Monitor - 28.11.2013, Blaðsíða 9

9fimmtudagur 28. nóvember 2013 Monitor
tangir
Árnastofnun og skoða Konungsbók Eddu-
kvæða eða einhver handrit því þar má sjá
nákvæmlega það sama. Maður er bara „m“.
Það er allt gert til að spara pláss svo það eru
skammstafanir út um allt.
Brynja „Vituð ér enn eða hvað,“ er skrifað v-e-
e-e-h. Það er ekki skrifað fullum fetum alveg
eins og „lol“ eða „yolo“ og allt þetta. Þetta
hefur veið gert á Íslandi í 900 ár.
Bragi Tungumálið leitar alltaf í lausn. Þetta er
lifandi tæki.
Brynja Eins og einn viðmælandi okkar sagði þá
á maður ekki að vera hræddur við að leika
sér með tungumálið. Það er heilbrigðismerki
á tungumáli að þar komi fram slangur enda
verður ekkert slangur til í dauðum tungu-
málum.
Bragi Einu sinni þorði fólk varla að tjá sig af
ótta við að segja eitthvað vitlaust, að tala
„vont mál“. Ég held að það sé hverfandi því
núna eru allir á Twitter og Facebook. Það eru
allir að tjá sig, alltaf. Við tölum öll íslensku,
við þurfum bara að hafa hana snyrtilega.
Brynja Og tala fallega. Ég held að það sé
aðalatriðið, að tala fallegt mál og umgangast
það af virðingu.
Hvaðan er áhugi ykkar á íslensku sprott-
inn?
Brynja Ég hef nú sagt að hann sé sprottinn af
sömu rótum þar sem við ólumst bæði upp
með nefið ofan í bókum.
Bragi Já, ætli það sé ekki bara það. Svo ágerist
þetta með árunum.
Nú fannst mér íslensk setningafræði það
allra leiðinlegasta sem maður þurfti að
læra í grunn- og menntaskóla. Reynið þið
eitthvað að hressa upp á setningafræðina í
þáttunum?
Brynja Nei, við förum nú ekkert í setninga-
fræði.
Bragi Mér finnst reyndar setningafræði sjúk-
lega skemmtileg. Ég man ekki eftir að hafa
farið í neina setningafræði í grunnskóla, það
hefur kannski ekki verið komið í tísku þá.
Brynja Jú víst, erum við ekki á svipuðum aldri?
Bragi Þá hef ég örugglega verið sofandi. Það
segir kannski sína sögu. En þegar ég var í
íslensku uppi í háskóla var ég með ótrúlega
skemmtilegan setningafræðikennara, Hös-
kuld Þráinsson. Hann gerði setningafræðina
alveg ótrúlega skemmtilega, þú þarft bara að
tala við hann.
Hvað er það skemmtilegasta sem þið
gerðuð í þáttunum?
Bragi Við fengum að setja vaxtarræktarfólk í
ísbað.Við athuguðum hvort það þyldi lengur
að vera ofan í vatninu þegar það blótaði. Það
var mjög
gaman,
sérstaklega
fyrir okkur
sem þurftum
ekki að fara
ofan í.
Brynja Það
var dálítið
gaman að
spekúlera
í dónalegu
orðunum.
Til dæmis
gengum við
með lista af
dónalegum
orðum og
fólk átti
að segja
hvað væri
dónalegast.
Svo tókum
við viðtal
við lögreglu-
þjón um
hvort það
mætti vera
dónalegur
við lögregl-
una og hvaða
afleiðingar
það hefði.
Bragi Við skoð-
uðum líka af
hverju orð verður dónalegt.
Brynja Svo var mjög gaman að gera innslag
sem fjallaði um sérfræðingatungumál.
Stjórnmálamenn og sérfræðingar tala oft svo
óskiljanlega og þetta er eins og mjög skrítinn
ávani. Við reyndum að komast til botns í af
hverju þetta er svona.
Hafið þið lært eitthvað af því að gera þessa
þætti?
Bragi Nei (hlær). Jú, ætli við höfum ekki aðal-
lega fengið staðfestingu á því hvað íslenska
er skemmtileg.
M
yn
d/
Kr
is
ti
nn
SaMhverfur
SaMhverfur eru orð eða setningar sem
hægt er að lesa afturábak og áfram.
AMMA SÁ AFA KÁFA AF ÁKAFA Á SAMMA
KET, ÓPAL, APÓTEK
RAKSÁPUPÁSKAR
ÍRAKABAKARÍ
FORÐIST SIÐROF
KAJAK
LÖGGUR BANNA BRUGGÖL
ALLIR GRILLA
RIDDARARADDIR
TÓMAR ÁMUR UM ÁRAMÓT
Ó HÆ HÓ! KAKÓ! HÆ HÓ!
SNIFFUM MUFFINS
LÍBANIR AKA TOYOTA KARINA BÍL
TÓMATAMÓT
RANGALARÖRALAGNIR
SÍGILD ÍSLeNSK
BLÓTSYrÐI
hvaÐ er hÆGT aÐ SeGJa Í STaÐINN
fYrIr SJITT OG fOKK?
Það er ekki nokkur þörf á að hrópa signt og
heilagt upp yfir sig á ensku götumáli þegar
mikið liggur við. Í staðinn mætti til dæmis
segja eitthvað af orðunum á neðangreindum
lista. Eða taka Kolbein Kaftein úr Tinna-
bókunum sér til fyrirmyndar og vera svolítið
litrík/ur í orðavali. Prófið til dæmis næst
þegar þið rekið tána í að segja ekki „sjitt“
heldur romsa út úr ykkur: Fari það í þúsund
trilljón tryllta, tarfóða, tólgsadda, tannhvals-
étandi, termítabitna túnfiska í Trékyllisvík!
• SKRATTANS
• HVER ÞREMILLINN
• BÉVÍTANS
• ÓLUKKANS
• FJANDAKORNIÐ
• ÓHRÆSIS
• HVER GREFILLINN
• FARI ÞAÐ GRÁKOLAÐ
• DÉSKOTANS
• FARI ÞAÐ Í SJÓÐANDI, HOPPANDI
• FARI ÞAÐ Í SÓTSVART, ÞREIFANDI
• HVER RÖNDÓTTUR
• EKKISENS
• FARI ÞAÐ Í HURÐARLAUST, GRÆNGOLANDI
• ANSVÍTANS
• RÆKALLINN
hvaÐ GerIr OrÐ DÓNaLeGT?
Hvað gerir orð dónalegt? Oft er það nefnilega ekkert
endilega bein merking orðsins sem býr til dónaskap-
inn. Rassgat er til dæmis frekar dónalegt orð. Samt
köllum við stóreyga hvolpa og falleg lítil börn „rass-
göt.“ Hún er svo mikið rassgat! Rassgatarófa, jafnvel.
Svo höfum við heiti á sætum dýrum, eins og öpum.
Apar eru krúttleg, mjúk, sniðug og skemmtileg dýr.
Það þykir hinsvegar frámunalega dónalegt að kalla
einhvern apa. Prófaðu að kalla lítið fallegt barn „apa“.
Það mun ekki vekja eins mikla lukku og „rassgat“.