Fréttir - Eyjafréttir - 21.09.2000, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 21. september 2000
Fréttir
9
'estmannabraut 58
ingana og gera þá sjálfstæða
Þið á Fréttum þyrftuð
að fara í Hættuspilið
Guðríður (Dæja) Haraldsdóttir er
24 ára. Dæja flutti inn á sambýlið 1.
júlí árið 1995 og hún segir að mjög
gaman hafi verið að flytja inn og
sérstaklega hefði verið gaman
hversu starfsfókið var eldhresst.
Hún segir samt að það skipti ekki
meginmáli í lífinu að vera eldhress,
heldur ekki síður að skúra og hafa
snyrtilegt í kringum sig.
„En það var svolítil breyting að flytja
hingað inn og ég eignaðist fullt af
vinum, eins og Þóm, Alfreð, Óla Jóns
og Óla Eggerts."
Hvemig líður svona venjulegur dagur
á Sambýlinu?
„Það er gaman. Ég skúra og svo er
ég með þvottavélina, en það er svo
gaman að setja í þvottavélina. Annars
byija ég á því að fara í sturtu, svo set
ég í þvottavél einu sinni í viku og
skipti á rúminu og svoleiðis."
Fœrðu þér ekki morgunmat?
„Stundum borða ég morgunmat og
yfirleitt oft, en stundum sleppi ég
honum.“
Svoferðu í vinnuna, eða hvað?
„Jú ég er að vinna frá eitt til fimm
og stundum á föstudögum til hálf
fimm. Ég er að vinna í kertaverk-
smiðjunniogsetdropaákerti. Þaðer
gaman að því.“
Fœrðuþá ekki kaup líka?
,Jú, ég fæ hellings kaup og það er
alveg stórkostlegt. Stundum fæ ég
lítið útborgað og stundum rnikið."
Hvað gerirðu svo þegar þú ert búin í
vinnunni?
„Þegar ég er búin að vinna fer ég
að elda matinn, eða ég geri það í dag.
Ég elda stundum matinn á Sambýlinu
eftir fimm.“
Hver er uppáhaldsmaturinn þinn ?
„Pulsur," segir Dæja og dregur u-in
í orðinu lengi og vel. „Ég elda einstaka
sinnum pulsur og stundum pasta."
Hvað er svo gert eftir matinn og á
kvöldin?
„Þá er ég í tölvunni að skrifa ættar-
töfluna og vinatöfluna, og hvað allir
eru gamlir. Það er mjög gaman.
Stundum er ég Irka að perla. Svo er
ég með sérstaka stelpu, hana Mörtu
Maríu sem er alltaf með mér tvisvar í
viku, það heitir liðveisla. Stundum
horfi ég líka á videó. Við spilum líka
á kvöldin. Við spilum á venjuleg spil
og Lúdóið okkar, og svo förum við í
Hættuspilið. Þið á Fréttum ættuð að
prófa að fara í hættuspilið?"
Afhverju?
„Það er svoleiðis að maður fer
stundum í fangelsi, eða dóphring.
Það er nefnilega vinsælasti hringurinn
og við fömm alltaf í hann.“
Erþetta eitthvað glœpalögguspil?
, Já, og svo fömm við í litaða hring-
inn, þá fáum við hcilaseliur."
Og okkur á Fréttum veitir ekkert af
því aðfá nokkrar heilasellur?
„Það yrði nú gaman að spila þetta
við hann Ómar,“ segir Dæja og hlær
innilega.
Attu einhveni uppáhaldsleikara ?
„Ég á einn íslenskan uppáhalds-
leikara, nei ég á marga. Það em
Bjöm Ingi, Felix og Gunnar, og
Stefán Jónsson. Á ég að nefna fleiri?
Halldór Bjöms, Halldóm Geirharðs,
Gísla Rúnar og Elfu Ósk Ólafsdóttur
vinkonu, en hún var einu sinni
Vestmannaeyingur. Þið á Fréttum
hafíð tekið mynd af henni.“
Hlustarðu eitthvað á tónlist?
, Já það er popptónlist."
Og hvað er í mestu uppáhaldi hjá
þér?
„Auðvitað uppáhaldspoppið mitt,
Heimilistónar. Ég hlusta mikið á það.
Svo á ég góða foreldra sem vilja alltaf
bjóða mér í mat á laugardögum.“
Eraldrei neitt leiðinlegt?
