Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.09.2014, Síða 50

Viðtal
50 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.9. 2014
ekki bara með alltof mörg áhugamál! Ég er
mjög áhugasöm um lífræna ræktun og fór í
námskeið í henni í vor. Svo erum við að rækta
hross okkur til skemmtunar og yndisauka.“
Hún er með heilmikla grænmetisræktun í
garðinum og líka inni í gróðurhúsi, sem þau
hjónin gáfu hvort öðru í tíu ára brúðkaups-
afmælisgjöf.
Hún hefur notfært sér áburð af býlinu í
ræktuninni og segir minkaskít mjög öflugan
áburð. „Alls staðar sem við dreifum þessum
skít grær upp með ótrúlegum hraða,“ segir
Helga sem hefur gert samanburðartilraunir
við hrossaskít og kindaskít en hún setur skít-
inn í beð að hausti og lætur hann brjóta sig
yfir veturinn. Hún hefur kynnt sér matvæla-
framleiðslu af ýmsu tagi og líka notkun tilbú-
ins áburðar og genabreytts fóðurs. Hún segir
að eitrið Roundup mælist í blóði fólks um alla
Evrópu og Ameríku og finnst eins og flestum
það ekki kræsileg tilhugsun.
„Ég hafði lengi haft áhuga á þessu og sá
hvað er hægt að gera með venjulegum búfjár-
áburði,“ segir hún en næsta skref var síðan að
fara að ala skepnur til matar.
„Svo keyptum við þessa tvo grísi í sumar
og erum að ala þá,“ segir hún en þetta eru
tvær gyltur, sérstaklega fallegar á litinn og
gengur önnur þeirra undir gælunafninu gyllta
gyltan. „Þær hafa það svo gott, liggja og sofa
og éta, hlaupa um og leika sér. Vonandi verð-
ur þetta bara rosalega góður matur. Ég sagði
krökkunum það þegar grísirnir komu að þetta
væri jólamaturinn. Það þýðir ekki að maður
geti ekki verið góður við matinn sinn og séð
til þess að honum líði vel. Við klöktum líka út
hænuungum í vor og nú er helmingurinn af
þeim kominn í frystinn,“ segir hún.
Af garðræktinni segir hún gulrætur, sperg-
ilkál og rófur hafa komið einna best út og í
gróðurhúsinu eru tómatar, salat, kryddjurtir
og jarðarber.
Útsýnið frá bæjarstæðinu er einstakt og
segir Helga að það hafi góð andleg áhrif á sig.
„Ég lít oft út um gluggann á morgnana og
hugsa vá, þetta er á við margar prozac-pillur!“
segir hún og hlær. „Þetta er alveg yndislegt.“
Það sést meira að segja alla leið út á sjó en
það er nokkuð sem skiptir mann hennar máli.
Ásgeir var sjómaður í 25 ár, þar af milli-
landaskipstjóri hjá Finnboga Kjeld í tíu ár.
Hann lærði loðdýrarækt í Noregi og er einn
af stofnendum Dalsbús. Hann keypti búið að
fullu árið 1980 og hætti á sjónum fimm eða
sex árum síðar.
Elsta barnið á heimilinu er Kristófer, 17
ára. „Hann er rosalega klár forritunarstrákur
og vann í sumar sem sirkuskennari,“ segir
Helga en hann var fjarri góðu gamni þegar
blaðamaður og ljósmyndari komu í heimsókn
því hann var upptekinn við að kenna krökkum
í sumarskóla Sirkuss Íslands.
Pétur Þór er næstur í röðinni; 12 ára
sundstrákur og hestastrákur. Hann gengur í
Varmárskóla líkt og Þorbjörg Gígja, sjö ára
systir hans, sem var að byrja í öðrum bekk.
Hún er í íþróttum líkt og bróðir hennar en
hún er fimleika- og hestastelpa. Yngstur er
hinn fjögurra ára Þorgrímur Helgi. „Hann er
atvinnuprakkari,“ segir mamman.
