Morgunblaðið - 04.11.2013, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. NÓVEMBER 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Morg-unblaðiðhefur lýst
þeirri skoðun sinni
að farsælast væri ef
þeir sem véla um
starfskjör launa-
fólks sættust á að
semja til lengri tíma
í þetta sinn. Slíkir samningar
væru mikilvæg skilaboð um heil-
brigð viðhorf í þjóðfélagi sem er
að ná vopnum sínum á ný. Þeir
myndu undirstrika að einbeittur
vilji stæði til þess að leggja
traustan grunn fyrir launagreið-
endur og launþega, til að vinna úr
sínum málum. Slíkir samningar
gæfu þeim fast land undir fætur;
væru merki um að gagnkvæmt
traust færi vaxandi og á slíku
trausti mætti byggja þegar
ákvarðanir væru teknar sem
vörðuðu alla miklu.
Auðvitað er líklegt að aðilar á
vinnumarkaði séu illa brenndir
efir samskiptin við ríkisstjórn
þeirra Steingríms og Jóhönnu.
Þau voru þeirrar gerðar að gera
lítt með loforð sín og heitstreng-
ingar. Sagt var það sem sæmilega
hljómaði og því lofað sem dugði
fyrir undirskriftir dagsins og
nægði til að veifa framan í gagn-
rýnislitla fréttamenn. Það máttu
svo sem allir vita hvers var von.
Þannig var umgengni þeirra við
kosningaloforð alkunn. Slík lof-
orð komast svo sem seint í úrvals-
flokk loforða en áttu þó ekki skil-
ið svo snautlega meðferð.
En slík loforð fóru þó ekki ein í
ruslafötuna. Jafnvel grjótharðar
handsalaðar yfirlýsingar, sem
ljóst var að helstu samningar á al-
mennum markaði hvíldu að veru-
legu leyti á, voru óðara sviknar án
sjáanlegs samviskubits. Slík
framganga ríkisstjórnar við
heildarsamtök á vinnumarkaði
voru auðvitað óþekkt. Vegna
kosningaúrslita munu önnur
stjórnvöld hafa ríkisvaldsaðkomu
að lokahnykk samningagerðar
núna. En engu að síður virðast
forystumenn atvinnulífs, beggja
vegna borðs, varir um sig núna.
Það mátti lesa út úr orðum
Gylfa Arnbjörnssonar, forseta
ASÍ, að loknum fundi með lyk-
ilmönnum samtaka hans. Við-
brögð Þorsteins Víglundssonar,
framkvæmdastjóra SA, voru í
góðu samræmi við áherslur odd-
vita viðsemjendanna. Gylfi Arn-
björnsson sagði að sér hugnaðist
best að semja að þessu sinni til
sex eða 12 mánaða. Hann nefnir
slíkan skammtímasamning
„vopnahlé til að tryggja stöð-
ugleika“.
Virðist forseti ASÍ einnig horfa
þannig til slíkrar samningagerðar
að verðstöðvunarsjónarmið væru
að nokkru höfð til hliðsjónar.
Helsta tilefni þess virðist hafa
verið fréttir sem borist hafa af
fyrirhuguðum gjaldskrárhækk-
unum Reykjavíkurborgar sem
gengur mun lengra í
slíku en að bregðast
við verðlagsþróun
og mun því þrengja
verulega að þeim
sem búa við tæpust
laun. Í samtali við
Ríkisútvarpið sagði
Gylfi Arnbjörnsson:
„Við höfum verið að ræða það að
skapa hér forsendur fyrir því að
fara svokallaða aðfararleið eða
vopnahlé. Að gera skammtíma-
samning við atvinnurekendur og
nota veturinn til að undirbyggja
breiða sátt í samfélaginu og ná
þá tökum á gengi, verðbólgu og
vöxtum. Það er alveg klárt að
það er mikill áhugi og vilji fyrir
því í verkalýðshreyfingunni, inn-
an Alþýðusambandsins. En að
sama skapi segja menn að allir
verði að vera með. Atvinnurek-
endur með sínum ákvörðunum
um verðhækkanir, stjórnvöld,
ríki og sveitarfélög hvað þau eru
að gera í álögum á almenning.