„Nei konumar em svo skemmti-
legar, að það er aldrei leiðinlegt hjá
okkur. Svo fer ég eitthvað með vin-
konum mínum og á morgun er ég að
fara út að borða. Við stofnuðum
klúbb fyrir nokkmm mánuðum, en
em hætt með hann núna. Það var
Eldhressiklúbburinn okkar. Það varð
að leggja niður klúbbinn af því það
varð ekkert úr honum. Þóra vildi ekki
vera lengur í honum, ég ekki heldur,
né Sóley,“ segir Dæja að lokum og
hlær mikið.
ilja bæjarbúa
n flestir
geti farið í
sjálfstæð^
búsetu
■
iSFi’.'T'
fatlaðir geti farið á almennan vinnu-
markað, en þurfi ekki bara að vinna á
vemduðum vinnustað. Það em fimm
einstaklingar á sambýlinu og þar af
einn á almennum vinnumarkaði og
vinnur þar hálfan daginn, sem er allt
of fátt. Á almennum vinnumarkaði
em miklu fleiri tækifæri. Hins vegar
ber á það að líta að vinnuveitendur em
hræddir við að taka fatlaða í vinnu,
vegna þess að þeir þekkja ekki inn á
þá. Stefnan er að sem flestir komist í
sjálfstæða búsetu, en það em líka
einstaklingar hér sem ekki geta það."
Sæsa segir að fyrirsjáanleg þörf sé á
stækkun sambýlisins. „Það em til
staðar ungir fatlaðir einstakhngar sem
eiga eftir að stækka og þroskast, en
þeir verða ekki endalaust heima hjá
pabba og mömmu. Það em reyndar til
hreyfanleg pláss, en það er alltaf
spuming um það hvenær einstak-
lingurinn er tilbúinn til þess að fara út
í þjóðfélagið og það em ekki neinar
áætlanir um stækkun sambýlisins, því
miður. Reyndar á Öryrkjabandalagið
eina í búð á Faxastígnum sem er leigð
út til eins fatlaðs einstaklings okkar.
En eins og staðan er núna hjá okkur er
ekkert á döfinni um að neinn okkar
skjólstæðinga sé að fara út í sjálfstæða
búsetu.“
Jákvætt viðhorf bæjarbtía
Hvemig fmnst þér viðhorf almennings
í Eyjum vera til fatlaðra?
„Mér finnst það alveg frábært, að
minnsta kosti til okkar skjólstæðinga
og þeim tekið rosalega vel. Fólk talar
við þau og sýnir þeim hlýju alls staðar
þar sem við komum, hvort heldur á
veitingastað, leikhús eða annað. Hins
vegar em til fordómar í samfélaginu
og sums staðar er þetta fólk litið
homauga, og þá sérstaklega þegar við
ferðumst uppi á fastalandinu. Það er
mjög ólíkt því sem gerist hér heima.
Það er alveg á hreinu.“
Nú er tíu ára afmæli um þessar
mundir, hvað á að gera til hátíðar-
brigða?
„Við eigum frábær félagasamtök í
Eyjum, sem hafa stutt mjög vel við
bakið á okkur, svo við buðum
velunnumm okkar og aðstandendum í
kaffiveitingar og að sjáfsögðu
starfsfólkinu. Við emm sex sem
vinnum á sambýlinu í misjöfnum
stöðugildum. En það hefur nánast
verið sama starfsfólkið héma frá
upphafi þessi tíu ár. Það hefur mjög
mikið að segja fyrir fatlaða að hafa allt
í föstum skorðum og að ekki séu mikil
mannaskipti."
Sæsa segir að í raun og vem eigi
ríkið allt sem sambýlinu sé gefíð.
„Innbú og annað sem sambýlinu hefur
verið gefið telst því eign ríkisins, sem
við emm ekkert mjög sátt við. Okkur
finnst að verið sé að gefa heimilinu og
skjólstæðingum þess slíkar eiginir.
Það er ekki víst að það verði alltaf
sama rekstarform á heimilinu og ég
get alveg séð það fyrir mér að í
framtíðinni verði svona starfsemi
einkavædd og hún boðin út, eins og
stefnan er er í þjóðfélaginu núna."
Sæsa vildi að lokum koma kæm
þakklæti til allra þeirra sem að hafa
styrkt sambýlið á undanfömum áram
og gera enn. „Heimilismenn hér
hefðu ekki haft möguleika á því að
kaupa sér húsgögn og annan búnað í
sameiginlega rýmið ef ekki kæmi til
styrkur félagasamtaka, einstaklinga,
áhafna og aðstandenda íbúana. Þess
vegna er styrkur og velvild þessara
aðila ómetanlegur,“ segir Sæsa að
lokum.
