Málfríður - 15.10.2012, Blaðsíða 6

Kennsluhættir
Í 2 . gr . laga um grunnskóla er lögð áhersla á það meg-
inhlutverk grunnskóla að stuðla að alhliða þroska allra
nemenda . Í því felst að nám sé á forsendum hvers og
eins nemanda og fari fram í hvetjandi námsumhverfi
þar sem hann finnur til öryggis og fær notið hæfileika
sinna . Þetta er réttur nemenda, óháð atgervi hans,
aðstæðum og bakgrunni .
Í allri kennslu þurfa grunnþættirnir sex og lykil-
hæfnin að fléttast með sem eðlilegustum hætti inn í
námið . Á það bæði við um inntak og starfshætti . Einna
ljósast verður það í skipulagi kennslunnar, s .s . ein-
staklingsnámi, samvinnunámi, paravinnu, hópvinnu,
félagakennslu, ferilnámi, hringekju, söguaðferðinni,
útikennslu og stöðvavinnu . Í skólastofunni á að vera
rými fyrir alla nemendur til að taka út faglegan og
félagslegan þroska og þjálfast í lýðræðislegum vinnu-
brögðum í samvinnu við skólasystkini og kennara í
notalegu umhverfi þar sem nemendur finna til öryggis .
Hæfniviðmiðin á hverju stigi eiga að bera í sér leið-
beiningar um áherslur í kennslu . Þannig er á 1 . stigi
lögð höfuðáhersla á talað mál og hlustun með undir-
stöðuorðaforða, á 2 . stigi er áherslan á málnotkun,
munnlegri og ritaðri, í ýmsum aðstæðum daglegs lífs
unglingsins og á 3 . stigi eykst lestur og hlustun á fjöl-
breyttu efni sem tengist umheiminum, þjóðmálum,
vísindum og listum og úrvinnslu úr því efni bæði í
rituðu og töluðu máli . Nemendur þurfa þegar fram í
sækir að læra að gera greinarmun á einföldu máli til
daglegs brúks og orðaforða sem gagnast í námi og
starfi . Mikilvægt er að nemendur skilji að það tungu-
mál sem þeir læra í skólanum í dag verður seinna meir
tæki til þekkingaröflunar og samskipta þegar út í lífið
kemur .
Málnotkun er ávallt samþætt eins og sjá má á eftir-
farandi mynd . Óvirk færni; að skilja, hlusta og lesa
helst í hendur við virka færni; að segja frá og tala
saman, eftir aðstæðum og tilefni . Þessi tengsl þurfa
að endurspeglast í viðfangsefnum náms og námsmati .
Hæfni- og matsviðmiðin eiga að vera leiðbeinandi um
hvaða færniþættir eru undirliggjandi og hvernig sam-
þættingu þeirra er háttað .
Hlustun Samræður – frásögn
Lestur Ritun
Fjarskiptatæknin auðveldar aðgengi að fréttum og
ýmsu gæðaefni sem nýta má í þessum tilgangi . Þannig
kynnast nemendur eðlilegum framburði, áherslum,
hrynjandi, orðaforða og málnotkun í merkingarbæru
samhengi líðandi stundar . Á þann hátt er hægt að veita
breytt og lagt sé heildstætt mat á hæfni til málnotk-
unar í aðstæðum sem hæfa hverju sinni . Mikilvægt er
að námsmatið nái jafnt til allra færniþátta en þess jafn-
framt gætt að þeir samþættist eftir því sem kostur er,
t .d . að málnotkun sé metin í tengslum við talað mál
og ritun . Það skiptir miklu að nemendur venjist því
að eigið heiðarlegt sjálfsmat og leiðbeinandi mat jafn-
ingja sem sett er fram af sanngirni sé ekki síður mikil-
vægt en leiðbeinandi mat kennara . Skrifleg próf segja
ekkert til um hæfni nemenda til samskipta og munn-
legrar tjáningar . Krossa- og staðreyndaspurningar úr
texta gefa takmarkaðar upplýsingar um dýpri skilning
nemenda á efninu, og ritun sem hvorki hefur tilgang
né merkingu fyrir nemandann segir lítið til um hæfni
hans til að tjá eigin skoðanir á málefnum líðandi stund-
ar eða sýna getu hans til sköpunar .
Hlutverk námsmats á að bera í sér umsögn um
hæfni nemenda, tillögur að umbótum og hvatningu til
að gera betur . Námsmat á ekki að fela í sér dóm heldur
þarf endurgjöf að vera uppbyggileg . Námsmatið getur
að auki nýst í ýmsu samhengi: Það má nota til að móta
og bæta heildarskipulag kennslunnar, kennsluáætl-
anir og samskipti við nemendur og forráðamenn . Með
markvissu námsmati, athugunum og ígrundun öðl-
ast kennarinn skilning á námsferli nemenda og eigin
starfskenningu . Þannig er hægt að auka gæði náms .
Matsviðmið
Matsviðmið við lok 10 .bekkjar eru sett fram samkvæmt
ákvæðum í almennum hluta aðalnámskrár . Notaður er
kvarðinn A, B, C . D .
• „B“ viðmið eru byggð á hæfniviðmiðum fyrir
10 . bekk og framsetning þeirra með þeim hætti
að gera má ráð fyrir að þorri nemenda nái þeirri
hæfni sem þar er tilgreind .
• „A“ fá þeir sem sýna framúrskarandi hæfni
• „C“ fá þeir sem ekki standast fyllilega þær kröfur
sem gerðar eru í „B“ viðmiðum .
• „D“ gera má ráð fyrir að sá vitnisburður sé not-
aður þegar nemandi uppfyllir ekki kröfur sem
gerðar eru í „C“ .
Dæmi um matsviðmið B á 3 . stigi í samskiptum:
Nemandi getur
sýnt fram á að hann er nokkuð vel samræðuhæfur um efni
sem hann þekkir vel; beitir máli, framburði, áherslum og
hrynjandi af nokkru öryggi, skilur og notar algeng dag-
leg orðasambönd, viðeigandi kurteisisvenjur og aðferðir
til að gera sig skiljanlegan .
Eins og áður er getið er skólum skylt að nota þennan
kvarða við lok 10 . bekkjar . Að öðru leyti er skólum í
sjálfsvald sett hvaða matskvarða þeir nota .
��
��
�
� �
�
�
�
�
�
6 MÁLFRÍÐUR