Morgunblaðið - 30.09.2014, Page 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. SEPTEMBER 2014
Nú er verið að leggja nýjan Álftanesveg og hefur sú vinna nú þegar tek-
ið allmarga mánuði. Umferð um veginn er nokkuð þung, en hann er eina
leiðin til og frá Álftanesi. Því þurfa þungavinnutæki og vörubílar að nota
aðra akreinina til að athafna sig við breikkun vegarstæðisins.
Full ástæða er til að hrósa þeim ökumönnum sem eiga þarna leið um
fyrir tillitssemi og þolinmæði. Langflestir hægja verulega á sér þegar þeir
koma að þrengingum og ökumenn bíða þolinmóðir fyrir aftan þungavinnu-
vélarnar og hleypa mótumferð framhjá. Engin umferðarstýring hefur ver-
ið þarna heldur sjá ökumenn sjálfir um að halda þessu á góðum nótum.
Ökuþór.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Þolinmóðir Álftnesingar
Morgunblaðið/Júlíus
Álftanesvegur Frá upphafi framkvæmda 2012.
Því miður eru Ís-
lendingar einir og sér
langt frá því nægj-
anlega máttugir til að
snúa við óæskilegri
þróun losunar gróður-
húsalofttegunda. Jafn-
vel þótt skrúfað yrði
fyrir alla losun strax á
morgun hefði slíkt
nánast enga þýðingu í
heild sinni. Árangur
næst ekki nema með samstilltum að-
gerðum jarðarbúa. En Íslendingar
geta hins vegar beitt sér með öðrum
ríkjum til samkomulags um slíkar
aðgerðir og náð þannig árangri.
En vegna smæðar og sérstöðu
gæti Ísland hæglega orðið fyrir-
mynd og til eftirbreytni, einkum
vestrænna samfélaga þar sem
neyslustig er hátt og losun gróð-
urhúsalofttegunda á íbúa er mikil.
Stjórnvöld hafa kynnt hugmyndir á
liðnum árum og samþykktar hafa
verið áætlanir. Í þeirri síðustu frá
2010 var lagt til að setja tíu aðgerðir
í forgang í því skyni að draga úr
nettólosun gróðurhúsalofttegunda
til ársins 2020. Aðgerðirnar eru al-
mennar og kunnuglegar, en duga
heldur skammt, þó svo að tekist hafi
að draga úr losuninni um 13% á ár-
unum 2008-2013.
Við verðum og eigum að setja okk-
ur lengri tíma markmið og háleitari
sem miða að því að gera Ísland að
kolefnislausu samfélagi. Nú þegar er
endurnýjanleg orka uppistaðan í
okkar orkunotkun. Það á þó ekki við
um stærstan hluta samgangna og
flutninga. Rafbílavæðingin er hand-
an við hornið og stjórn-
völd eiga með íbúum að
stuðla að tiltölulega
hröðum orkuskiptum í
samgöngum á næstu
árum.
Ríflega fimmtungur
losunar er frá útgerð.
Lífdísil verður að leysa
svartolíunotkun flotans
af hólmi. Beita þarf
markvissum hagrænum
skattahvötum til að
stuðla að þeim orku-
skiptum. Rannsóknir
hafa bent til þess að notkun lífdísils
væri á margan hátt fjárhagslega
hagkvæm fyrir útgerðina. Ræktun
orkujurta hérlendis er vel möguleg
og hefur Jón Bernódusson frum-
kvöðull á þessu sviði bent á að til að
fullnægja tíunda hluta olíunotkunar
íslenska fiskiskipaflotans þurfi að
rækta 16-20 þús. ha af repju. Það
samsvarar þeim svæðum sem ekki
eru nýtt til ræktunar á sunnanverðu
landinu. Koltvísýringur sem mynd-
ast við bruna repjuolíu fer þannig
inn í ræktunarhringrás og verður
reyndar hluti hans eftir í jarðvegi.
Repjan getur því líka nýst sem
uppgræðslujurt.