Ylfa Óladóttir er 31 árs, flutti í
sambýlið í desember 1990, en flutti í
sjálfstæða búsetu í desember 1995.
Hún segir að mjög gaman hafi verið
að búa á sambýlinu og að hún hafi
lært mjög mikið þar, bæði í sam-
bandi við eldamennsku, þrif, tiltekt
og fleira.
„Ef maður vill getur maður flutt út,
en svo getur maður líka flutt aftur til
baka í sambýlið ef svo ber undir. Mér
finnst ágætt að vera komin í sjálfstæða
búsetu, en sumir treysta sér kannski
ekki til þess og þá er gott að geta verið
í sambýlinu. Én það fer eftir því hvað
hver og einn treystir sér til.“
Þú ert að vinna er það ekki?
,JÚ á morgnana í Kertaverksmiðj-
unni Heimaey, svo er ég að æfa
bocchia hjá Iþróttafélaginu Ægi.“
Hvemig er að vinna í kertaverk-
smiðjunni?
„Það er mjög gaman. Ég er að
vinna fjóra tíma á dag alla virka daga
vikunnar og fæ útborgað vikulega.
Það er ágætt að fá smá vasapening og
svo verð ég að geta borgað af
íbúðinni."
Ylfa fær aðstoð heim með frekari
liðveislu. „Þeir sem em í sjálfstæðri
búsetu hafa rétt á því, ásamt liðveislu.
Núna fæ ég frekari liðveislu tvisvar í
viku, þá fæ ég aðstoð við tiltekt, en í
frekari liðveislu fer ég á kaffihús, bíó,
eða bingó.“
Hittirðu ekki fólkið sem er á sam-
býlinu?
, Jú, jú, svona einstaka sinnum og
svo hittumst við reglulega á bocchia-
æfingum. Svo stofnuðum við Eld-
hressaklúbbinn, en hann er nú búinn
núna. Það var fólk í klúbbnum sem
tengist sambýlinu.“
Hvernig líður venjulegur dagur hjá
þér?_
„Ég vakna svona um sjöleytið og
fer í vinnu klukkan átta. I hádeginu
fer ég til ömmu minnar og afa og fer
svo heim eða geri eitthvað með
liðveislunni, efitir því hvaða dagur það
er. Á kvöldin horfi ég svo á sjón-
varpið og hef það rólegt, eða leik mér
í tölvunni. Tölvan mín er hins vegar
það gömul að ég get ekki gert mikið í
henni. Ég get til dæmis ekki verið á
Intemetinu á henni, það verður að bíða
betri tíma.“
Hvemigfinnst þér viðmót Vestmanna-
eyinga vera gagnvartfötluðum?
„Það er allt í lagi. Það hefur enginn
verið með neinn áróður eða svoleiðis,
alla vega ekki svo ég viti til.“
Ylfa segir að sjálfstæði þeirra sem
em á sambýlinu aukist mjög mikið.
„Maður fær aðstoð á sambýlinu og
svo getur maður ráðið hvort maður er
þar eða fer í sjálfstæða búsetu. Þetta
er bara eins og þegar fólk fer að
heiman frá sér og er bara eðlilegur
þáttur í lífi hvers og eins.“
Var það erfið ákvörðun að flytja úr
sambýlinu?
„Nei ekki mikið. Fyrst fór ég
þangað í mat, en svo hætti ég því
eiginlega alveg. Við eram í eitt ár,
eftir að við hefjum sjálfstæða búsetu, í
tengslum við sambýlið. Fyrstu þrjá
mánuðina em þessi tengsl þrisvar í
viku, síðan tvisvar í viku, svo einu
sinni í viku í sex mánuði.“
Nú býrð þú í sambýlishúsi, hvernig
eru nágrannar þínir?
„Þeir em mjög rólegir og góðir. Ég
hitti einn einstaka sinnum sem fer í
vinnuna á morgnana á sama tíma og
ég. Hann er mjög hress á morgnana.
En þetta er mjög rólegt og gott um-
hverfi. Ég hef ekkert út á nágrannana
að setja og líður mjög vel héma. Það
er bara vonandi að fleiri geti farið í
sjálfstæða búsetu, svo að losni pláss
fyrir þá sem þurfa að komast á sam-
býlið. Það verður bara að ráðast hvað
gerist En það em foreldramir og
einstaklingamir sem taka ákvörðun
um það, því það er ekki hægt að
þvinga neinn í eitthvað sem hann vill
ekki,“ sagði Ylfa að lokum.
Samantekt: Benedikt Gestsson