Morgunblaðið - 11.02.2014, Qupperneq 15

Sveitarfélög landsins glíma enn við
skuldirnar sem þau söfnuðu flest á
góðæristímanum í upphafi aldarinnar. Strangar fjármálareglur nýrra sveitarstjórnarlaga halda þeim við
efnið. Smám saman eru mörg þeirra þó að ná tökum á vandanum. Formaður Sambands íslenskra sveitarfé-
laga telur að hrunið haustið 2008 hafi breytt viðhorfum sveitarstjórnarmanna. Breytt vinnubrögð séu víða að
skila stórbættri afkomu. Sveitarfélögum sem ekki nýta hámarksútsvar fer fjölgandi.
SVEITARSTJÓRNARKOSNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 2014
Kvarnir/Brimrás/Pallar ehf | Akralind 8 | 201 Kópavogur | sími 564 6070
fax 564 6071 | kvarnir@kvarnir.is | www.kvarnir.is | www.pallar.is
Fjárhagsáætlanir margra sveitarfélaga fyrir
þetta ár bera merki um auknar nýfjárfestingar.
Halldór Halldórsson, formaður Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga, segir
að komin hafi verið ákveðin
þörf fyrir fjárfestingar í
þeim sveitarfélögum þar
sem íbúafjöldinn er mestur.
„Á höfuðborgarsvæðinu, í
mörgum nærliggjandi sveit-
arfélögum og nokkru öðrum
hafði verið ráðist í miklar
fjárfestingar fyrir hrun. Í
kjölfar hrunsins dró mikið
úr fjárfestingarþörf hjá
þessum sveitarfélögum og
áherslur breyttust. Á þeim árum sem liðin eru
frá hruni er hægt að segja að almennt hafi verið
dregið mikið úr fjárfestingum og meg-
ináherslan verið lögð á að hagræða í rekstri og
greiða niður skuldir,“ sagði Halldór í samtali
við Morgunblaðið. Miðað við fjárhagsáætlanir
fyrir árið 2014 væri hægt að merkja ákveðin
umskipti í þessu efni.
Þörf fyrir fjárfestingar
„Það er vafalaust komin ákveðin þörf fyrir
fjárfestingar í þeim sveitarfélögum þar sem
íbúafjöldi er mestur og það birtist í fjárhags-
áætlunum fyrir árið 2014. Á árunum eftir hrun,
þegar mikil þörf var almennt fyrir fjárfestingar
í samfélaginu, til að mæta töluverðu atvinnu-
leysi og slakri verkefnastöðu verktaka þá hefði
það verið ákveðinn kostur ef fjölmennari sveit-
arfélög hefðu getað staðið fyrir verulegum fjár-
festingum. Um það var hins vegar ekki að
ræða. Bæði er ekki farið í fjárfestingar nema
brýn þörf sé fyrir þær og í annan stað voru
áherslur sveitarfélaganna á þann veg að þau
settu í forgang að lækka skuldastöðuna og taka
almennt til í rekstrinum,“ sagði Halldór
Halldór var spurður hvort sveitarfélögin
hefðu almennt dregið lærdóma af afleiðingum
skuldasöfnunarinnar á góðæristímanum. „Í
sveitarstjórnarlögum sem tóku gildi í árs-
byrjun 2012 voru ákvæði um bæði jafnvægi í
rekstri og skuldaþak. Upphaf þess máls má
rekja til samkomulags sem undirritaður sem
formaður sambandsins og þáverandi fjár-
málaráðherra gerðum í mars 2007 um að sveit-
arfélög settu sér fjármálareglur. Viðbrögð
sveitarstjórnarfólks almennt voru á þann veg
að það var byrjað að vinna eftir fyrirsjáan-
legum ákvæðum laganna áður en þau voru
samþykkt á alþingi. Ekki er hægt að segja ann-
að en að viðbrögðin og undirtektir við þessum
nýju ákvæðum hafi verið mjög góð og markviss
um land allt, hrunið breytti að einhverju leyti
viðhorfinu því viðhorfið til samkomulagsins
2007 var ekki mjög jákvætt fyrr en eftir hrun,“
sagði Halldór.
Hrunið breytti viðhorfum
Halldór kvaðst telja að almennt hefðu við-
horf gagnvart rekstrar- og skuldaáhættu
breyst mikið frá hruni. Rekstrarvitund hefði
vaxið og víða verið lögð mikil vinna í að bæta
notkun fjármuna, eftirlit með ráðstöfun fjár-
muna verið bætt verulega og viðbrögð orðið
skilvirkari. Breytt og skilvirkari vinnubrögð
hafa skilað stórbættri afkomu hjá mörgum
sveitarfélögum. „Við erum farin að sjá sveit-
arfélögum, sem ekki nýta hámarksútsvar,
fjölga aftur,“ bætti hann við.
Halldór sagði að allt frá hruni hefðu sveit-
arfélög landsins, bæði þau sem væru mjög
skuldsett og einnig þau sem skulda minna, unn-
ið markvisst að því að styrkja fjárhagsstöðu
sína og bæta meðferð fjármuna. Ekki væri
hægt að segja annað en að þetta hefði skilað
verulegum árangri. gudmundur@mbl.is
Nýfjárfestingar sveitarfélaga aukast
 Staða sveitarfélaga
er að batna  Hrunið
breytti viðhorfum
Morgunblaðið/Rósa Braga
Framkvæmdir Fjárhagsáætlanir margra sveitarfélaga sýna auknar nýfjárfestingar. Ýmsir velta fyrir sér hvort kosningarnar í vor spili inn í.
Halldór
Halldórsson
 „Þegar sveitarfélögin hafa tekið yfir stór verkefni frá ríkinu hafa tekju-
stofnar fylgt með samkvæmt samningum þar um,“ sagði Halldór Hall-
dórsson, formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga, þegar hann var
spurður um þörf sveitarfélaganna fyrir fleiri tekjustofna. Í ræðu hans á
fjármálaráðstefnu sveitarfélaganna í haust kom fram að sambandið legði
áherslu á að breikka og styrkja tekjustofna sveitarfélaganna.
Halldór rifjar upp að málefni fatlaðs fólks hafi síðast verið flutt til
sveitarfélaganna í ársbyrjun 2011.
„Á hinn bóginn hefur þess orðið vart á seinni árum að ríkisstofnanir
eru farnar að skilgreina einhliða ýmis verkefni af meiri ákveðni en áður
yfir á ábyrgð sveitarfélaganna án þess að þar hafi átt sér stað nokkur
umræða milli ríkis og sveitarfélaga,“ segir hann. Einnig gangi ríkisvaldið
fram af meiri ákveðni í að fylgja því eftir að lögum og reglum sé framfylgt
þegar verkefni sé komið á ábyrgð sveitarfélaganna en gert hafi verið á
meðan ríkið bar ábyrgð á þeim sjálft.
„Allt kostar þetta peninga og það safnast þegar saman kemur,“ segir
Halldór. „Sveitarfélögin voru með nýjum sveitarstjórnarlögum sett undir
ákveðnari reglur varðandi jafnvægi í rekstri og skuldastöðu. Þau hafa
takmarkaða tekjustofna og geta eðlilega ekki farið út fyrir þann ramma
sem þeir leyfa. Skylt er að kostnaðarmeta frumvörp til laga og önnur
stjórnvaldsfyrirmæli frá ríkisvaldinu sem varða sveitarfélögin.“
Þurfa sveitarfélögin á fleiri
tekjustofnum að halda?
Tilfærsla Málefni fatlaðra hafa verið flutt frá ríkinu til sveitarfélaganna.