Fréttablaðið - 21.02.2013, Síða 44

21. febrúar 2013 FIMMTUDAGUR| MENNING | 32
Rannsóknir sýna að á milli fimm
til sjö prósent barna glíma við
athyglisbrest og ofvirkni, (ADHD).
Haukur Örvar Pálmason hefur
skoðað hvaða aðferðir nýtast þess-
um börnum í námi. Haukur Örvar
flytur fyrirlestur um athyglisbrest
og nám á námskeiði um skóla-
göngu barna með athyglisbrest
og ofvirkni sem haldið er í næstu
viku en Fréttablaðið sló á þráðinn
til að forvitnast um efnið.
Erfitt með að fylgja fyrirmælum
Haukur Örvar: „Krakkar með
ADHD eiga erfitt með að halda
athygli, fylgja fyrirmælum og
skipuleggja sig. Það gerir þeim
erfiðara fyrir í námi en þessir
erfiðleikar birtast með ólíkum
hætti eftir því hve gömul þau eru
enda breytast kröfurnar eftir því
sem náminu vindur fram. Fyrstu
árin snúast um að ná því að læra
að lesa, skrifa og reikna, svo þarf
að læra að tileinka sér efnið sem
verið er að fara yfir.
Í elstu bekkjum grunnskólans
taka skipulagshæfileikar nem-
enda að skipta meira máli, þá
eru kannski mörg ólík verkefni
sem nemendur þurfa að sinna og
skila af sér,“ segir Haukur Örvar
og bætir við að börn með ADHD
séu oft með skerta stýrifærni,
sem veldur þeim erfiðleikum
með að koma sér að verki, skipu-
leggja verkefni, forgangsraða og
áætla tíma til að klára verkefni,
halda einbeitingu og færa athygli
frá einu atriði verkefnisins yfir á
annað eða þau truflast auðveldlega
af áreitum í umhverfinu og þegar
þau truflast eiga þau erfitt með
að koma sér að verki aftur. Þau
þurfi aðstoð við að skipuleggja sig
til þess að lenda ekki í ógöngum
þegar verkefnum fjölgar og þau
verða flóknari.
Haldin frestunaráráttu
„Þeim fallast hendur ef stórt og
mikið verkefni bíður óklárað og
hafa tilhneigingu til að fresta
verkum fram á síðustu stundu.“
Haukur Örvar mælir til dæmis
með því að unglingar noti tæknina
til að minna sig á hvaða verkefnum
sé ólokið, skrái til dæmis hjá sér í
símanum eða gmail-dagbók á net-
inu, sem getur sent SMS í síma um
þau verkefni sem þarf að klára og
í hvaða röð.
„Krakkarnir eru kannski með
mörg verkefni í gangi í einu og
það getur verið mjög hjálplegt
fyrir þau að fá áminningu í sím-
ann um að byrja á einhverju verk-
efni, eða huga að undirbúningi rit-
gerðar, til þess að þau sitji ekki allt
í einu uppi með allt of stór verk-
efni óleyst. Lykilatriði hér að er að
búta verkin niður í litlar einingar
og mikilvægt að kennarar og for-
eldrar veiti börnum ramma sem
þau geta stuðst við þegar þau
vinna verkefni.
Margvíslegar fylgiraskanir
„Með því að búta verkefnin niður
ertu að setja þér markmið sem er
viðráðanlegt og skýrt, þegar þú
hefur náð þessu markmiði getur
þú veitt þér einhverja umbun.
Skýrir rammar, rútína, sjónrænar
leiðbeiningar, hvatning og hrós eru
mikilvægir þættir í kennslu barna.
