Morgunblaðið - 11.02.2014, Qupperneq 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 2014
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Fyrirtækið Hýsi-Merkúr hf. seldi í
síðustu viku sinn fyrsta nýja bygg-
ingarkrana frá efnhagshruni árið
2008. Þröstur Lýðsson, fram-
kvæmdastjóri fyrirtækisins, er þess
fullviss að þessi nýi krani, sem
keyptur var af
fasteignafélaginu
Eykt, sé til marks
um að betri tímar
séu í vændum í
byggingargeir-
anum sem verið
hefur sofandi síð-
ustu ár. „Þetta
eru í raun fyrstu
merki þess að við
séu að rísa upp.
Við erum kannski
ekki komin í gang en við erum staðin
upp,“ segir Þröstur ákveðinn.
80% úr landi
Að sögn Þrastar voru 80%
þeirra krana sem keyptir voru árið
2005 eða síðar seld úr landi eftir að
kreppan skall á.
Samkvæmt tölum Vinnueftir-
litsins voru flestir byggingarkranar í
notkun á Íslandi þann 1. apríl árið
2008 eða 488 en þann 1. janúar síð-
astliðinn voru þeir 213. „Stærstur
hluti þessara krana sem eru í notkun
er orðinn rúmlega tvítugur,“ segir
Þröstur. Hann býst við því að fleiri
kranar muni koma til landsins á
næstunni enda liggi fyrir uppbygg-
ing á höfuðborgarsvæðinu. „Það er
kominn tími á endurnýjun þar sem
það er ekkert orðið til af bygging-
arkrönum,“ segir Þröstur. Nýi kran-
inn er af gerðinni Liebherr og kost-
ar 44 milljónir króna með
virðisaukaskatti.
Enn vantar tugi krana
Robert Aliber, prófessor í hag-
fræði við Chicago-háskólann, spáði
bankahruni hér á landi mitt í góð-
ærinu. Byggði hann þá skoðun sína á
því hversu margir kranar voru í
notkun og að fjöldi þeirra hefði gefið
til kynna ofþenslu í hagkerfinu. En
hvað skyldi vera hæfilegur fjöldi
byggingarkrana miðað við íslenskt
hagkerfi? Þröstur segir að hann hafi
þær upplýsingar frá Vinnueftirlitinu
að í eðlilegu árferði eigi 250-280
byggingarkranar að vera í notkun.
„Ég tel miklar líkur á því að krönum
muni fjölga mikið á næstu tveimur
árum,“ segir Þröstur. Hann bendir
t.a.m. á að allir þeir kranar sem not-
aðir eru til að reisa háar blokkir séu
þegar í notkun. Því þurfi að flytja
inn fleiri krana ef kæmi til frekari
framkvæmda af slíkri stærðargráðu.
Aukin eftirspurn
„Frá því í haust höfum við fund-
ið fyrir mikilli aukningu í eftirspurn
hjá þeim sem vilja leigja krana,“
segir Þröstur. Hann ítrekar þó að
kranaflotinn sé fremur gamall og
endurnýjun sé yfirvofandi. „Ef kran-
inn bilar hjá þér þar sem hann er
orðinn gamall þá er vinnustaðurinn
stopp á meðan. Það kostar vinnu-
staðinn mikinn pening,“ segir Þröst-
ur.
Morgunblaðið/Eva Björk
Sala byggingarkrana
fyrsta merki um upprisu
 Fyrsti nýskráði
byggingarkraninn
frá efnahagshruni
Sá fyrsti frá hruni Kaupin á byggingarkrananum eru sögð vera til merkis
um að efnahagur landsins sé að rísa upp að nýju eftir hrunið.
Þröstur
Lýðsson
„Við berum einfaldlega ábyrgð á
þessu og þurfum að bregðast við. Það
er kallað eftir aukinni þjónustu,“ seg-
ir Garðar Eiríksson, talsmaður Land-
eigendafélags Geysis. Félagið til-
kynnti í gær að 10. mars
næstkomandi hæfist innheimta gjalds
hjá gestum sem koma til að skoða
hverasvæðið við Geysi í Haukadal.
Gjaldið rennur til verndar og upp-
byggingar á aðstöðu fyrir ferðafólk,
til að veita upplýsingar, auka þjón-
ustu og öryggi gesta. Fulltrúar land-
eigenda segja að álag á svæðið hafi
stóraukist vegna fjölgunar ferðafólks.
Samkvæmt upplýsingum landeig-
endafélagsins koma tæplega 6.000
ferðamenn á hverasvæðið á dag, þeg-
ar mest er. Búist er við að gestir verði
alls um 700 þúsund strax á næsta ári.
Unnið að öryggisáætlun
Vinna er hafin við öryggisáætlun
fyrir svæðið og forgangsröðum verk-
efna. Gert er ráð fyrir því að átta til
þrettán störf skapist við rekstur
hverasvæðisins, auk fjölda starfa á
meðan á nauðsynlegri uppbyggingu
stendur.
Efnt hefur verið til hugmyndasam-
keppni um svæðið og verða niðurstöð-
ur hennar kynntar í byrjun mars.
Gert er ráð fyrir að innheimt verði
600 króna heimsóknargjald hjá
sautján ára og eldri en að frítt verði
fyrir sextán ára og yngri.