„Það er mikið skutl í kringum þetta. Sam-
göngurnar í dalnum eru slæmar,“ segir
Helga, sem vinnur jafnan í söðlasmiðjunni alla
morgna eftir að keyra hina niður í Mosfellsbæ
og svo sækir hún aftur klukkan tvö.
„Þegar það koma tarnir í minkabúinu loka
ég söðlasmiðjunni og fer að vinna þar en það
er jafnan í kringum pörun, slátrun og pelsun.
Lífdýrin eru flokkuð og þeim er slátrað sem
þarf að slátra og gengið frá skinnunum.“
Hún segir tískuna vera með loðdýrabænd-
um. „En ef fólk hefur ekki lausafé kaupir það
ekki lúxusvöru. Það er fjármálaheimurinn sem
stjórnar því.“
Gæði skinnanna skipta öllu máli. „Dýrunum
okkar þarf að líða vel til að við sem loð-
dýrabændur getum skilað góðri vöru. Dýr
sem fá ekki gott fóður og góða aðhlynningu
líta ekki vel út og eru þar af leiðandi ekki
góður pels,“ segir Helga og útskýrir að hand-
Helga vinnur hálfan daginn í söðla-
smiðjunni við að smíða og laga
hnakka og gera við reiðtygi.
* Ég hef komið við í mörgum búgreinum, hef unnið í fjósi, í fjárhúsi og við hross en flest handtökin í því sem ég hef kynnst eru í minknum.
Það þarf mikla aðhlynningu og mikið eftirlit til
þess að ná árangri og allt gangi vel.
Kostirnir við að vera sveit í borg eru fjöl-
margir eins og varðar fóðuröflunina en
því fylgja líka gallar. „Fólk kemur og vill
búa hérna og finnst þetta fallegur staður
og gaman að vera í sveit en gallinn við
þetta er að svo þolir fólk ekki að það sé
sveitalykt í kringum það. Við höfum lent í
rosalega leiðinlegum útistöðum við fólk
sem flytur hingað. Það er ekki rósailmur
af dýrum og ekki hægt að búast við því ef
þú býrð við hliðina á bóndabæ. Fólk er
jafnvel að taka mynd af skítadreifaranum
og senda mynd til heilbrigðiseftirlitsins,“
segir Helga.
Finnst þér þá fólk komið úr tengslum
við búskap?
„Það er vandamálið. Við fáum ekki frið.
Skriffinnskan er farin að verða svo stór
hluti af samfélaginu. Fólk er komið svo
langt frá upprunanum. Það gerir sér ekki
grein fyrir því hvað þarf til þess að fram-
leiða mat. Við erum ekki að framleiða
mat en það er mjólkurbú hérna og kin-
dabú og það fólk fær kvartanir líka. Það
er eins og fólk geri sér ekki grein fyrir
því hvað þarf til að maturinn þeirra kom-
ist á borðið. Og hvað það er sem þarf til
að við getum verið að framleiða vörur
sem við fáum gjaldeyri fyrir. Það er það
sem við erum að gera. Við erum að taka
það sem við viljum ekki borða sjálf, það
sem gæti verið að fara á haugana, og
framleiða úr því verðmæti. Þetta eru
mörg hundruð tonn á ári sem við fram-
leiðum af fóðri og þetta verður að gjald-
eyri. Sama með bændur sem framleiða
mat fyrir fólk.“
Hún segist stundum velta fyrir sér
áhrifum teiknimynda. „Við erum þriðja
eða fjórða kynslóðin sem horfir á teikni-
myndir þar sem dýr eru í fötum með
mannlegar tilfinningar. Fólk gerir sér ekki
grein fyrir því hvað skepnur eru eða til
hvers þær eru.“
GALLINN VIÐ AÐ VERA SVEIT Í BORG
Fólk kvartar undan
venjulegri sveitalykt