Málfríður - 15.10.2012, Page 28

Undanfarna áratugi hefur spænskan verið í mikilli
sókn víða um heim og áhugi á tungumálinu og
menningu þeirra sem málið tala hefur aukist jafnt og
þétt (Instituto Cervantes, 2012) . Fjöldi nemenda sem
stundar nám í spænsku sem öðru máli eða erlendu
máli hefur margfaldast og óhætt er að fullyrða að
Ísland sé engin undantekning hvað það snertir . Fjöldi
nemenda sem leggja stund á spænska tungu á Íslandi
sem og fjöldi þeirra menntastofnana sem bjóða upp á
kennslu í tungumálinu hefur farið stigvaxandi undan-
farna áratugi á öllum skólastigum (Hagstofa Íslands,
2012, 2011a, 2011b) .
Framhaldsskólastigið er það skólastig hér á landi
sem hefur flesta nemendur í spænsku sem erlendu
máli . Við lok áttunda áratugarins var farið að bjóða
upp á spænsku sem þriðja mál innan þessa skólastigs
og hefur fjöldi nemenda farið vaxandi, þá sérstaklega
síðasta áratuginn þar sem nemendafjöldinn hefur farið
úr 1800 nemendum í rúma 4000 nemendur (Hagstofa
Íslands, 2011b) . Þrátt fyrir að boðið hafi verið upp á
kennslu í spænsku sem erlent mál um nokkurt skeið
hér á landi má segja að um óplægðan akur sé að ræða
með tilliti til rannsókna í greininni og ekki er vitað til
þess að nokkur rannsókn hafi verið gerð sem lúti að
námi og kennslu spænsku sem erlendu máli í fram-
haldsskóla hér á Íslandi .
Samkvæmt Aðalnámskrá framhaldsskóla: Erlend
tungumál (1999) er markmiðið með 12 eininga námi
í spænsku sem þriðja máli að nemendur „nái nokkuð
góðu valdi á spænskri tungu“ (bls . 130) . Við lok náms-
ins eiga þeir að hafa lært öll grunnatriði málfræðinnar,
þjálfast í notkun tungumálsins og eiga að geta gert sig
skiljanlega við flestar aðstæður daglegs lífs . Það liggur
því í augum uppi, að til þess að geta gert sig skiljan-
legan við daglegar aðstæður á erlenda málinu, þurfa
nemendur að búa yfir töluverðum orðaforða .
Út frá þessum markmiðum námskrár lék mér for-
vitni á að vita hversu mikinn orðaforða nemendur í
spænsku sem þriðja máli í framhaldsskóla hafa . Sem
lokaverkefni í MA-námi mínu í spænskukennslu gerði
ég rannsókn þar sem könnun var lögð fyrir nemendur í
áfanganum, SPÆ 403 (eða sambærilegum áfanga), með
það að markmiði að kanna tiltækan orðaforða þeirra .
Könnunin var unnin í samræmi við aðferðafræði
rannsóknarverkefnisins Proyecto Panhispánico, en
markmið verkefnisins er að kortleggja tiltækan orða-
forða þeirra sem hafa spænsku að móðurmáli (Bartol
Hernández, Hernández Muñoz og Lucas Lastra, e.d.).
Við kennslu erlendra tungumála í gegnum tíðina
hefur mikil áhersla verið lögð á kennslu formsins . Þegar
upp er staðið er ekki nóg að kunna málfræðina utan-
bókar og geta þulið upp málfræðireglur markmálsins .
Málneminn þarf einnig að hafa þekkingu á öðrum
þáttum eins og hefðum og venjum málsamfélagsins,
gera sér grein fyrir við hvaða aðstæður maður notar
hvaða málsnið sem og að búa yfir ákveðnum orða-
forða til þess að geta átt í samskiptum á tungumálinu .
Tileinkun orðaforða er því afar mikilvægur þáttur í
námi erlendra tungumála þar sem ljóst er að orðaforði
er undirstöðuatriði þess að nemendur geti tjáð sig,
skilið og átt í samskiptum á markmálinu og því meiri
og betri orðaforða sem nemendur hafa á valdi sínu
þeim mun betri tökum ná þeir á tungumálinu . Eins og
með svo marga þætti tengda tungumálum, máltöku
og máltileinkun, hafa menn ekki verið á eitt sáttir um
það á hvað skuli leggja áherslu við kennslu orðaforða
í erlendum tungumálum . Með tímanum hafa menn
þó gert sér grein fyrir mikilvægi góðrar orðaforða-
kunnáttu fyrir málnema og hafa því áherslur í kennslu
orðaforða breyst samfara því (Auður Hauksdóttir,
2007; Bartra, 2009) .
Nú til dags gætir samhljóms meðal þeirra er koma að
kennslu erlendra tungumála um nauðsyn þess að huga
vel að kennslu orðaforða við nám og kennslu seinni og
erlendra mála . Vandamálið sem við stöndum oft frammi
fyrir er að ákveða hvaða orðaforða og hversu mörg orð
eigi að kenna . Þegar velja á þann orðaforða sem kenna
á nemendum bendir Nation (2001) á mikilvægi þess að
hafa í huga þrjá þætti, það er: hversu mörg orð eru til
í tungumálinu, hversu mörg orð innfæddir málhafar
noti og að lokum hversu mörg orð nemendur þurfi til
28 MÁLFRÍÐUR
Orðaforði nemenda í spænsku
í framhaldsskólum á Íslandi
Sigrún Magnúsdóttir,
spænskukennari við
Fjölbrautaskólann við
Ármúla .