Fréttablaðið - 15.04.2014, Blaðsíða 22

Fréttablaðið - 15.04.2014, Blaðsíða 22
15. apríl 2014 ÞRIÐJUDAGUR| SKOÐUN | 22 Mikið fagnaðarefni er hversu skipulegri stefnu- mótun og áætlanagerð er nú gert hærra undir höfði í þjóðfélaginu en áður var. Á það ekki aðeins við í atvinnulífinu heldur hafa mikil umskipti orðið hjá hinu opinbera í þessum efnum. Nýlega gaf Stjórn- arráð Íslands út sérstaka handbók um stefnumót- un og áætlanagerð sem örugglega á eftir að nýtast vel ein- stökum ráðuneytum. Í heilbrigðismálum hefur verið hefð fyrir langtímastefnumótun og hver heilbrigðisáætlunin leyst aðra af hólmi á liðnum áratugum. Þann- ig hefur heilbrigðisáætlun til árs- ins 2020 verið í undirbúningi um nokkurt skeið. Mikilvægt er að ný áætlun hafi einhver tengsl við fyrri áætlanir og er því nauðsynlegt að gera grein fyrir þróuninni síðustu áratugi. Heilbrigði allra árið 2000 Árið 1977 samþykkti Alþjóða- heilbrigðisþingið ályktunina um „Heilbrigði allra árið 2000“, sem ári síðar lá til grundvallar Alma Ata- yfirlýsingunni, þar sem megináherslan er lögð á grunnþjónustuna. Þessar ályktanir lágu síðan til grundvallar þeim 38 heil- brigðismarkmiðum sem Evrópuríki settu sér árið 1984. Árið 1987 var lögð fram þingsályktunartil- laga á Alþingi um íslenska heilbrigðisáætlun, en hún hlaut ekki samþykki þingsins fyrr en á árinu 1991. Á þeim tíma var lítill skilningur á því að ráðast í gerð heilbrigðisáætlunar og það var ekki fyrr en forstjóri WHO, Dr. Halfdan Mahler, kom á Heilbrigð- isþing á Íslandi árið 1988 að ráða- mönnum varð ljóst að þeir yrðu að taka sig á í þessum efnum. Áætlun til 2010 Á tíunda áratugnum var mikil umræða um forgangsröðun og stefnumótun í heilbrigðismálum. Tveimur nefndum var komið á fót. Annars vegar nefnd um forgangs- röðun í heilbrigðismálum, og hins vegar nefnd sem falið var að end- urskoða heilbrigðisáætlunina í samræmi við breytingar á heil- brigðisþjónustu innanlands sem utan. Afraksturinn af þeirri vinnu var ný heilbrigðisáætlun til ársins 2010 sem samþykkt var á Alþingi vorið 2001. Sú heilbrigðisáætlun markaði að mörgu leyti tímamót því í henni var ekki aðeins varpað fram skýrri framtíðarsýn heldur voru um leið innleidd mælanleg markmið, þannig að á gildistíma- bili áætlunarinnar var auðveldara en áður að fylgjast með framvind- unni og í lokin meta árangurinn af framkvæmd hennar. Heilsa 2020 Heilbrigðisáætlunin til ársins 2010 rann sitt skeið í lok fyrsta áratugar aldarinnar og um svipað leyti hófst vinna við gerð nýrrar áætlunar til ársins 2020. Í byrjun var aðallega horft til skýrslu nefndar WHO frá 2008 um félagslega áhrifavalda heilsu og þar næst stefnumörkun- ar Evrópudeildar WHO í heilbrigð- ismálum til ársins 2020 (Health 2020). Í þeirri stefnu er lögð áhersla á að aðildarríkin vinni sérstaklega að bættri heilsu og vellíðan fólks, dragi úr ójöfnuði, styrki lýðheilsu og tryggi notendamiðað heilbrigð- is- og velferðarkerfi, sem er um leið almennt, sanngjarnt og sjálfbært og uppfyllir einnig ýtrustu gæða- kröfur. Til