Fréttablaðið - 15.04.2014, Qupperneq 19

ÞRIÐJUDAGUR 15. apríl 2014 | SKOÐUN | 19
Það er dálítið merkilegt að lesa
nýleg gögn og fréttaflutning
varðandi lyfið Tamiflu sem hefur
verið mikið í umræðunni undan-
farið. Margra ára barátta var háð
um aðgang að rannsóknargögn-
um til að óháðir aðilar fengju
tækifæri til að átta sig á staðhæf-
ingum um virkni þess. Nýlega
birt gögn gefa dekkri mynd af
virkni lyfsins og þeim loforðum
sem framleiðendur þess höfðu
uppi. Meira að segja kemur fram
í ritstjórnargrein í British Medi-
cal Journal nú nýverið að fram-
leiðandinn hafi fegrað virknina
og látið undir höfuð leggjast að
tilkynna um vissar auka- og hlið-
arverkanir.
Það er enn merkilegra þegar
þetta mikla og stóra mál er skoð-
að hversu götótt eftirlitið virðist
vera og gróðamarkmiðin yfir-
gnæfandi. Hér er um að ræða
dýrt sérlyf sem var selt í hundr-
aða milljóna skömmtum um allan
heiminn til að verjast inflúensu,
heilu þjóðirnar keyptu þetta efni
til að geta varist hugsanlegri vá
í tengslum við svína- og fugla-
flensur.
Við eigum hér á Íslandi til
dæmis enn mjög mikið magn
af lyfinu sem aldrei hefur verið
notað. Það sem er enn merkilegra
finnst manni er að einstök ríki og
lyfjastofnanir þeirra hafa fram-
kvæmt stöðugleikapróf til þess að
átta sig á geymslutíma þess þar
sem það rann út fljótlega eftir að
það var keypt. Slíkt hefur verið
gert í því skyni að þurfa ekki
að henda ónotuðum birgðum og
kaupa þær aftur. Í það minnsta
hefur fyrirtækið ekki sjálft gefið
út lengri fyrningartíma á þessum
lyfjum, heldur bera heilbrigðis-
yfirvöld í hverju landi fyrir sig
ábyrgðina á að þau virki eins og
staðan er í dag.
Tekið af markaði
Þetta er langt frá því að vera eina
lyfið sem hefur náð gífurlegri
útbreiðslu á heimsvísu með til-
heyrandi tekjumöguleikum fram-
leiðandans. Þannig má nefna
alræmt gigtarlyf, Vioxx, sem á
sínum tíma var „selt“ sem arftaki
allra annarra slíkra og með mun
minni aukaverkunum. Það var
notað til að meðhöndla slitgigt,
bráð verkjavandamál og ýmislegt
fleira. Það lyf var tekið af mark-
aði þar sem það jók hættuna á
hjarta- og heilaáföllum verulega.
Fullyrt hefur verið að sú
áhætta hafi verið þekkt, notast
hafi verið við blekkingar í undir-
liggjandi rannsóknum og gögnum
haldið frá við veitingu söluleyfa.
Það hafði hins vegar malað gull
fram að því að það var tekið af
markaði, þrátt fyrir milljarða
greiðslur í fjöldamörgum dóms-
málum í kjölfarið.
Það er býsna algengt að lyf séu
tekin af markaði vegna auka-
eða milliverkana sem koma fram
í kjölfar notkunar og það ferli
getur tekið einhvern tíma. Því
eru læknar og sjúklingar minntir
á það reglulega að láta vita hvort
og þá hvaða einkennum viðkom-
andi finnur fyrir. Slíkt er skráð í
gagnabanka og síðan er reynt að
vinna úr þessu eftir fremstu getu
með það fyrir augum að tryggja
öryggi sjúklinga.
Óþægileg lyf
Umræða um lyf og læknisfræði
er mjög nauðsynleg og hún verð-
ur auðvitað að vera á því plani
að ekki sé um sleggjudóma, upp-
hrópanir eða órökstuddar full-
yrðingar að ræða. Við gerum ráð
fyrir því að unnið sé af heilind-
um og það er eðlilegt að menn
hlaupi ekki til og taki lyf eða við-
líka af markaði nema fyrir liggi
rökstuddur grunur. Þá er vont að
vita til þess að góðum og gildum
lyfjum sé skipt út fyrir nýrri sem
jafnvel virka verr. Það fylgir því
samt óneitanlega óþægileg til-
finning að aðgengi að nauðsyn-
legum upplýsingum geti verið
leynt vísvitandi og að markaðs-
setning eigi sér stað þrátt fyrir
vitneskju um skaðsemi.
Það hefur oft verið fjallað um
það að eftirlitsstofnanir séu of
veikburða, iðnaðurinn of sterk-
ur og að aðhald vanti. Í tilfelli
lyfjaiðnaðarins er um ævintýra-
legar fjárhæðir að ræða og má
sem dæmi nefna að áætluð fjár-
veiting bara eins lyfjarisans
til rannsókna er 6,9 milljarðar
Bandaríkjadala eða ríflega 860
milljarðar króna fyrir árið 2014.
Auðvelt er að verða vænisjúkur
og sjá ekkert nema illt, mútu-
greiðslur til lækna og þannig
mætti lengi telja. Ljóst er að
slíkt er mikil einföldun og hér er
ekki bara svindl og svínarí. Að
sama skapi er deginum ljósara að
þessir aðilar ásamt öðrum þurfa
að taka sig verulega á miðað við
umfjöllun síðustu ára til að við-
halda því mikla trausti sem þeim
er veitt. Þá þarf greinilega að
tryggja mun betur að eftirlitsað-
ilar hafi nægjanlegt fjármagn og
völd til að sinna sínum skyldum.
