Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.09.2014, Qupperneq 4

4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.9. 2014
Mest voru krabbameinslæknar á
Landspítalanum þrettán. Þeim hef-
ur fækkað hratt síðan, eru nú sjö.
Spurður hvað þessir læknar þyrftu
að vera margir svarar Helgi Sig-
urðsson: „Miðað við staðla á Norð-
urlöndum ættum við að vera fimm-
tán, erum sumsé helmingi færri en
við ættum að vera og stefnir í algjört
óefni. Búið er að gera umfangs-
miklar skipulagsbreytingar til þess
að við sem eftir erum náum að sinna
öllum þeim sjúklingum sem til okkar
leita. Þær breytingar hafa á margan
hátt verið jákvæðar en lengra verð-
ur ekki gengið. Það eru engir læknar
á Landspítalanum nýttir eins vel og
krabbameinslæknar. Þeir eru í kon-
takt við sjúklinga allan daginn, alla
daga vikunnar.“
Tveir læknar hættu í fyrra og einn
á þessu ári. „Þeirra á meðal var yf-
irlæknir deildarinnar sem fór til
Danmerkur og lýsti því yfir að hún
kæmi ekki aftur. Gafst hreinlega
upp því að ekki var hlustað á óskir
um framfarir innan greinarinnar.“
Helgi vonar að fleiri séu ekki að
hætta en útilokar það ekki. „Menn
hafa verið að hugsa sér til hreyfings.
Það er ekkert launungarmál. Á móti
kemur að mönnum rennur blóðið til
skyldunnar. Það er hægara sagt en
gert að yfirgefa sína sjúklinga!“
Engir
læknar eins
vel nýttir
Sú var tíðin, að sögn Helga
Sigurðssonar, að læknar voru
stoltir af því að starfa á Land-
spítalanum og vera hluti af ís-
lenska heilbrigðiskerfinu. Svo
er ekki lengur. „Það rísa fáir
upp með stolti og lýsa því yfir
að þeir séu læknar á Land-
spítalanum. Það er alveg búið
og mikið þarf til að breyta því
aftur. Þegar búið er að brjóta
niður stolt manna í starfi er
mikið farið.“
Við Íslendingar erum fallnirúr úrvalsdeild í krabba-meinslækningum, þar sem
við höfum verið áratugum sam-
an. Það get ég fullyrt. Ég fylg-
ist mjög vel með á Norðurlönd-
unum og í Bandaríkjunum og
eins og staðan er orðin stöndum
við þeim heilbrigðiskerfum ekki
lengur á sporði. Og hvað gerir
lið sem fellur úr úrvalsdeild?
Annaðhvort gefst það upp og
viðurkennir að það hafi hvorki
aðstöðuna né þekkinguna lengur
eða spyr hvað það geti gert til
að komast aftur upp í úrvals-
deild. Til þess þarf meiriháttar
samstillt átak.“
Þetta segir Helgi Sigurðsson,
yfirlæknir í krabbameinslækn-
ingum á Landspítalanum, en
staða krabbameinslækninga hér-
lendis hefur verið í brennidepli
að undanförnu. Hann segir
spurninguna í raun einfalda:
„Höfum við efni á því að vera
með eins öflugt heilbrigðiskerfi
og hinar norrænu þjóðirnar eða
ekki?“
Sex læknar sem hafa nýlokið
eða eru í sérnámi í krabba-
meinslækningum rituðu grein í
Fréttablaðið á fimmtudaginn, þar
sem þeir gerðu því skóna að Ís-
land gæti verið orðið krabba-
meinslæknalaust árið 2020. Helgi
segir þessar áhyggjur ekki
óraunhæfar. „Komi þetta unga
fólk ekki heim gæti þetta orðið
veruleiki í náinni framtíð. Eins
og staðan er núna eru sjö
krabbameinslæknar á Landspít-
alanum, þar af tveir 62 ára og
fjórir á sextugsaldri.“
Helgi segir engan skort á ís-
lenskum krabbameinslæknum, en
þeir eru erlendis; auk þeirra sex
sem skrifuðu undir greinina séu
tíu aðrir starfandi í útlöndum.