Og það er það sem við erum ekki
að fá skýr svör með.“
Og Gylfi Arnbjörnsson sagði í
tilefni af fyrirhuguðum gjald-
skrárhækkunum borgarinnar:
„Mér finnst það vera algerlega
galin aðgerð að hér verði einhver
friður á vinnumarkaði og borgin
ætli að hækka leikskólagjöld á
einstæða foreldra og öryrkja og
barnafjölskyldur, í upphæðum,
sem væntanlega myndi ekki
duga sú launahækkun sem þeir
hafa verið að leggja til að við
ættum að samþykkja. Mér finnst
þetta vera einmitt dæmi um það
sem ég nefni (að) það verða allir
að fara leiðina.“
Gylfi Arnbjörnsson gerir sér
grein fyrir þeim kauptaxtavænt-
ingum, sem glittir í víða, og ýms-
ir hópar telja að einmitt í þeim
kjarasamningum, sem senn
bresta á, sé komið að þeim. Allir
vita þó að slíkar væntingar skila
iðulega fremur verðbólgu en
verðmætum í veskið. Það er
sennilega ástæða þess að Gylfi
Arnbjörnsson, „reynslubolti“ á
vinnumarkaði, telur að ekki sé
útilokað að „affarasælast gæti
verið að auka stöðugleika, létta
vaxtabyrði og breyta skatt-
heimtunni“.
Undir slík sjónarmið er auð-
velt að taka og enginn gerir það
ákafar en reynslan og sagan. Og
það er auðvitað sanngjörn krafa
hjá forseta ASÍ að komið verði í
veg fyrir að stórir aðilar, sem
hafa mikil áhrif á kjör almenn-
ings á útgjaldahliðinni, sleppi
fram af sér beislinu. Það er svo
sannarlega ekki hlutverk höf-
uðborgar landsins að hleypa illu
blóði í kjarasamninga á byrj-
unarstigi. En hitt er jafn aug-
ljóst að verði aðalsamningagerð
ekki nema til 6 mánaða eða litlu
lengur eru ekki efni til mikilla
afskipta ríkisvalds af slíkri
samningagerð.
Það er rétt hjá for-
seta ASÍ að enginn
er stikkfrí ef ná á
samningum sem
skila því sem um
semst}
Ráðast allsherjarsamn-
ingar á fyrstu dögum?
U
ppistandarinn efnilegi, Ari Eld-
járn, hefur stundum tekið fyrir
auglýsingaslagorð fyrirtækja
og gert grín að þeim. Út úr einu
slagorði Bylgjunnar, „Allir eru
að hlusta,“ snýr Ari svo að þau hljóma eins og
versti vænisjúklingur sé þarna á ferðinni, sem
sé uggandi yfir því að stanslaust sé verið að
hlusta á hans einkamál.
Nema hvað, nú hefur allt í einu komið í ljós
að allir, það er að segja allir í Þjóðaröryggis-
stofnun Bandaríkjanna, voru að hlusta á sam-
tölin hennar Angelu Merkel. Og allir, bæði
Bandaríkjamenn og Svíar, voru að hlusta á
Jens Stoltenberg. 33 aðrir þjóðarleiðtogar
geta sagt það sama. Enginn virðist hafa hlust-
að á okkur samt. Við ættum í raun og veru að
vera sármóðguð yfir því, fyrst Norðmenn
fengu sérmeðferðina, svona næstum því jafnmóðguð og
við hefðum orðið ef einhver hefði verið að hlusta á okkur.
