Fréttir - Eyjafréttir - 05.10.2000, Blaðsíða 14

14
Fréttir
Fimmtudagur 5. október 2000
Landlyst og safnasvæðið á Skansinum var vígt á laugardaginn:
Frábærlega velheppnuð fi
Annað elsta hús Vest-
mannaeyja, Landlyst, hefur
verið endurreist á Skansinum.
Landlyst var vígð á laugar-
daginn og Skansinn
söguminjasvæði formlega tekið
í notkun. Þar er að finna auk
Landlystar, Stafkirkjuna, sjálfan
Skansinn sem var gerður 1Ó30,
hafnargarðinn og minjar um
sjóveitutank í hraunjaðrinum.
Hönnun og allarframkvæmdir
á Skanssvæðinu eru til mikillar
fyrirmyndar og útkoman er
einstök ekki síst vegna þess
hvað tekist hefur að hnýta
saman marga sögulega enda á
einum og sama staðnum. Ná
þeir allt frá árinu 1000 til
dagsins í dag.
Landlyst skipar stóran sess í
sögu Vestmannaeyja en talið er
að það sé byggt árið 1847 og
sé annað elsta hús í
Vestmannaeyjum. Er aðeins
Landakirkja eldri.
Merk saga
Landlyst var byggð á lóð milli Strand-
vegar og Miðstrætis en húsið var rifið
árið 1992 með það fyrir augum að það
yrði endurreist. Nú er sú hugmynd
orðin að veruleika og er húsið risið á
Skansinum sem hluti af glæsilegu
safna- og söguminjasvæði.
Landlyst var byggð af hjónunum
Sólveigu Pálsdóttur ljósmóður og
Matthíasi Markússyni snikkara. Arið
1849 var byggt við húsið, vestur-
endann sem nú snýr í norður og var
það gert fyrir styrk frá danska ríkinu til
að komið yrði upp fæðingarstofu í
Eyjum og er þetta fýrsta fæðingarstofa
sem byggð er hérlendis. Síðar var
byggt við húsið árið 1870 af Þorsteini
Jónssyni héraðslækni og alþingis-
manni. Er þetta sú gerð hússins sem
við sjáum í dag.
Sólveig var mjög merk kona, hún
fór til ljósmæðranáms í Kaupmanna-
höfn fyrir forgöngu Haalands læknis,
en það var árið 1842-43. Sólveig og
Matthías áttu heima í húsinu fram
undir 1870 þegar Þorsteinn Jónsson
héraðslæknir og alþingismaður kaupir
húsið og býr hann þar fram á árið
1906 og lætur byggja við það árið
1870. Er það sú Landlyst sem var
endurbyggð á Skanssvæðinu.
Ginklofinn (tetanuis neonatorum),
sem lagðist á ungböm, var landlægur í
Vestmannaeyjum um það leyti sem
fæðingarstofan er sett á laggimar.
Ginklofinn hjó stór skörð í
hóp ungbama
Var hann mun skæðari hér en annars
staðar á landinu og þegar mest var
létust milli 60% og 80% ungbama af
völdum ginklofa í Vestmannaeyjum.
Var þetta hörmungarástand ein aðal-
ástæðan fyrir byggingu fæðingar-
heimilisins. Ginklofinnvar skæðari hér
en annars staðar á landinu m.a. vegna
sýkils (Clostridium tetani) sem var að
finna í jarðveginum og var honum
viðhaldið með því að þvottur var
settur á garða, en með því að láta setja
snúrur þá dró úr þessari sýkingu.
Hreinlæti var líka af skomum
skammti, en með breyttum hugsunar-
HLÍF Gylfadóttir
forstöðumaður byggðasafnsins,
Guðjón Hjörleifsson
bæjarstjóri og Nanna Þóra
Askelsdóttir við suðurgafl
Landlystar.
Erum stolt og ánægð
-með hvernig til hefur tekist, segir Sigrún Inga
Sigurgeirsdóttirforseti bæjarstjórnar
I ræðu sinni við vígslu Landlystar
rakti Sigrún Inga Sigurgeirsdóttir,
forseti bæjarstjórnar, tildrög þess
að ákveðið var að fara út í að gera
Skanssvæðið upp. Má rekja það
beint til þeirrar ákvörðunar að
þjúðargjöf Norðmanna í tilefni 1000
ára kristnitöku yrði statkirkja sem
reist yrði í Vestmannaeyjum.
„Þegar búið var að taka ákvörðun
um að Stafkirkjan yrði reist á Skans-
svæðinu var farið að huga að
heildarsvip svæðisins," sagði Sigrún
Inga. „Fljótlega kom upp sú hugmynd
að endurreisa Landlyst á svæðinu en
það hafði staðið til í nokkur ár. Þegar
búið var að taka ákvörðun um að
Landlyst færi á þann stað sem hún er á
í dag, kom fljótlega upp umræða um
vitann á Hörgeyrargarðinum. Að
sögn fróðra manna var gamli vitinn
algjörlega ónýtur og ekki myndi borga
sig að gera hann upp. I framhaldi af
því var tekin ákvörðun um að
endurbyggja vitann. Tekin var á-
kvörðun um að byggja flotbryggju og
geta smærri bátar lagt þar að. Rarik
ákvað að gefa fánamastur á svæðið.