Ríkið á tæp 34% svæðisins og
einkaaðilar 66%, samkvæmt upplýs-
ingum landeigenda. Garðar segir að
landeigendur muni skoða hugmynd
ráðherra ferðamála um náttúrupassa,
ef og þegar eitthvað ákveðið kemur
fram um hana. hjortur@mbl.is
Brugðist við álagi vegna
fjölgunar ferðamanna
 Heimsóknagjald á Geysissvæðið innheimt frá 10. mars
Morgunblaðið/Kristinn
Strokkur Allt að 7.000 gestir koma
á hverasvæðið við Geysi á dag.
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Víglundur Þorsteinsson, fyrrverandi
stjórnarformaður BM Vallár, hefur
ritað stjórnskipunar- og eftirlits-
nefnd Alþingis bréf, þar sem hann
fer þess á leit við nefndina að hún
leggi sitt af mörkum til þess að upp-
lýsa þjóðina um það hvernig staðið
hafi verið að afhendingu tveggja rík-
isbanka til erlendra kröfuhafa. Jafn-
framt hvetur Víglundur nefndina til
að beita sér fyrir því sem gera megi
til að rétta hlut þjóðarinnar og
tryggja henni þá stöðu sem hafi ver-
ið ákveðin með neyðarlögunum.
Samningar í skugga Icesave
Í bréfinu, sem stílað er á Ögmund
Jónasson, formann stjórnskipunar-
og eftirlitsnefndar, rekur Víglundur
atburðarásina frá því að neyðarlögin
voru sett í október 2008 og fram til
þess að Steingrímur J. Sigfússon,
þáverandi fjármálaráðherra, fékk
heimild til að staðfesta samninga við
erlendu kröfuhafana um jólin 2009.
Í bréfi Víglundar segir meðal ann-
ars að eftir stjórnarskiptin 1. febr-
úar 2009 hafi hafist atburðarás um
samskipti við erlenda kröfuhafa
gömlu bankanna sem hafi farið leynt
til þessa. Segir Víglundur að með
vísan til kröfu um opna stjórnsýslu
og gagnsæi beri að upplýsa þjóðina
um það sem hafi gerst í þeim sam-
skiptum.
Víglundur rekur að í skugga um-
ræðna um Icesave-samninganna hafi
verið gerðir samningar um ríkis-
bankana um vor og sumar 2009. Seg-
ir í bréfinu að þeim samningum hafi
verið haldið leyndum fyrir þingi af
þáverandi fjármálaráðherra sem rit-
aði undir þá.
„Þessi leynilega einkavæðing í
þágu útlendinga útilokaði möguleika
á að endurskipuleggja bankana,“
segir Víglundur, og bætir við að
heimild til þess að staðfesta samn-
ingana hafi verið laumað í bandorm-
inn síðdegis á Þorláksmessu 2009
löngu eftir undirritun þeirra.
Víglundur vill að farið verði í
saumana á því hvernig staðið var að
þessum samningum við erlenda
kröfuhafa og segir að hafi lög verið
brotin og gengið á svig við neyðar-
lögin sé ekki of seint fyrir alþing-
ismenn að grípa í taumana og bjarga
því sem bjargað verður.
Horfið frá ákvæðum laganna
Víglundur segir í niðurlagi bréfs
síns að FME hafi verið látið gefa út
úrskurð hinn 6. mars 2009, sem beri
með sér að ætlunin hafi verið að
hverfa frá meginákvæðum og stefnu
neyðarlaganna með því að gera
stjórnvöldum kleift að afhenda
kröfuhöfum bankana gegn öðru
gjaldi en skuldabréfi. Þar með hafi
verið klippt á neyðarlögin í þessu
ferli sem hafi lokið með því að kröfu-
höfum voru afhentir tveir ríkisbank-
ar með leynd.
Víglundur spyr hvort að ástæða
hafi verið fyrir ríkisstjórnina að ótt-
ast kröfuhafana og hvort óhjá-
kvæmilegt hafi verið að koma til
móts við kröfur þeirra með því að af-
henda þeim tvo ríkisbanka. Þá spyr
Víglundur hvers vegna þetta hafi
gerst með leynd. Víglundur segir
nauðsynlegt að árétta að neyðarlög-
in hafi verið sett til að standa vörð
um hag þjóðarinnar á örlagastundu,
og að þeim lögum hafi ekki verið
breytt. „Virðing Alþingis ræðst af
varðstöðu þingmanna um hagsmuni
þjóðarinnar,“ segir Víglundur.
Stjórnskipunar-
nefnd upplýsi um
einkavæðingu
Leitar svara Víglundur segir að
klippt hafi verið á neyðarlögin.
 Víglundur segir klippt á neyðarlögin
Bréf Víglundar
» Víglundur Þorsteinsson fékk
afhentan fyrir áramót hluta af
fundargerðum stýrinefndar um
málefni gömlu bankanna.
» Víglundur segir fundargerð-
irnar sýna að farið hafi verið á
svig við neyðarlögin þegar
tveir ríkisbankar voru afhentir
kröfuhöfum.
» Hann vill að stjórnskipunar-
og eftirlitsnefnd Alþingis upp-
lýsi þjóðina um málið.
Morgunblaðið/Kristinn