Fréttablaðið - 21.02.2013, Qupperneq 22

21. febrúar 2013 FIMMTUDAGUR| SKOÐUN | 22
Heiðar Már Guðjónsson
fjárfestir birti enn eina
greinina um sama efnið,
meintan misskilning minn
á ýmsum málum, í Frétta-
blaðinu 19. febrúar. Helsta
nýmælið er að hann kemst
nú að þeirri niðurstöðu að
ég skilji ekki grunnatriði
fjármála.
Þar er ég raunar sam-
mála honum. Þ.e. ég viður-
kenni fúslega að ég skil
ekki það sem Heiðar Már telur
grunnatriði fjármála. Greinin bygg-
ir nefnilega fyrst og fremst á þeirri
nýstárlegu kenningu Heiðars Más
að fyrirtæki sem eru með tekjur í
einni mynt og útgjöld í annarri hljóti
að vera gjaldþrota. Það fæ ég ekki
skilið og hef aldrei séð þessa kenn-
ingu áður, nema auðvitað í greinum
þessa pennavinar míns.
Þetta telur hann réttlæta að kalla
til landsins hjörð erlendra banka-
manna og lögfræðinga til að laga
stöðuna. Það tel ég óþarfa en fagna
því þó að fram kom hjá Heiðari Má
að þeir myndu gera þetta án allrar
vonar um hagnað eða þóknun fyrir
sjálfan sig. Manni hlýnar um hjarta-
ræturnar við að frétta af slíku fólki.
Staðan einföld
Staða Orkuveitunnar, sem málið
snýst um, er einföld. Hún hefur
talsverðar tekjur í erlendri mynt,
sem duga fyrir vöxtum og hluta
afborgana af erlendum lánum.
Jafnframt hefur hún talsverðar
tekjur í krónum. Vegna þess þarf
fyrirtækið að nota hluta af tekjum
í krónum til að kaupa erlenda mynt.
Nánar tiltekið þarf OR að kaupa
jafnvirði um 8 til 9 milljarða króna
af gjaldeyri á ári næstu fimm ár
miðað við núverandi horfur. Það
er vel innan við 1% af gjaldeyris-
tekjum þjóðarbúsins og skiptir
ekki sköpum fyrir gengi krónunn-
ar. Eftir fimm ár lækkar þörfin til
muna og á endanum verður OR selj-
andi en ekki kaupandi á gjaldeyri.
Ef lán sem koma á gjalddaga næstu
fimm ár verða endurfjármögnuð að
einhverju marki verða kaupin sem
því nemur minni þann tíma.
Þessi gjaldeyriskaup eru ekki
óvænt. Það var beinlínis að þeim
stefnt þegar teknar voru ákvarð-
anir um fjármögnun fyrirtækisins
á árum áður. Sem dæmi
má nefna að miklar fram-
kvæmdir í skólpmálum á
höfuðborgarsvæðinu voru fjár-
magnaðar með erlendum lánum
sem Reykjavíkurborg tók en hvíla
nú á OR. Þá lá fyrir að skólp-
dælurnar myndu ekki spýta út úr
sér evrum eða jenum. Þess í stað
yrði að greiða lánin niður með
tekjum í krónum. Það er líka stað-
an nú. Flóknara er þetta ekki.
Meira þarf ekki að segja um
meinta þörf OR fyrir fjárhagslega
endurskipulagningu eða önnur mál
sem Heiðar Már hefur bryddað upp
á og talið mig misskilja.
Stórtæk peningafölsun
Ég ætla mér hins vegar að viður-
kenna að ég skil ekki eitt af grunn-
atriðum hagfræðinnar til viðbót-
ar, eða a.m.k. ekki eins og Heiðar
Már sér þau grunnatriði. Þar er ég
að vísa til snilldarhugmyndar hans
um að leysa vanda krónunnar með
stórtækri peningafölsun, öðru nafni
einhliða upptöku á erlendri mynt.
Þá falsa menn að vísu ekki seðla
og mynt – skárra væri það nú! –
en falsa þess í stað það sem skiptir
miklu meira máli og er mun stærri
hluti peningamagns í nútímahag-
kerfi, þ.e. rafeyrinn, innstæður
landsmanna og aðrar peningalegar
eignir. Þessi hugmynd hefur ein-
ungis einn galla. Hún virkar ekki.