Matvælaframleiðsla er völd að um
20% allrar losunar í heiminum. Þar
eiga stærstan þátt metangas (CH4)
sem fellur til við ræktun og búfjár-
hald sem og köfnunarefnisoxíð
(N2O) sem losnar út í andrúmsloftið
við áburðarnotkun. Skiptir þá litlu
hvort um tilbúinn áburð eða frá hús-
dýrum er að ræða. Matarsóun er
vestrænt velmegunarvandamál.
Með því að hætta að henda mat-
vælum mætti e.t.v. minnka losun um
5%! Höfum það í huga næst þegar
við hellum úr kaffibollanum eða
sjáum á eftir gulnuðum banana í
sorpið. Í báðum tilvikum að auki
matvæli sem eru langt að komin
hingað til lands.
Við rafgreiningu í álverum losnar
koltvísýringur í umtalsverðu magni.
Álframleiðendur eru vel meðvitaðir
um þessar umhverfislegu aukaverk-
anir og heildarútstreymi gróður-
húsalofttegunda frá álverum hér á
landi er um 1,6 tonn á hvert fram-
leitt áltonn. Það væri metnaðarfullt
markmið að endurheimta töpuð
landgæði og jarðveg ásamt bindingu
með skógrækt sem næmi árlega um
1.300 þús. tonna koltvísýringsígilda
sem áliðnaðurinn stendur fyrir.
Heildarbinding í landgræðslu og
skógrækt er nú áætluð um 370-400
þús. tonn. Setja á markið hærra.
Stjórnvöld eiga í þeirri viðleitni sinni
að koma á kolefnislausu samfélagi að
bjóða áliðnaðinum frjálsa og óþving-
aða þátttöku við að binda til baka þá
losun sem iðnaðurinn stendur fyrir.
Í þriðju og síðustu grein minni
mun ég fjalla um það hvers vegna
innri togstreita og skammtímahags-
munir hafa til þessa komið í veg fyrir
raunverulegan vilja landsmanna til
að hrinda í framkvæmd lang-
tímaáætlun um kolefnislaust Ísland.
Loftslagshlýnun – skyldur Íslands
Eftir Einar
Sveinbjörnsson
Einar Sveinbjörnsson
» Við verðum og eigum
að setja okkur lengri
tíma markmið og há-
leitari sem miða að því
að gera Ísland að kol-
efnislausu samfélagi.
Höfundur er veðurfræðingur.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.
Við eru til taks,
segir Landhelgis-
gæslan í heimasíðu
sinni og kveðst stuðla
að öryggi sjófarenda.
Gæslan hefur um ára-
tugaskeið stuðlað að
öryggi á sjó, það er
að sönnu rétt en get-
ur það talist í lagi að
það hafi tekið tólf
tíma að manna varð-
skipið Þór þegar
Akrafellið strandaði við Vattarnes
á dögunum? Getur verið að öryggi
sjófarenda sé stefnt í tvísýnu?
Gæslunni er haldið í fjársvelti
og starfsfólki gert erfitt fyrir.
Enginn starfandi skipherra var á
landinu á dögunum. Gæslan hefur
aðeins eina og hálfa áhöfn til að
manna varðskipin, yfirstýrimanni
á Ægi var flogið suður til þess að
taka við skipstjórn Þórs og áhöfn
kölluð úr fríi. Tólf tímum eftir
strandið lagði Þór loks af stað úr
Reykjavíkurhöfn áleiðis austur,
nota bene ekki fullmannaður, með-
an Akrafellið var dregið inn á
Eskifjörð.
„Fyrir nokkrum árum áttum við
þrjár áhafnir og gátum alltaf
mannað tvö skip hverju sinni en
núna erum við með eina og hálfa
áhöfn og getum mannað eitt skip
hverju sinni,“ sagði Auðunn Krist-
insson, yfirstýrimaður hjá Gæsl-
unni, í samtali við Stöð 2. Hann
segir þörf á meiri mannskap og
ástæða sé til að hafa áhyggjur af
stöðu mála. „Það liggur í augum
uppi. Jú, auðvitað þyrftum við að
vera betur mönnuð. Við eigum frá-
bært starfsfólk en heldur lítið af
því.“
Undir þetta skal tekið. Starfs-
fólk Gæslunnar vann þrekvirki við
erfiðar aðstæður fyrir austan á
dögunum. Kafarar Gæslunnar köf-
uðu niður í vélarrúm Akrafellsins
og lokuðu lúgu svo dælur höfðu
loks undan. Þeir lögðu sig í um-
talsverða hættu til að forða skip-
inu frá að sökkva. Tveir skipverjar
Ægis og fjórir björgunarsveit-
armenn voru meðhöndlaðir við
reykeitrun. Aðstæður voru sem
sagt krítískar meðan flaggskip
Gæslunnar lá bundið við kaja í
Reykjavík.