Og allir þessir þjóðarleiðtogar taka það ansi óstinnt
upp að meintir bandamenn þeirra í Bandaríkjunum hafi
verið að hlusta á sig. Á sama tíma reiða þeir flestir sig á
hleranir Bandaríkjamanna gagnvart öðrum ríkjum og
einstaklingum til þess að vernda öryggi sitt. Sum ríkin
taka meira að segja virkan þátt í upplýsingaöfluninni og
afhenda gögnin svo Bandaríkjunum til úrvinnslu. Allir
eru bókstaflega að hlusta … á alla aðra. Og eiga svo um
sárt að binda þegar þeir sjálfir verða fyrir hlustunarpíp-
unum.
Spjótin beinast að lokum að manninum
sem situr með heyrnartólin og hlustar á alla
hina, Barack Obama. Hann maldar í móinn,
en enginn er einfaldlega eftir til þess að
hlusta á hann lengur. Þar leggjast á eitt upp-
ljóstranir Snowdens, óhöndugleg meðhöndl-
un forsetans á utanríkismálum og þráteflið
sem ríkir í innanríkispólitík Bandaríkjanna,
þar sem spiluð er rússnesk rúlletta um smá-
peninga í fjármálum ríkisins en enginn hugar
að því að á meðan safnar það skuldum eins og
berserkur.
Umræðan í fjölmiðlunum fjallaði ekki einu
sinni um þá staðreynd heldur datt í sama
sandkassaleikinn um það hver hefði byrjað. Í
nýlegri grein í breska tímaritinu Economist
var þessari deilu repúblikana og demókrata
líkt við blóðhefndir úr Íslendingasögum, þar
sem allir voru búnir að gleyma því hvaða ódæði hefði
valdið öllum illindunum. Bandamenn og aðrir vinir
Bandaríkjanna geta lítið annað gert en að horfa á aðfar-
irnar í helsta lýðræðisríki heimsins með óbragð í munni,
milli þess sem þeir hneykslast á hlerununum.
Öll þessi umræða leiðir svo að þeirri staðreynd að
ímynd Bandaríkjanna situr eftir í tætlum. Í dag eru liðin
fimm ár upp á dag frá kosningunum þar sem Barack
Obama komst til valda. Allir voru að hlusta þegar hann
flutti hina mögnuðu sigurræðu sína. Hvern hefði grunað
þá að hann ætti eftir að skilja við á verri hátt en fyrir-
rennarinn? sgs@mbl.is
Stefán Gunnar
Sveinsson
Pistill
Allir eru að hlusta
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
SVIÐSLJÓS
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
F
yrirtækið Íslenskt elds-
neyti framleiðir lífræna
jortaolíu til íblöndunar í
dísilolíu. Fyrirtækið hóf
rekstur fyrir einu og
hálfu ári og að sögn Sigurðar Eiríks-
sonar, framkvæmdastjóra fyrirtæk-
isins, stendur reksturinn undir sér
og hefur það nú afkastagetu til þess
að sinna öllum þungaflutningafyrir-
tækjum landsins. Um er að ræða
blöndu metanóls og repjuolíu sem
blandað er saman við dísilolíu en í
vor voru sett lög að tilskipan ESB,
þar sem þess er krafist að 3,5% elds-
neytis til samgangna verði endurnýj-
anleg á næsta ári. Hlutfallið verði svo
5% árið 2015 og 10% árið 2020. Í því
felst að etanóli er blandað í bensín en
jurtaolíu saman við dísilolíu.
Taka þarf stökkið
Glúmur Jón Björnsson, fram-
kvæmdastjóri efnarannsóknarstöðv-
arinnar Fjölvers, gagnrýndi laga-
setninguna í grein í Morgunblaðinu á
fimmtudag. Sagði hann orkuinnihald
eldsneytis sem búið er að blanda með
endurnýjanlegum orkugjöfum lægra
en óblandaðs eldsneytis. Af þeim
sökum fari fólk oftar á bensínstöðvar
og því misskilið að umhverfið njóti
góðs af. Þá bendir hann á að kostn-
aðurinn við það að flytja íblöndunar-
efni til landsins sé mikill og þá þurfi
að flytja gjaldeyri úr landi til þessara
kaupa.