Þessir þættir eru hins vegar enn
mikilvægari í kennslu barna með
ADHD,“ segir Haukur Örvar og
bætir við að ADHD sé mjög flók-
ið fyrirbæri sem líkja megi við
ísjaka, þar sem einungis brot af
vandanum sé sýnilegur. „Það eru
margvíslegar fylgi raskanir sem
geta fylgt ADHD, eins og mót-
þróaþrjóskuröskun og hegðunar-
röskun, Tourette, kvíði, þung-
lyndi og námsörðugleikar. Það sem
flækir ADHD til muna er þessar
fylgiraskanir og því mikilvægt að
þekkja og taka tillit til einkenna
ADHD og þessara fylgiraskana,“
segir hann að lokum.
Námskeiðið áðurnefnda verður
haldið í samvinnu ADHD-samtak-
anna og Háskólans í Reykjavík 28.
febrúar og 1. mars. Það er ætlað
kennurum og starfsfólki grunn-
skóla. sigridur@frettabladid.is
Þeim fallast hendur
ef stórt og mikið verk-
efni bíður óklárað og
hafa tilhneigingu til að
fresta verkum fram á
síðustu stund.
Viðráðanleg og skýr markmið mikilvæg
Skýrir rammar, rútína, sjónrænar leiðbeiningar, hvatning og hrós skipta miklu máli fyrir börn með ADHD, segir Haukur Örvar Pálmason
sálfræðingur. Hann segir börn með ADHD iðulega eiga erfi tt með að skipuleggja nám sitt en það hjálpi mjög að búta verkefni niður.
HAUKUR ÖRVAR Fylgiraskanir flækja ADHD, segir Haukur Örvar, og því mikilvægt að þekkja og taka tillit til einkenna þeirra. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Athyglisbrestur og ofvirkni, oft kallað ADHD í daglegu tali, er taugaþrosk-
aröskun sem kemur yfirleitt snemma fram, eða fyrir 7 ára aldur, og getur
haft víðtæk áhrif á daglegt líf, nám og félagslega aðlögun. Athyglisbrestur
og ofvirkni er algerlega óháð greind. ADHD er alþjóðleg skammstöfun og
stendur fyrir „Attention deficit hyperactivity disorder” eða athyglisbrest
og ofvirkni.
Nýjar rannsóknir sýna að 5-10% barna og unglinga glíma við ofvirkni
sem þýðir að 2-3 börn með ADHD gætu verið í hverjum bekk að meðal-
tali í öllum aldurshópum. Auk þess geta börn haft vægari einkenni. Í hópi
barna með ADHD eru þrír drengir á móti hverri einni stúlku. Nýjar rann-
sóknir benda þó til að fleiri stúlkur séu með ADHD en talið hefur verið
en þær koma síður til greiningar.
Börn og unglingar með athyglisbrest með/án ofvirkni eiga einnig oft
við aðra erfiðleika að stríða. Ákveðinn hópur er t.d. með sértæka náms-
örðugleika og alvarlegir félags- og hegðunarerfiðleikar eru ekki óalgengir.
Þeim er mjög hætt við að þróa með sér mótþróahegðun. Kvíði og depurð
eru algeng og mörg þessara barna sýna einkenni áráttuhegðunar.

*Heimild: www.adhd.is
Taugaþroskaröskunin ADHD *
Viðhorf sérkennara til mennta-
stefnunnar skóli margbreytileik-
ans er heiti erindis Rannveigar
Klöru Matthíasdóttur M.Ed. sem
flytur í dag erindi á vegum Rann-
sóknarstofu um skóla án aðgrein-
ingar við Háskóla Íslands. Erind-
ið er byggt á meistararitgerð
Rannveigar Klöru, sem kannaði
viðhorf menntaðra sérkennara á
Íslandi til skólastefnunnar í rann-
sókn sem hún vann 2012. Tími
mun gefast fyrir spurningar og
umræður. Erindið hefst klukkan
16.10 og fer fram í fyrirlestrasal
Þjóðminjasafnsins.
Skóli margbreytileikans
Rannveig Klara Matthíasdóttir fj allar um viðhorf
sérkennara í erindi sem byggir á meistararitgerð.
15% afsláttur
Gildir út febrúar