Svindl og svínarí?
HEILSA
Teitur
Guðmundsson
læknir
Fullyrt hefur verið að
sú áhætta hafi verið
þekkt, notast hafi verið við
blekkingar í undirliggjandi
rannsóknum og gögnum
haldið frá við veitingu
söluleyfa.
Ég hef ferðast
með ferðaþjón-
ustu fatlaðra í
Reykjavík í um
20 ár og hef því
töluverða reynslu
af að ferðast
með þeim. Fyrir
örfáum dögum
lenti ég í þeirri
„skemmtilegu“
reynslu á leið
heim úr vinnu að
ferðaþjónustubíll-
inn sem ég var
farþegi í bilaði á miðjum fjölförnum
gatnamótum. Þetta er kannski ekki
í frásögur færandi, þar sem bílar
bila og getur það auðvitað gerst
hvar og hvenær sem er. Alla mína
tíð sem farþegi hjá ferðaþjónustu
fatlaðra í Reykjavík hefur þetta ein-
ungis gerst tvisvar sinnum og bæði
skiptin á þessu ári, 2014.
Persónulega finnst mér ástæðan
fyrir þessu nokkuð augljós. Fyrir
ári hófust umræður hjá Reykja-
víkurborg í samstarfi við Samtök
sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu
þess efnis að bjóða ætti ferðaþjón-
ustu fatlaðra á höfuðborgarsvæðinu
út til einkareksturs.
Ástæður eru sagðar vera mögu-
legur sparnaður í rekstri og leið
til að bæta þjónustu við notendur.
Útboðið hefur dregist mjög á lang-
inn og á meðan hefur enginn nýr
bíll verið keyptur hjá ferðaþjónustu
fatlaðra í Reykjavík.
Þegar bílum í atvinnurekstri er
einungis haldið við með lágmarks-
viðgerðum er engin furða að þeir
bili á miðjum gatnamótum. Sérstak-
lega þegar um er að ræða bíla sem
eru níu til þrettán ára gamlir og
keyrðir 400.000-800.000 kílómetra!
Alveg frá byrjun hef ég furðað
mig á þessum útboðshugmyndum
þar sem ferðaþjónusta fatlaðra í
Reykjavík er að mínu mati nokkuð
góð. Auðvitað má alltaf bæta allt en
það væri örugglega hægt að spara
með öðrum hætti en með útboði.
Fólk verður að átta sig á því að þetta
eru almenningssamgöngur sem eru
nauðsynlegar fyrir fatlað fólk. Ég
vil leyfa mér að draga í efa að mikill
sparnaður verði í rekstri ferðaþjón-
ustu fatlaðra með þessum aðgerð-
um, hvað þá bætt þjónusta fyrir
farþega. Til þess að bæta þjónustu
þessa er langbest að tala við og vera
í fullu samráði við farþega og hags-
munafélög fatlaðs fólks.
Í stað þess að láta nægja að upp-
lýsa okkur um stöðu mála, væri
ekki betra að vinna með okkur? Vil
ég því hvetja borgarstjórn Reykja-
víkur að hefja nú þegar fullt sam-
ráð við aðildarfélög fatlaðra í þessu
ferli. Ekkert um okkur án okkar!
Opið bréf til
borgarfulltrúa
SAMGÖNGUR
Andri Valgeirsson
varaformaður
Sjálfsbjargar
landssambands
fatlaðra
Opinn ársfundur Orkuveitu Reykjavíkur 2014
Breytt stefna, bættir stjórn-
hættir, traustari fjárhagur
Orkuveita Reykjavíkur heldur opinn ársfund föstudaginn 25. apríl kl. 14:00-16:00
á Bæjarhálsi 1. Markmið fundarins er að auka gegnsæi í starfseminni og stuðla að
upplýstri umræðu um málefni fyrirtækisins.
Gildi Orkuveitu Reykjavíkur eru
framsýni, hagsýni og heiðarleiki.
Dagskrá
• Jón Gnarr borgarstjóri setur fund
• Eigendastefna og
sameignarsamningur
Dagur B. Eggertsson, formaður
eigendanefndar.
• Umbætur í stjórnháttum innan
Orkuveitu Reykjavíkur
Haraldur Flosi Tryggvason, formaður
stjórnar.
• Kvennakórinn Hrynjandi tekur
lagið
• Umhverfið og auðlindirnar
Brynhildur Davíðsdóttir,
varaformaður stjórnar.
• Stærsta hindrunin að baki
Bjarni Bjarnason forstjóri.
• Hvernig er eiginlega að vinna hjá
þessari Orkuveitu?
Hildur Ingvarsdóttir, forstöðumaður
viðhaldsþjónustu.
• Fyrirspurnir og umræður
Fundarstjóri verður Elín Smáradóttir
lögfræðingur.
Rekstur Orkuveitu
Reykjavíkur hefur
tekið stakkaskiptum á
síðustu árum. Ný lög
gilda um fyrirtækið og
eigendur hafa markað
því sameigin lega stefnu.
Stjórn fyrirtækisins hefur
skerpt á starfsreglum
sínum og stjórnháttum
en um áramót var
starfsemi Orkuveitu
Reykjavíkur skipt upp
í samkeppnisrekstur
og sérleyfisrekstur
að lagaboði. Á sama
tíma hefur verið glímt
við mikinn skulda- og
rekstrarvanda. Árangur
þeirrar baráttu hefur vakið
mikla athygli. Þetta verða
helstu umfjöllunarefni
opna ársfundarins 2014.