Málfríður - 15.10.2012, Page 29

að geta tjáð sig á markmálinu . Fræðimenn benda á að
einstaklingur noti u .þ .b . 2000 mismunandi orð sem
gera honum kleift að tjá sig í daglega lífinu og í vinnu
(Benítez Pérez, 1994) . Bénitez Pérez talar einnig um að
með 1000 algengustu orðunum í spænsku geti maður
skilið u .þ .b . 85% orðaforðans í ósérhæfðum texta . Út
frá þessum tölum má ætla að afar mikilvægt er að velja
vandlega þann orðaforða sem við kennum nemendum .
Þegar kemur að því að velja þann orðaforða sem
kenna skuli er hægt að styðjast við ýmsar aðferðir . Í
því sambandi má benda á orðtíðnilista (lista byggða á
algengustu orðum tungumálsins), orð sem gefa færi á
myndun nýrra orða, hvata og þarfir nemandans, þ .e .
í hvaða tilgangi er nemandinn að læra málið, o .s .frv .
(Benítez Pérez, 1994; Varela, 2003) .
Önnur aðferð sem vert er að veita athygli er val
byggt á hversu tiltæk1 orð eru innan ákveðins máls-
amfélags (e . lexical availability) . Kveikjan að rann-
sóknum á tiltæki orða (lexical availability) var einmitt
val á orðaforða fyrir kennslubók í frönsku sem erlendu
máli . Þegar farið var yfir orðtíðnilista í frönsku með
það að markmiði að velja þann orðaforða sem kenna
ætti, gerðu fræðimenn sér fljótt grein fyrir því að það
vantaði mikið af algengum orðum inn á listann eða,
að þau röðuðu sér í sæti það neðarlega að nauðsynlegt
væri að sneiða framhjá þeim við samantekt á grunn-
orðaforða málsins . Af þessum sökum var ákveðið að
beita báðum aðferðum við valið, þ .e . skoða hvaða
orðaforði væri mest tiltækur meðal innfæddra málhafa
og styðjast við orðtíðnilista (Samper Padilla, Bellón
Fernández og Samper Hernández, 2003) .
Í rannsóknum af þessu tagi fá þátttakendur gefin
upp ákveðin þemu/flokka og fá þeir tiltekinn tíma til
að skrifa niður öll þau orð sem þeir kunna er tengj-
ast hverjum flokki . Síðan er reiknað út hversu tiltækt
ákveðið orð er og er m .a . tekið með í reikninginn hversu
margir hafa nefnt orðið, í hvaða sæti þeir setja það,
fjöldi þátttakenda, o .s .frv . Eins og áður hefur komið
fram í rannsókn þeirri sem hér er kynnt, var stuðst við
aðferðafræði verkefnisins Proyecto Panhispánico og
fyrir valinu urðu 11 af þeim 16 flokkum sem verkefnið
byggir rannsóknir sínar á:
1. Partes del cuerpo (Líkaminn / líkamshlutar)
2. La ropa (Föt)
3 . Partes de la casa (sin muebles) (Heimilið / her-
bergjaskipan (án húsgagna))
4. Los muebles de la casa (Húsgögn / húsbúnaður
heimilisins)
5 . Comidas y bebidas (Matur og drykkir)
6. La ciudad (Borg)
7 . El campo (Sveit)
8 . Medios de transporte (Samgöngur)
9. Los animales (Dýr)
1 Ekki virðist vera til neitt sérstakt íslenskt heiti yfir fyrirbærið og hefur
höfundur notast við þýðinguna „hversu tiltækt orð er“ til þess að
útskýra hugtakið .
10. Juegos y distracciones (Leikir og afþreying)
11 . Profesiones y oficios (Starfsheiti og atvinna)
Þess má geta að við val á flokkunum sem prófa
skyldi var stuðst við áherslur Aðalnámskrár varðandi
orðaforða, kennslubækur sem notaðar hafa verið sem
og reynslu rannsakandans sem nemanda í spænsku í
framhaldsskóla á Íslandi .
Rannsóknin var byggð á könnun sem lögð var fyrir
nemendur . Könnunin samanstóð af 11 flokkum og
opnum listum þar sem nemendur höfðu 2 mínútur
til þess að skrifa niður öll þau orð sem þeir þekktu er
tengdust hverjum flokki fyrir sig . Ekki var tiltekið að
orðin mættu einungis tilheyra ákveðnum orðflokki,
heldur áttu nemendur að skrifa öll þau orð sem þeim
datt í hug jafnt orð sem orðasambönd . Þegar könn-
unin var gerð, var spurt um 14 flokka, en vegna galla í
framsetningu á einum flokknum (skólinn: húsbúnaður
og efniviður) og tímaskorts við yfirferð og tækifæri til
samanburðar á tveimur flokkum (fjölskyldan og dag-
legar venjur) var ákveðið að taka þá flokka ekki með í
niðurstöðum rannsóknarinnar .
Í októbermánuði 2011 setti ég mig í samband við
19 framhaldsskóla víðsvegar um landið sem bjóða
upp á kennslu í spænsku sem þriðja máli . Ellefu af
þeim skólum tóku þátt í rannsókninni, sem er býsna
há tala þar sem hún inniheldur næstum alla þá skóla
sem bjóða upp á kennslu á því stigi sem leitað var eftir
(SPÆ 403 eða sambærilegir áfangar) . Skipting skóla á
milli landsbyggðar og höfuðborgarsvæðis var nokkuð
jöfn eða alls sex skólar á höfuðborgarsvæðinu og fimm
skólar af landsbyggðinni . Alls tóku 294 nemendur þátt
í könnuninni en eftir að hafa tekið út þá sem svöruðu
engum spurningum, slepptu a .m .k . sjö flokkum í röð,
o .s .frv . endaði úrtakið í 288 nemendum .
Eins og við var að búast er stærð úrtaks í hverjum
skóla afar mismunandi þar sem skólarnir eru misjafnir
að stærð . Farin var sú leið að kanna alla þá nemendur
sem hægt var í minni skólunum meðan rannsakaðir
voru 2-3 hópar í þeim stærri . Fjöldi nemenda eftir
skólum er því á bilinu 8 – 44 nemendur .
Aðalmarkmið rannsóknarinnar var að kanna orða-
forða nemenda við lok skyldunáms í spænsku sem
þriðja máli í framhaldsskóla . Einnig hafði ég áhuga á
að kanna hversu mörg orð nemendur kunna, hvaða
orð það eru sem flestir hafa á valdi sínu og bera niður-
stöðurnar saman við rannsóknir sem gerðar hafa verið
á nemendum í spænsku sem erlendu máli víða um
heim . Þær breytur sem tekið var tillit til við úrvinnslu
gagnanna voru: kyn (kk/kvk), staðsetning skóla (höf-
uðborgarsvæði/landsbyggð), skipulag skóla (bekkjar-
kerfi/ áfangakerfi), námsbraut (félagsfræðibraut/
náttúrufræðibraut/málabraut/aðrar brautir) og þekk-
ing í öðrum tungumálum (góð eða mjög góð þekking
í þremur tungumálum eða fleiri/góð eða mjög góð
þekking í tveimur tungumálum/góð eða mjög þekk-
MÁLFRÍÐUR 29