Fréttablaðið - 03.05.2013, Side 20

3. maí 2013 FÖSTUDAGUR| SKOÐUN | 20
Fæst án lyfseðils
Verkjastillandi
bólgueyðandi
Veldur síður
lyfjaáhrifum um
allan líkamann eins
og þegar töflur eru
teknar inn
Sjúkratryggingar Íslands taka upp nýtt
greiðsluþátttökukerfi vegna kaupa á lyfjum
4. maí nk. Nýja greiðsluþátttökukerfið bygg-
ir á lögum frá Alþingi sem samþykkt voru
1. júní 2012.
Markmiðið með nýja kerfinu er að auka
jafnræði milli einstaklinga óháð sjúkdóm-
um og að lækka lyfjakostnað hjá þeim sem
þurfa að nota mikið af lyfjum.
Aukið jafnræði og þak á kostnaði
Það sem einkennir núgildandi greiðsluþátt-
tökukerfi er að kostnaður þeirra sem nota
lyf að staðaldri og þurfa á mörgum lyfjum
að halda, getur orðið mjög hár vegna þess að
ekki er hámark á lyfjakostnaði einstaklinga.
Þá er greiðsluþátttaka Sjúkratrygginga Íslands (SÍ)
mismikil eftir lyfjaflokkum sem getur skapað ójafn-
ræði milli einstaklinga með mismunandi sjúkdóma.

Ávinningur nýja kerfisins er meðal annars:
■ Jafnræði einstaklinga eykst.
■ Komið er til móts við þá sem hafa mikil útgjöld
vegna lyfja.
■ Kerfið er einfaldara en eldra kerfi.
Nýja kerfið byggir á þrepaskiptri greiðsluþátt-
töku þar sem hver einstaklingur greiðir hlutfalls-
lega minna eftir því sem lyfjakostnaður hans eykst
innan tólf mánaða tímabils. Aldraðir 67 ára og eldri,
örorkulífeyrisþegar og börn og ungmenni yngri en
22 ára greiða lægri upphæðir en aðrir. Öll börn yngri
en 18 ára í sömu fjölskyldu greiða sem eitt.
Í fyrsta þrepi greiðir einstaklingurinn lyf að fullu
upp að 24.075 kr. en ofangreindir greiða lægra gjald,
16.050 kr. Í öðru þrepi eru greidd 15% af verði lyfja
og í þriðja þrepi eru greidd 7,5%. Þegar lyfjakostn-
aður hefur náð ákveðnu hámarki, 69.416 kr. fyrir
hærri flokkinn og 48.150 kr. fyrir lægri flokkinn,
getur læknir sótt um að SÍ greiði lyf að fullu það sem
eftir er af tímabilinu að uppfylltum skilyrðum vinnu-
reglna SÍ. Öll lyf sem SÍ taka þátt í að greiða verða
felld inn í greiðsluþrepin. Þau lyf sem SÍ taka ekki
þátt í að greiða falla utan greiðsluþrepanna nema
samþykkt hafi verið lyfjaskírteini fyrir viðkomandi
lyfi. Lyfjaverðskrá og lyfjareiknivél eru aðgengileg á
www.sjukra.is þar sem hægt er að reikna lyfjakostn-
aðinn sinn og sjá hvaða lyf hafa greiðsluþátttöku SÍ.
Þeir sem hafa haft mikinn lyfjakostnað greiða því
almennt minna fyrir lyf í nýju kerfi. Þeir sem þurfa
sjaldan að kaupa lyf munu almennt greiða meira en
áður.
Tólf mánaða greiðslutímabilið hefst við fyrstu
lyfjakaup einstaklingsins. Ef hann kaupir t.d. lyf í
fyrsta sinn 15. maí 2013 þá lýkur tímabilinu 15. maí
2014. Nýtt tímabil hefst þegar viðkomandi kaupir lyf
í fyrsta sinn eftir að framangreindu tímabili lýkur.