Sigurður andmælir málflutningi
Glúms ekki en bendir á að miklar
tækniframfarir hafi leitt til þess að
endurnýjanlegir orkugjafar nýti
orkuna betur. Auk þess sem þeir eru
framtíðin þar sem jarðeldsneyti sé
ekki óendanleg auðlind. Á ein-
hverjum tímapunkti þurfi að taka
stökkið yfir í sjálfbæra orkugjafa.
„Hjá sumum bíltegundum, sem
hannaðar eru með endurnýjanlega
orku í huga, eykst eyðslan ekki. Hjá
öðrum bíltegundum eykst eyðslan
um 5-6%,“ segir Sigurður. Hann seg-
ir að reynsla þeirra fyrirtækja sem
kaupi eldsneytið af þeim sýni um 3%
afföll. Framleiðslugeta fyrirtækisins
nægi til þess að standa undir öllum
þungaflutningum á Íslandi. „Olían í
jörðinni er ekki óþrjótandi auðlind
og því verður að horfa til þess þegar
verið að þróa nýja orkugjafa. Svo
ekki sé minnst á það að svona orku-
gjafar gefa ekki frá sér mengun,“
segir Sigurður.
Þörungarækt á næsta ári
Að sögn Sigurðar er stefnt að
því á næsta ári að hefja þörungarækt
til olíuframleiðslu í þartilgerðum
tjörnum. Er hugmyndin sú að þör-
ungaræktin muni alfarið taka við af
innfluttri repjuolíu. Að sögn Sig-
urðar þarf gnótt koltvísýrings við
framleiðsluna og eru staðir eins og
Reykjanesvirkjun, Hellisheiðar-
virkjun og Grundartangavirkjun til
skoðunar sem hentugir kostir.
„Þetta er verið að gera í Banda-
ríkjunum, í Þýskalandi, Kanada og
víðar. Úr þessu fáum við sömu ol-
íu og fæst úr repjunni. Vonandi
verður hægt að hætta við kaup á
innfluttri repjuolíu innan þriggja
ára,“ segir Sigurður. Þörung-
arnir myndu verða ræktaðir í
þartilgerðum tjörnum og að
sögn hans mun tilrauna-
framleiðsla hefjast á næsta
ári.
Spurður segir Sigurður
að verið sé að skipta um eig-
endur á fyrirtækinu. Að svo
stöddu getur hann ekki látið í
ljós hverjir þessir nýju eig-
endur verða, en lætur þó uppi
að félagið verði að helmingi í
eigu Íslendinga og að helmingi
í eigu útlendinga.
Framleiðslan innlend
innan þriggja ára
Morgunblaðið/Rósa Braga
Íslenskt eldsneyti Sigurður Eiríksson, sem er til hægri á myndinni, segir
að stefnt sé að því að hefja þörungarækt til olíuframleiðslu á næsta ári.
Metan er sá endurnýjanlegi
orkugjafi sem mest er notaður
sem bifreiðaeldsneyti á Íslandi.
„Það er engin samkeppni á
markaði endurnýjanlegra orku-
gjafa á Íslandi. Það mætti í raun
vera meiri samvinna á milli
þeirra sem gera metan, sem
keppir við bensínið, og þeirra
sem gera jurtaolíu, sem
keppir við dísilolíu. Ég skil
ekki alveg af hverju olíufélög-
in eru að vasast í því að
standa að sölu metans í
stað þess að reyna að
finna sem ódýrast jarð-
eldsneyti. Af hverju
láta þeir ekki aðra í að
selja endurnýjanlega
orkugjafa? Svo er ann-
að í þessu. Ríkið styrkir
ekki þróun endurnýj-
anlegra orkugjafa og
þú færð ekki einu sinni
lán í banka fyrir þessu,
því þetta er eitthvað
nýtt,“ segir Sigurður.
Engin
samkeppni
ERFITT AÐ FÁ BANKALÁN
Olía Framleiðsla
olíunnar er í
Reykjavík.