Enginn heilvita maður utan Íslands
myndi samþykkja að fá greitt með
millifærslu í t.d. íslenskum evrum
eða Kanadadollurum. Þeir vildu það
ekkert frekar en seðla sem prent-
aðir eru úti í bílskúr. Þessi mynt
væri búin til á Íslandi og yrði aldrei
gjaldgeng utanlands. Eina vonin til
þess að þetta gangi upp er að hafa
hér gjaldeyrishöft að eilífu. Þá
getum við kallað innlendu myntina
hvað sem er, dollara, evru eða pund.
Gull þess vegna. Við getum bara
ekki gert ráð fyrir að aðrir trúi því.
Enn frekari
misskilningur
Vaxtakostnaður Íslend-
inga vegna íslensku krón-
unnar er óásættanlegur.
Mat Alþýðusambandsins
og Viðskiptaráðs Íslands á
fjármagnskostnaði vegna
íslensku krónunnar er
4%-4,5% að meðaltali á
ári til langs tíma. Það eru
þeir vextir sem Íslendingar
greiða, svokallað Íslands-
álag, umfram evrulöndin,
Bandaríkin o.fl. lönd vegna
verðbólgu, verðtryggingar
og óstöðugleika sem rekja má til
krónunnar vegna smæðar hennar.
Skuldir ríkissjóðs eru 1.500 millj-
arðar. Gróflega reiknað má gera ráð
fyrir því að aukakostnaður ríkis-
sjóðs vegna Íslandsálagsins sé um
60 milljarðar á ári. Ef við velt-
um bara fyrir okkur 60 milljarða
aukavaxtakostnaði ríkisins vegna
íslensku krónunnar má til saman-
burðar nefna að rekstur Landspítal-
ans kostar árlega 30 milljarða. Þessi
vitneskja er óbærileg þegar niður-
skurður og ástandið í heilbrigðis-
kerfinu er haft í huga. Um 3,8% af
landsframleiðslunni fara í Íslands-
álagið vegna skulda ríkissjóðs.
Samanlagðar skuldir ríkissjóðs,
heimila og fyrirtækja á Íslandi
eru 5.200 milljarðar. Íslandsálagið
af öllum þessum skuldum var 221
milljarður árið 2011. Þessi auka-
kostnaður er gríðarlegur og er
meiri en rekstur alls heilbrigðis-
kerfisins. Það munar um minna.
Þeir sem þekkja þessa
stöðu hafa fyrir löngu
gert sér grein fyrir því að
við þetta geta heimilin og
atvinnulífið í landinu ekki
búið. Stór hópur þjóðarinnar sér að
þessi viðfangsefni verða ekki leyst
öðruvísi en með upptöku evru og
inngöngu í Evrópusambandið.
Annar hópur sem einnig gerir
sér grein fyrir því að við þetta
verður ekki unað talar mjög ákaft
fyrir einhliða upptöku annars
gjald miðils þrátt fyrir yfirlýsing-
ar Seðlabanka Íslands, álit Við-
skiptaráðs Íslands og fleiri aðila
um að það sé ekki raunverulegur
val kostur við núverandi að stæður.
Peningastefnunni yrði kippt úr
sambandi, enginn lánveitandi yrði
til þrautavara og Seðlabankinn
gæti ekki haft áhrif á þróun verð-
lags eða sveiflur í atvinnulífinu.
Þeir stjórnmálaflokkar sem hafa
það á stefnuskrá sinni að fækka
valkostum og möguleikum íslensku
þjóðarinnar í mikilvægasta hags-
munamáli Íslendinga með því að
slíta viðræðum við ESB bera ekki
hag þjóðarinnar fyrir brjósti.
Hagkerfi í ógöngum
➜ Þessi vitneskja
er óbærileg þegar
niðurskurður og
ástandið í heilbrigðis-
kerfi nu er haft í
huga.
➜ Þeir vildu það
ekkert frekar en seðla
sem prentaðir eru úti
í bílskúr. Þessi mynt
væri búin til á Íslandi
og yrði aldrei gjald-
geng utanlands.
FJÁRMÁL
Gylfi
Magnússon
dósent
GJALDMIÐLAR
Sigurlaug Anna
Jóhannsdóttir
framkvæmdastjóri
Já Ísland
Save the Children á Íslandi