viðbótar hefur greining ráðgjafafyrirtækisins Boston Con- sulting Group á íslensku heilbrigð- iskerfi verið lögð til grundvallar frekari útfærslu á afmörkuðum verkefnum. Úrbætur Í úttekt Boston Consulting Group var reynt að draga fram meginein- kenni heilbrigðiskerfisins og þau borin saman við fyrirkomulag heil- brigðismála í nágrannalöndunum. Alþjóðlegur samanburður sýnir að árangur heilbrigðisþjónustu á Íslandi er með því besta sem ger- ist í heiminum. Erlendu ráðgjafarn- ir töldu þó að ýmislegt mætti betur fara og hefur þegar verið ráðist í verkefni sem gengur undir heitinu Betri heilbrigðisþjónusta 2013-2017 og falla þar undir þjónustustýring, hagræðing í rekstri, greiðsluþátt- taka einstaklinga, samtengd rafræn sjúkraskrá o.fl. Vandi heilbrigðiskerfisins er engu að síður mikill og kallar á víðtækar úrbætur og reyndar endurskipu- lagningu helstu þjónustuþátta. Það verður að tryggja betra jafnvægi milli heilsugæslu, sérgreinalækn- inga og sjúkrahúsþjónustu. Heilsu- gæsla verður að geta sinnt hlutverki sínu sem fyrsti viðkomustaður í heilbrigðisþjónustunni og sjúkra- húsin verða að geta annað flestum verkefnum sínum innan tiltekinna tímamarka. Jafnframt þarf að koma á betra skipulagi á sérfræðiþjónustu lækna utan sjúkrahúsa. Þetta kall- ar óhjákvæmilega á að mótuð verði skýrari heildarsýn og stefnumörkun til lengri tíma. Heilbrigðisáætlun- um verður einfaldlega ekki kastað fyrir róða. Ekki kasta því góða fyrir róða Íslendingar sem reyndu að vernda Gálgahraun gegn eyðileggingu hafa þurft að svara til saka og bíða nú dóms. Glæpur þeirra var að þvælast fyrir lögreglu og jarðýtueigendum. Þríhnúkar ehf. /3H Travel sem helltu niður hundruðum lítra af olíu á vatnsverndarsvæði höf- uðborgarinnar 8. maí 2013 hafa hins vegar ekki þurft að svara til saka svo ég viti. Ég spurði innanríkis- ráðherra spurninga um þetta mál í opnu bréfi í þessu blaði. Ekkert svar barst en eftir ítrekunarbréf þar sem vísað var í lög um upp- lýsingaskyldu stjórnvalda fékk ég símhringingu og var boðið viðtal við ráðherra sem ég þáði. Ráðherrann baðst afsökunar á að hafa ekki svarað, opna bréfið hefði farið fram hjá henni og öðrum í ráðuneytinu. Næst kom fyrirlest- ur um þrískiptingu valdsins. Hún sagðist ekki vita til þess að olíu- hneykslið væri í ákæruferli en að hún mætti jafnframt ekki skipta sér af því. Hún gat ekki svarað því hvers vegna „kerfið“ kærði Hraunavinina en ekki þá sem helltu niður olíunni. Hún virtist þó gera sér grein fyrir alvarleika þess máls. Hún benti mér á að ég gæti sjálfur kært Þríhnúka ehf./3 H Travel. Þá spurði ég ráðherrann hvað myndi gerast ef maður væri skotinn til bana úti á götu í viðurvist vitna, yfirvöld vissu hver skaut en enginn væri handtek- inn og ákærður. Ráðherra vafðist tunga um tönn en sagði svo að þá væri kerfið að bregðast og líklega myndi Alþingi fjalla um málið. En hver er að bregðast í olíumálinu? Hvaða ályktanir má draga af þessu? Almenningur sem þvæl- ist fyrir verktökum og lögreglu er lögsóttur. Skilaboðin eru skýr. Að