Einnig þurfti að huga að salemis-
aðstöðu og á endanum varð niður-
staðan að byggja hana upp sér-
staklega. Listaverkið Kona með
löngu, sem Guðmundur frá Miðdal
gerði, var sett niður á lóðina fyrir
framan Landlyst. Gefendur styttunnar
vom nokkrar útgerðir hér í bæ og ber
að þakka þá gjöf. En ekki má gleyma
upphaflegu uppbyggingunni en það er
sjálfur Skansinn. Hann var endur-
hlaðinn íyrir nokkmm ámm og var þar
að verki Víglundur Kristjánsson,
hleðslumaður. Aðalhönnuður að
svæðinu er Pétur Jónsson, landslags-
arkitekt, en hann á ættir sínar að rekja
til Laufáss. Eg held ég tali fyrir munn
allra sem hingað koma að mjög vel
hafi tekist til með heildarhönnun
svæðisins.“
M2000
Það kom fram hjá Sigrúnu Ingu að
uppbyggingin er hluti af sam-
starfsverkefni Vestmannaeyjabæjar og
Reykjavíkur, menningarborgar Evr-
ópu árið 2000. „Strax á síðasta ári var
haft samband við okkur um hvort
Vestmannaeyjabær vildi ekki taka þátt
í M2000 en svo hefur verkefnið
Reykjavík, menningarborg Evrópu
2000 verið nefnt. Tekin var ákvörðun
í menningarmálanefnd bæjarins að
uppbygging söguminjasvæðis á
Skansinum yrði framlag bæjarins í
verkefninu M2000 og hefur það verið
auglýst þannig. Erum við mjög stolt
af okkar framlagi til þessa verkefnis
og viljum þakka Reykjavíkurborg
fyrir að bjóða okkur að taka þátt í
þessu samstarfsverkefni."
Margar hendur
Sigrún Inga sagði að margir hefðu
komið að verki við uppbyggingu
svæðisins og nefndi hún þá til sög-
unnar. „Ég hef áður minnst á Pétur
Jónsson, landslagsarkitekt, aðalhönn-
uð svæðisins. Ólafur Ólafsson,
bæjartæknifræðingur og Guðmundur
Þ.B. Ólafsson, eftirlitsmaður með
fasteignum bæjarins eiga hér stóran
hlut að máli. Norska fyrirtækið Stokk
og Stein sá um byggingu Stafkirkj-
unnar, Drangur ehfi, sá um niðurrif og
pökkun Landlystar, ístak hfi, var
aðalverktaki við endurbyggingu
Landlystar en þar var yfirsmiður
Guðmundur Jónsson og er hann hér á
meðal okkar í dag, Teiknistofa Páls
Zóphóníassonar og Rafhönnun sáu
um hönnunarvinnu. Garðyrkja undir
forystu Steinþórs Einarssonar sá um
hleðslur og grjótvinnu, Kristján Egils-
son og hans menn sáu um sökkla o.fl.
Miðstöðin sá um pípulagnir, Geisli sá
um raflagnir, Einar og Guðjón unnu
jarðvinnuna, 2.Þ ehf. og vélaverk-
stæðið Þór unnu við hafnargarðinn og
vitann, Stáltak sá um fánamastrið.
Króli hf. sá um að byggja flot-
bryggjuna. Starfsmenn áhaldahúss og
garðyrkjustjóra unnu mjög mikið í
undirbúningi og frágangi á svæðinu.
Og síðustu daga og vikur hefur
starfsfólk byggðasafnsins lagt á sig
ómælda vinnu við uppsetningu
sýningarinnar í Landlyst,“ sagði
Sigrún Inga og vildi hún um leið koma
á framfæri þökkum menningarmála-
nefndar og bæjarins fyrir frábærlega
vel unnin störf.
„Bæjaryfirvöld eru ákaflega ánægð
og stolt yfir hvemig til hefur tekist
með uppbyggingu Skanssvæðisins og
vonum við og emm þess reyndar
fullviss um að bæjarbúar og aðrir
gestir megi njóta þess sem svæðið
hefur upp á að bjóða. Við höfum verða eitt vinsælasta útivistar- og
aðeins heyrt ánægjuraddir með menningarsvæði Vestmannaeyja.
hvemig til hafi tekist og er ég viss um Njótið heil,“ sagði Sigrún Inga að
að þetta svæði á eftir í framtíðinni að lokum.
SÖNGHÓPUR úr Bústaðakirkju fluttí nokkur Eyjalög við vígsluna í útsetningu Guðna Guðmundssonar
frá Landlyst. Guðni, sem lést fyrir skömmu, hafði ætlað sér að mæta með hópinn við vígslu æskuheimilis
síns en þó hans nyti ekki við mætti söngfólkið.