uðu Miðjarðarhafsgrænm
- salat fersku
k r y d d j u r t u m í brauðbo
með Miðjarða
Risa-rækj
með peppadew Silu
með japönsku majón
si sinnepsrjóma- osti á bruchet
Hörpuskeljar, 3 smá
Frönsk súkkulaðikaka m/rjóma og fersku
Vanillufylltar vatnsdeigsbollur Súkkulaðiskeljar með jarðarb
Kjúklingur-satay á spjóti með ídýfu Teryaki-lamb á spjóti R
sahörpuskel maríneruð á pinna Túnfiskur í sesamhjúp á spjóti mSími 511 8090 • www.yndisauki.is
Veitingar fyrir öll tækifæri,
stór og smá, fyrir einstaklinga
og fyrirtæki.
Markmið okkar er alltaf það
sama, glæsilegar veitingar
og ómótstæðilegt bragð.
Persónuleg og góð þjónusta.
Hægriflokkarnir tveir stefna m.a.
að því að heimila verslunum að
hafa opið á sunnudögum. Skv. nú-
gildandi lögum mega aðeins versl-
anir í minna en 100 fermetra rými
vera opnar á sunnudögum.
Tore Nilssen, prófessor í hag-
fræði við Óslóarháskóla, hefur
gagnrýnt þessi áform og telur að
þau verði til þess að matvöruverð
hækki í Noregi. Hann spáir því að
margar verslanir, sem vilji ekki að
afgreiðslutíminn verði rýmkaður,
sjái sig knúnar til að hafa opið alla
daga vikunnar af ótta við að missa
viðskiptavini.
Stjórnendur stærstu verslunar-
keðja Noregs hafa lagst gegn
áformunum. Þeir segjast ætla að
hafa opið á sunnudögum þótt það
leiði til hærra vöruverðs.
Flokkarnir
hyggjast einnig
hækka mörkin
fyrir tollfrjáls
kaup á varningi
frá útlöndum.
Samkvæmt gild-
andi lögum má
flytja inn varning
fyrir allt að 200
norskar krónur
(4.000 íslenskar) án þess að
greiða toll. Þetta hámark hefur
verið óbreytt í 38 ár og væri um
1.000 n. kr. (20.400 ísl.) ef því
hefði verið breytt í samræmi við
verðbólgu.
Að sögn fréttavefjar VG hafa
norskir kaupmenn varað við því að
áformin geti haft mjög alvarlegar
afleiðingar fyrir norskar verslanir.
Óttast að vöruverð hækki
VILJA AÐ VERSLANIR MEGI VERA OPNAR Á SUNNUDÖGUM
Verslun í
Lilleström.
Nýr 100 dollara seðill var gefinn út
í Bandaríkjunum í gær. Honum
fylgir nýr litur og sérstakir
öryggisþættir sem eiga að gera
fölsurum erfitt fyrir. Seðillinn er
einn sá mest
notaði í
heiminum og
því ljóst að
það tekur
mörg ár að skipta þeim gamla út.
Raunar er talað um að ending eins
seðils sé sjö og hálft ár.
Sonja Danburg hjá Seðlabanka
Bandaríkjanna segir að á milli 50
og 66% allra 100 dollaraseðla séu í
notkun utan Bandaríkjanna. Hann
sé sá seðill sem er hvað mest not-
aður í heiminum og sá sem oftast er
reynt að falsa. Það sé mikil ógn og
við henni sé verið að bregðast með
nýja peningaseðlinum. Tveimur ör-
yggisþáttum hafi verið bætt við.
„Við gerum ráð fyrir að það sé orð-
ið mjög erfitt að falsa hann,“ segir
Sonja Danburg.
andri@mbl.is
BANDARÍKIN
Dollaraseðill sem
erfiðara er að falsa