Vanhæfni Samskipa
Akrafellinu var siglt upp í fjöru
þegar skipverji sofnaði undir
stýri. Það getur hent besta fólk og
þess vegna eru tveir á vakt um
borð í skipum mönnuðum Íslend-
ingum; háseti og stýrimaður. Ör-
yggiskröfum var augljóslega ekki
fullnægt um borð í Akrafellinu.
Ekki ætla ég að hallmæla Rúss-
um, Úkraínumönnum né Filipps-
eyingum. Þeir eru hið besta fólk
sem getur runnið í brjóst, en þeir
þekkja lítt til aðstæðna á N-
Atlantshafi. Sjálfsagt þess vegna
tóku þeir á sig krók um hásumar
á leið frá Evrópu og
sigldu Akrafellinu
austur og norður fyrir
land til Reykjavíkur
því þeim leist ekki á
blikuna í smábrælu
fyrir Suðurlandi. Hér
er eitthvað ekki í lagi,
já það er eitthvað rot-
ið við starfshætti
Samskipa sem manna
skip lítt reyndum sjó-
mönnum sem þekkja
ekki til aðstæðna í N-
Atlantshafi. Frá því
Akrafellið var keypt í
fyrra hefur Sjómannafélag Íslands
án árangurs þrýst á Samskip að
manna skipið íslenskum sjómönn-
um. Samskip hafa verið í skolla-
leik við samtök sjómanna.
Nokkrum dögum eftir hörmung-
arsögu Akrafells strandaði annað
skip fyrir austan, Green Freezer,
sem var bakkað upp í fjöru. Enn
og aftur sannaðist nauðsyn þess
að vera við öllu búinn. Gæslan
beitti þá íhlutunarrétti til þess að
ná skipinu af strandstað. Enn
sannaði Þór gildi sitt og mikilvægi
öflugra varðskipa í höndum af-
burða Gæslumanna en við þurfum
að hafa þá fleiri til þess að tryggja
öryggi og viðbragðsflýti.
Af skipum Hafró og
ryðdöllum álveranna
Það er eitthvað verulega rotið í
íslenskri pólitík þegar skipum
Hafrannsóknastofnunar er lagt
vegna fjárskorts og ekki hægt að
stunda hafrannsóknir á sama tíma
og milljarðar renna í ríkissjóð frá
sjávarútvegsfyrirtækjum í skatta;
veiðileyfagjöld, sérstök veiðileyfa-
gjöld og hvað allt sú görótta mixt-
úra heitir.
Og það er eitthvað rotið þegar
ryðdallar Thorship, sem sigla fyrir
álverin í Straumsvík og á Reyð-
arfirði, eru dregnir til hafnar líkt
og ms Leah var dregin úr
Straumsvík yfir í Hafnarfjarð-
arhöfn þar sem skipið var rústbar-
ið eða ms Uta sem var sótt til
Mjóeyrar og siglt utan til gjald-
þrotameðferðar í Þýskalandi.
Augljóslega skortir verulega á
gæði og hæfni hjá Samskipum og
Thorship. Menn þykjast í excel-
skjölum spara eyrinn, en kasta
krónunni og enda skömmustulegir
með allt niðrum sig í drullupolli
vanhæfni og aulaskapar.
Öryggi á sjó
stefnt í tvísýnu
Eftir Jónas
Garðarsson
»Menn þykjast í ex-
cel-skjölum spara
eyrinn, en kasta krón-
unni og enda skömm-
ustulegir með allt niðr-
um sig í drullupolli
vanhæfni og aula-
skapar.
Jónas
Garðarsson
Höfundur er framkvæmdastjóri Sjó-
mannafélags Íslands.