Niðurgreidd lyf munu falla inn í kerfið
Ákveðin lyf hafa verið niðurgreidd að fullu af SÍ
í núverandi kerfi. Þetta eru t.d. glákulyf, sykur-
sýkilyf, krabbameinslyf, flogaveikilyf og lyf við
Sjögren. Þessi lyf verða felld inn í kerfið með
sama hætti og önnur lyf og einstaklingar taka
þátt í kostnaði þeirra skv. ofangreindum forsend-
um.
Lyfjareiknivél reiknar út lyfjakostnað
Á www.sjukra.is hefur verið opnað fyrir „lyfja-
reiknivél“ þar sem hægt er að reikna út lyfjakostn-
að út frá gefnum forsendum. Þeir sem vilja skoða
hvernig lyfjakostnaður þróast í nýju kerfi eru hvatt-
ir til að kynna sér reiknivélina.
Hægt verður að skoða stöðu sína í Réttindagátt
Í Réttindagátt – þjónustusíðu einstaklinga á www.
sjukra.is verður hægt að sjá í hvaða greiðsluþrepi
einstaklingur er staddur hverju sinni og yfirlit yfir
lyfjakaup eftir að nýtt kerfi tekur gildi. Innskrán-
ing fer fram með rafrænum skilríkjum, Íslykli isl-
and.is eða veflykli skattayfirvalda.
Úrræði vegna lyfjaútgjalda
Í ákveðnum tilfellum er hægt að óska eftir því við
apótek að fá lyf afgreidd í minni skömmtum. Til
dæmis geta apótek afgreitt eins mánaðar skammt
í einu þrátt fyrir að lyfseðill sé gefinn út fyrir
þriggja mánaða skammti.
Læknir getur sótt um lyfjaskírteini, að uppfyllt-
um ákveðnum skilyrðum, vegna lyfja sem hafa
almennt ekki greiðsluþátttöku SÍ. Sjá upplýsingar
um lyfjaskírteini á www.sjukra.is.
Einstaklingar sem hafa orðið fyrir miklum
útgjöldum vegna læknishjálpar, lyfja eða þjálfunar
geta átt rétt á endurgreiðslu á hluta kostnaðar hjá
Tryggingastofnun ríkisins (TR). Þessum málaflokki
var breytt nýlega og munu endurgreiðslur hækka
eftir 4. maí. Upplýsingar veitir TR.
Nánari upplýsingar um kerfið má fá á www.
sjukra.is eða í apótekum.
Hvernig virkar nýtt greiðsluþátt-
tökukerfi vegna kaupa á lyfjum?
Við búum á einstakri plán-
etu sem okkur er kleift að
lifa á vegna ýmissa þátta.
Má þar til dæmis nefna að
súrefnismagn er hæfilegt
og hitastig innan þægi-
legra marka (þó að við
kvörtum nú oft yfir því).
Þessir þættir eru við-
kvæmir fyrir breytingum
og breytingar gætu leitt
til þess að aðstæður verði
okkur ekki jafn ákjósan-
legar.
Loftslagsbreytingar af völdum
gróðurhúsalofttegunda eru stað-
reynd og nær daglega má sjá í
fréttum umfjöllun um afleiðing-
ar þeirra. Þrátt fyrir að aðstæð-
ur breytist hugsanlega til batn-
aðar á mörgum stöðum (margir
kvarta til dæmis ekki yfir fleiri
hlýjum sumardögum á Íslandi)
þá eru loftslagsbreytingar hætta
sem ógnar allri heimsbyggðinni.
Þegar litið er á plánetuna okkar
úr fjarlægð má hvorki sjá mörk
né veggi sem halda breytingun-
um innan afmarkaðra svæða. Við
verðum því að opna augun fyrir
því að loftslagsbreytingar eiga
sér nú stað og finna í sameiningu
lausn.