berjast fyrir óspilltri náttúru óhreinkar sakavottorð manna en forsvarsmenn gróðafyrirtækis sem hellir niður olíu á vatnsverndar- svæði helmings þjóðarinnar þurfa ekki að svara til saka. Brutu þeir reglur við olíuflutningana? Er þetta ekki refsivert? Þeir missa ekki einu sinni starfsleyfi á svæðinu. Hvers vegna? Á skítugum skónum Byggist réttarkerfið á geðþótta ein- staklinga sem þar hafa vald? Mega fulltrúar auðvaldsins vaða á skít- ugum skónum um náttúru landsins án þess að lögregla og ákæruvald geri nokkuð? Hvað stjórnar aðgerð- arleysi „kerfisins“ í olíumálinu? Þessu gat ráðherrann ekki svarað. Ráðherrann virtist hafa nokkurn skilning á þeim málstað sem ég hef barist fyrir varðandi náttúruspjöll- in við Þríhnúkagíg. Þar eru uppi áform um framkvæmdir sem hefðu í för með sér óafturkræf náttúru- spjöll á stórmerkilegu náttúrufyr- irbæri og svæðinu umhverfis sem er innan þjóðlendu. OR hefur líka lýst áhyggjum sínum vegna áhættu fyrir neysluvatn höfuðborgarinn- ar. Og vegarlagning um göngu- skíðasvæðið frá Bláfjöllum að Þrí- hnúkagíg verður ekki réttlætt með tali um aukið umferðaröryggi eins og gert var varðandi Gálgahraun. Nú bíða Þríhnúkar ehf./3H Trav- el eftir leyfi frá forsætisráðu- neytinu til að fá afhenta þessa nátt- úruperlu til langs tíma til að gera á henni óafturkræf náttúruspjöll. Mun forsætisráðherra sýna þjóð- inni og náttúru landsins þá van- virðingu að veita slíkt leyfi? Er íslensk náttúra bara leikvöllur auð- valds þar sem græðgin er í fyrir- rúmi? Eru íslensk stjórnvöld þjónar þessa auðvalds? Hanna Birna bauðst til að útvega mér viðtal við einhvern í kerfinu sem væri fróðari um þessi mál en hún. Mér var sagt að ráðuneytið myndi hafa samband við mig. Nú, rúmum tveim mánuðum síðar, hefur það loforð ekki verið efnt. Ég sendi aðstoðarmanni ráðherra tölvupóst, hún svaraði og sagði að haft yrði samband en það hefur ekki gerst. Í byrjun fundarins spurði ég ráð- herra og ritara hans hvort fundur- inn væri tekinn upp eða fundargerð rituð en svo var ekki. Ég vona að ég hafi hér að ofan farið rétt með það sem fram kom á fundinum. Gálgahraun, Þrí- hnúkagígur og rétt- arríki geðþóttans Fyrir fjórum árum stað- festi matsfyrirtækið Fitch Ratings neikvætt láns- hæfismat hjá Orkuveitu Reykjavíkur. Þetta þýddi í raun að OR stóðu til boða enn verri lánskjör. Rök FR voru þau að greiðslugeta fyrirtækisins væri ekki góð (vægt til orða tekið) og tekjugrunnur fyrirtæk- isins ekki sterkur, þar sem gjaldskrá fyrirtækisins hefði ekki haldið í við verð- lagsþróun allt frá 2005. Efnahagshrunið fór illa með fyrirtækið en skuldir þess voru að miklu leyti í erlendum gjaldmiðl- um. Þegar lánshæfismatið var birt var mánuður til sveitarstjórnarkosn- inga og þáverandi meirihluti Sjálf- stæðisflokks og Framsóknarflokks gerði lítið annað en að mótmæla þessu mati en án aðgerða. Eftir sveitarstjórnarkosningar tók við nýr meirihluti Besta flokks og Samfylk- ingar. Nýr meirihluti hafði forgöngu um að setja í gang aðgerðaráætlun til að bjarga fjárhag