Málfríður - 15.10.2012, Blaðsíða 16

16 MÁLFRÍÐUR
alla. Rannsókn Önnu Jeeves beinist að hugtakinu
„relevance“ og viðmælendum hennar má skipta í 3
flokka: a) nemendur í framhaldsskóla b) ungt fólk
í háskóla og c) ungt fólk á vinnumarkaði (Jeeves,
2010; 2011; 2012). Hulda Kristín Jónsdóttir beinir svo
sjónum sínum að atvinnulífinu, þ .e . hvað fólk kann
raunverulega þegar á hólminn er komið . Hún leitar
svara við spurningum, t .d . hvort ungt fólk geti tekið
þátt í fundum á ensku og gert sig gildandi eða hvort
það stendur ef til vill að einhverju leyti höllum fæti
vegna tungumálsins .
Ekki er möguleiki að gera grein fyrir rannsóknar-
verkefninu í heild í stuttri grein en við höfum valið hér
að taka dæmi af könnuninni á enskunotkun og rann-
sókn á viðhorfum kennara og nemenda á háskólastig-
inu til enskunotkunar .
Ensk áreiti á Íslandi.
Í febrúar 2011 var hringt í 1200 manna tilviljunarúrtak
úr þjóðskrá meðal fólks 18 ára og eldra . Alls svöruðu
740, eða 61,7% . Spurt var hversu oft fólk heyrði, læsi,
talaði og skrifaði ensku . Niðurstöður gefa góða mynd
af enskunotkun Íslendinga sem virðast heyra mikla
ensku en nota hana sáralítið til að tjá sig í ræðu eða riti .
Við tökum hér dæmi af hlustun og tali en vísum annars
til greinar Birnu um þetta efni (Birna Arnbjörnsdóttir,
2011) .
Mynd 2 . Ensk áreiti á Íslandi
Taflan sýnir það sem talið var að enska er mikið í
umhverfinu og helmingur þátttakenda heyrir ein-
hverja ensku á hverjum degi . Auk þess héldu 14 ein-
staklingar dagbók í nokkra daga um enskunotkun sína
og niðurstöður þeirrar rannsóknar styðja við spurn-
ingalistakönnunina . Auk þess kom fram að það eru
mest kvikmyndir og annað sjónvarpsefni auk tónlistar
sem fólk hlustar mest á . Ekki er ljóst hversu mikið af
slíku efni er textað, en það kann að hafa áhrif á hlustu-
nina . Mikilvægt er að gera ítarlegri könnun á hvers
konar ensku fólk hlustar á . Ef það er fyrst og fremst
afþreyingarefni sem fólk hlustar á þurfa skólarnir aug-
ljóslega að þjálfa annars konar hlustun sem gagnast í
atvinnulífi og háskólanámi .
Mynd 3 Hversu mikið talar fólk ensku
Segja má að myndin snúist við þegar um er að ræða tal .
Það er sem sagt mikið ílag og nær daglega, en munn-
legt frálag er þeim mun minna þar sem 41% telur sig
tala ensku einu sinni í mánuði eða sjaldnar . Þessar
tölur sýna að það er mikill munur á notkun þessara
tveggja færniþátta . Þessar upplýsingar ættu að vera
mikilvægar fyrir kennara og aðra þá sem skipuleggja
nám og kennslu í ensku . Það er athyglisvert í þessu
ljósi að 10 . bekkingar vilja leggja áherslu á að „læra að
tala“ og þeim finnst þeim þætti ekki vera sinnt .
Rannsóknin á viðhorfum nemenda og kenn-
ara háskólans
Engum dylst að notkun ensku í alþjóðlegu fræðasam-
félagi hefur aukist til muna undanfarin ár . Bologna -
stefna ESB hefur það markmið að samræma og sameina
námsleiðir og námsgráður innan evrópskra háskóla,
auka flæði stúdenta, kennara og fræðimanna . Til þess
að slíkt megi verða þarf að nota sameiginlegt tungu-
mál . Það tungumál er enska . Vissulega er það af hinu
góða að auka alþjóðlega samvinnu og gera nemendum
kleift að stunda nám í fleira en einu landi án þess að
það komi niður á framvindu námsins . Slík samvinna
frjóvgar þekkingarleit og eykur fjölmenningarleg við-
horf . Þessi sameiningar- og samhæfingarstefna er einna
lengst komin á Norðurlöndum þar sem margir háskólar
hafa beinlínis í málstefnum sínum að fjölga námsleiðum
sem kenndar eru á ensku, sérstaklega í framhaldsnámi,
með það að markmiði að draga til sín færustu náms-
menn og fræðimenn hvort sem er frá heimalandinu eða
utan þess . Samkeppniskrafan í fræðasamfélaginu eykur
þrýsting á að fleiri meistara- og doktorsverkefni verði
skrifuð á ensku og að auki að fræðimenn fjölgi greina-
skrifum á ensku og útgáfum í ritrýndum alþjóðlegum
tímaritum sem flest eru skrifuð á ensku .
Rannsóknir hér á Íslandi benda til að bæði nemendur
og kennarar við Háskóla Íslands ofmeti enskukunnáttu
sína . Í sömu heimildum kemur fram almenn ánægja
meðal kennara og nemenda með aukna enskunotkun
í námi og kennslu . En þegar viðmælendur eru spurðir
frekar kemur í ljós að vinnuálag eykst, nemendur taka
síður þátt í umræðum og margir, bæði nemendur og
kennarar, leggja mikla vinnu í að þýða, glósa, gúggla