Málfríður - 15.03.2011, Blaðsíða 15

endur sína. Kemur þar einnig fram að ný tækni kalli
á nýtt hlutverk kennara, nýja kennslufræði og nýja
nálgun varðandi menntun kennara. Til þess að inn-
leiðing UTM í kennslu stofuna sé árangursrík verði
kennari m.a. að endurskipu leggja kennsluumhverfið,
tengja tækni nýjungar nýrri kennslufræði, skapa fél-
ags lega virka kennslustofu, hvetja til samvinnunáms
(e. cooperative learning) eða hópvinnu. Kennslan á
að vera nem enda miðuð og hlutverk kennarans er að
skipuleggja lausnarleitarnám (e. problem-based learn-
ing eða problem-based instruction, PBI) og þekkja til
ýmiss konar upplýs inga- og tölvubúnaðar við útfærslu
á verkefnunum (UNESCO, 2008a, 2008b).
Í skýrslunni Menntun í mótun (Menntamálaráðu-
neytið, 2007) segir m.a. að í dag sé það samdóma álit
sérfræðinga í menntamálum í Evrópu að innleiða skuli
UTM í alla námskrár texta. Efla þurfi markvissa notkun
UTM í öllu skólastarfi og námsmat þurfi að endurskoða
í tengslum við notkun á UTM. Leggja þurfi áherslu á
að efla umfjöllun og rannsóknir á kennslufræði UTM
og kynna betur hugtök eins og t.d. dreifnám (e. dist-
ributed learning), blandað nám (e. blended learning),
einstaklingsnám, samvinnunám (e. cooperative learn-
ing) og lausnarleitarnám (e. problem-based learning).
Einnig segir að stjórnunarhættir mennta stofnana þurfi
að taka mið af breytingum í skólastarfi og að stjórnend-
ur þurfi að leggja áherslu á að styðja breytingastarf í
Hér verður sagt frá rannsókn sem gerð var á notkun
dönskukennara í framhaldsskólum á Íslandi á upplýs-
ingatækni og miðlun (UTM) í kennslu og viðhorfi
þeirra til þeirrar notkunar. Rannsóknin var liður í loka-
verkefni mínu til M.Ed.-gráðu í náms- og kennslufræði
við Menntavísindasvið Háskóla Íslands vorið 2010.
Markmið rannsóknarinnar var að varpa ljósi á hvernig
dönskukennarar notuðu UTM við kennslu í framhalds-
skólum landsins, hvað þeim fyndist um notkun UTM
og hvaða áhrifaþættir hugsanlega móti það viðhorf.
Áherslur í kennslu á nýrri öld
Með síbreytilegum tækninýjungum hafa orðið breyttar
áherslur í heiminum í öllu skóla starfi. Mikil áhersla er
m.a. lögð á breytta kennsluhætti, sem byggja á notkun
UTM, nemenda sjálfstæði, einstakl ings miðað nám og
samvinnu nám og þar með breytt hlutverk kennarans.
TPACK líkanið útskýrir þá þekkingu og kunnáttu
sem kennurum er nauðsynlegt að búa yfir til að inn-
leiðing UTM í kennslu beri tilætlaðan árangur. Líkanið
var hannað eftir líkani Lee Shulman sem byggir á
kennslufræði og fagþekkingu kennarans, PCK (e.
pedagogical content knowledge). Í líkanið bættu þeir
Mishra og Koehler við þriðja atriðinu, tækninni. Þeir
segja að nauðsynlegt sé fyrir kennara að endurhugsa
kennslufræðina og hafa tæknina með. Þá er hins vegar
ekki nóg að vera vel að sér í hverjum og einum þætti
heldur skilja samspil þeirra (Mishra, Koehler, Shin og
o.fl., 2009). Sjá mynd 1.
Menningarmálastofnun Sameinuðu þjóðanna birti
árið 2008 viðmið samtakanna um æskilega upplýs-
inga- og tölvuhæfni kennara tuttugustu og fyrstu
aldarinnar. Er þar m.a. gerð krafa um almennt upp-
lýsinga- og tölvulæsi svo og að nútímakennarar verði
að geta skapað tæknistudd námstækifæri fyrir nem-
mynd 1
Mynd 1. –
TPACK líkanið
MÁLFRÍÐUR 15
Ingibjörg S. Helgadóttir.
Mynd 1 – TPACK líkanið.
Ingibjörg S. Helgadóttir,
dönskukennari við
Verzlunarskóla Íslands
Upplýsingatækni og miðlun í kennslu
– notkun og viðhorf dönskukennara í framhaldsskólum
Grein 5