Manneskjan hefur áður komið
af stað ferli sem skapað hefur
hættu fyrir hana og umhverfi
hennar. Nægir þar að minnast
á gatið í ósonlaginu og á súrt
regn, sem var mikið vandamál í
nágrannalöndum okkar fyrir um
40 árum. Í sameiningu
náðu þjóðir að koma í
veg fyrir hörmungar sem
mögulega hefðu getað
fylgt. Flestar þjóðir (því
miður ekki allar) vinna nú
að einhverju leyti að því
að breyta samfélagshátt-
um sínum til að draga úr
áhrifum og afleiðingum
loftslagsbreytinga, aðal-
lega með því að draga úr
losun gróðurhúsaloftteg-
unda (t.d. koltvísýrings og
metans) en betur má ef duga skal.
Efasemdafólk
Mikið er skrifað um ástæður og
afleiðingar loftslagsbreytinga, en
miklum tíma og orku er því miður
eytt í að reyna að sannfæra efa-
semdafólk um að loftslagsbreyt-
ingar séu staðreynd. Þann tíma
og orku mætti betur nýta í að
ræða hvað við sem einstaklingar
og þjóðir getum gert til að draga
úr og jafnvel leysa vandamálið.
Með því gætum við sett lofts-
lagsbreytingar í umræðuflokk
með gatinu í ósonlaginu og súrri
rigningu.
Íslendingar hitta oft naglann á
höfuðið og má þar nefna orðtak-
ið safnast þegar saman kemur.
Að sjálfsögðu losa stór fyrirtæki
meira af gróðurhúsalofttegund-
um en einstaklingar og þurfa þar
af leiðandi mörg að draga mikið
úr sinni losun. Fyrirtæki eru
þó mynduð af einstaklingum og
því þarf hugarfarsbreytingin að
hefjast þar; ef allir leggja sitt af
mörkum þá mun það hafa áhrif.
Þú gætir t.d. notað bílinn minna
og gengið meira (með því græðir
þú hreyfingu og um leið lengir þú
endingartíma bílsins). Að endur-
vinna er góður ávani og lítið mál
að safna blöðum og plasti og skila
í grenndargámana (má finna í
öllum hverfum). Ef þú venur þig
á þetta dregur þú úr orkunotkun
(framleiðsla krefst yfirleitt meiri
orku en endurvinnsla), efnisnotk-
un og flutningi; sem allt losar
gróðurhúsalofttegundir.
Jörðin aðlagar sig tiltölulega
fljótt að nýjum aðstæðum og mun
hugsanlega bjóða upp á svipað
loftslag aftur eftir nokkrar aldir,
en það er ekki víst að við getum
búið á henni á meðan hún jafn-
ar sig. Hjálpumst að við að leysa
loftslagsvandamálið og viðhalda
þeim loftslagsaðstæðum sem
okkur er kleift að lifa við.
Endurvinnsla:
Safnast þegar saman kemur
HEILBRIGÐIS-
MÁL
Heiðar Örn
Arnarson
Kynningarfulltrúi
hjá Sjúkratryggin-
gum Íslands
➜ Nýja kerfi ð byggir á þrepaskiptri
greiðsluþátttöku þar sem hver ein-
staklingur greiðir hlutfallslega minna
eftir því sem lyfjakostnaður hans
eykst innan tólf mánaða tímabils.
Aldraðir 67 ára og eldri, örorkulífeyr-
isþegar og börn og ungmenni yngri
en 22 ára greiða lægri upphæðir en
aðrir. Öll börn yngri en 18 ára í sömu
fjölskyldu greiða sem eitt.
LOFTSLAG
Helga María
Heiðarsdóttir
doktorsnemi í jökla-
fræði
➜ Manneskjan hefur áður
komið af stað ferli sem
skapað hefur hættu fyrir
hana og umhverfi hennar.
Nægir þar að minnast á
gatið í ósonlaginu og á súrt
regn, sem var mikið vanda-
mál í nágrannalöndum
okkar fyrir um 40 árum.