„Sumt af því fólki er hins vegar
búið að vera lengur en tíu ár
erlendis og reynslan segir okkur
að hafi læknar verið svo lengi í
burtu komi þeir ekki aftur. Það
er hægara sagt en gert að taka
fjölskylduna upp eftir svo langan
tíma.“
Hafa það mun
betra erlendis
Helgi segir þetta skiljanlegt í
ljósi þess að íslenskir krabba-
meinslæknar hafi það mun betra
erlendis en hér heima. Ekki
bara launalega, heldur sé vinnu-
álag líka minna og frítökuréttur
meiri. „Frítökuréttur hefur verið
tekinn af hér heima með skipu-
lagsbreytingum. Læknar tóku á
sig alls konar kjaraskerðingar
eftir hrun og ekki hefur verið
til umræðu að úr því verði
bætt.“
Helgi segir samkeppnisstöðu
Íslands hafa versnað. Þegar
hann kom heim úr sérnámi fyrir
tæpum þremur áratugum var
hann með lægra kaup en í Sví-
þjóð, þar sem hann lærði, en
álíka mikið útborgað, þar sem
skattarnir hér voru lægri. „Núna
er staðan sú að ungu læknarnir
úti í Svíþjóð eru með helmingi
meira útborgað en hér, auk þess
sem álagið er minna og frítöku-
rétturinn meiri.“
Hann segir óskiljanlegt að ný-
útskrifaðir læknar sem ráðnir
eru inn til Landspítalans séu á
lægri launum en nýútskrifaðir
lögfræðingar og viðskiptafræð-
ingar sem spítalinn ræður.
Spurður hvað sé til ráða er
Helgi fljótur til svars: „Það þarf
alveg nýja hugsun. Átti sam-
félagið sig ekki á stöðunni sem
komin er upp í heilbrigðismálum
er það ávísun á skelfingu. Vilji
er allt sem þarf. Stjórn-
málamenn hafa ekki haft neinn
vilja til að breyta þessu og vísa
hver á annan. Fyrir mörgum ár-
um var Magnús Kjartansson
heilbrigðisráðherra og þegar upp
kom læknaskortur gekk hann í
að leysa málið. Fór sjálfur utan
og leysti málið. Það er allt sem
gera þarf, ganga í málið og
leysa það. Menn mega ekki
gleyma því að þeir eru stjórn-
vald.“
Að sögn Helga snýst málið
ekki um skort á skilningi. Sem
yfirlæknir hefur hann skynjað
skilning ráðamanna. Á hinn bóg-
inn komi enginn með lausnir að
borðinu. Enginn komi auðmjúkur
og segi: „Við gerum okkur grein
fyrir því að hér er allt í steik.
Hvað þurfum við að gera til að
breyta þessu?“
Morgunblaðið/Golli
Ísland fallið úr úrvalsdeild
í krabbameinslækningum
ÓFREMDARÁSTAND ER Í KRABBAMEINSLÆKNINGUM Á ÍSLANDI, AÐ SÖGN HELGA SIGURÐSSONAR YFIRLÆKNIS. LÆKNAR
ERU ÞEGAR ALLT OF FÁIR OG Æ ERFIÐARA VERÐUR AÐ FÁ NÝJA LÆKNA TIL STARFA, VEGNA AÐSTÖÐU OG KJARA-
MÁLA. HELGI KALLAR EFTIR MEIRIHÁTTAR SAMSTILLTU ÁTAKI TIL AÐ KOMA ÍSLANDI AFTUR Í ÚRVALSDEILD.
BÚIÐ AÐ BRJÓTA
NIÐUR STOLT
MANNA
*Höfum við efni á því að vera með eins öflugt heilbrigð-iskerfi og hinar norrænu þjóðirnar eða ekki?Helgi Sigurðsson krabbameinslæknir. ÞjóðmálORRI PÁLL ORMARSSON
orri@mbl.is