fyrirtækisins. Gripið var til margþættra aðgerða til að bæta fjárhag þess, meðal ann- ars hækkunar gjaldskrár, uppsagna starfsfólks, frest- unar framkvæmda og sölu eigna. Þetta voru erfiðar aðgerðir en nauðsynlegar og kjósendur í borginni hafa virt það við núverandi meirihluta að hafa gripið til nauðsynlegra aðgerða til að breyta fjárhag OR. Allir liðir gengið eftir Aðgerðaráætlunin að betri fjárhag OR ber hið frumlega nafn Planið og í nýlegri úttekt greiningar- deildar Arion banka kemur fram að markmið Plansins hafi gengið betur en áætlanir gerðu ráð fyrir. Planið hefur skilað 30 milljarða ávinningi en á þessum tímapunkti er gert ráð fyrir því að það hafi skilað 28 millj- örðum. Allir liðir Plansins hafa gengið eftir en gert er ráð fyrir því að aðgerðir Plansins standi til 2016. Planið og aðrar aðgerðir hafa skilað því að nettóskuldir OR hafa lækkað úr 229 milljörðum árið 2011 í 186 milljarða eða um 43 milljarða. Allir notendur, viðskiptavinir og fyrrverandi starfsmenn OR hafa fundið fyrir aðgerðum fyrirtæk- isins. Þær voru nauðsynlegar til að tryggja áframhaldandi rekstur fyrirtækisins. Að grípa til aðgerða eins og gert var samkvæmt Plan- inu er ekki til vinsælda fallið en ég virði það við núverandi meirihluta að hafa farið út í þessar aðgerðir því OR stendur fjárhagslega miklu betur núna. Því er það ósk mín að þeir flokk- ar sem mynda núverandi meiri- hluta í Reykjavík og hafa staðið að þessum erfiðu aðgerðum fái áfram traust í komandi kosningum til að klára markmið Plansins og skila OR sem fjárhagslega sterku fyrir- tæki með getu til að lækka gjald- skrá sína og greiða góðan arð til eigenda sinna. Það skiptir alla borg- arbúa miklu máli hverjir stjórna og að þeir láti hagsmuni borgarbúa ráða för. Dæmið um OR og hvaða stefnu var fylgt fyrir og eftir síð- ustu borgarstjórnarkosningar sýnir að við erum betur sett eftir þessar aðgerðir en fyrir. OR á réttri leið! Þegar fjöldi erlendra ferða- manna jókst með þeim hætti sem hann gerði á árunum 2011 og 2012 þá spurði ég mig þeirrar spurningar hvort veiking krónunnar í kjölfar hruns fjármálakerfisins 2008 hefði gert það að verkum að neysla á hvern erlendan ferðamann hefði aukist að einhverju marki. Eftir hrun varð mun hag- stæðara að sækja landið heim og ferðamennirnir fá meira fyrir sinn gjaldmiðil en fyrir hrun. Í rann- sókn minni, sem er lokaverkefni í viðskiptafræði við Háskólann á Bif- röst, reyndist það ekki vera niður- staðan, en í rannsókninni var neysl- an á árunum 2000-2012 skoðuð út frá verðlagi ársins 2012 og einnig yfirfærð í Bandaríkjadali og evrur. Minni neysla Rannsóknin leiddi í ljós að neysla á hvern erlendan ferðamann á Íslandi hefur minnkað um 16% frá árinu 2000 til ársins 2012 þegar hún er skoðuð í íslenskum krónum og minnkað enn meira þegar hún er skoðuð í Bandaríkjadölum og evrum, eða um 20% í dölum og 42% í evrum. Þróunin til lækkunar hófst löngu fyrir hrun fjármála- kerfisins. Heildarneysla erlendra ferðamanna á þessu tímabili nær tvö- faldaðist (96%) en fjöldi erlendra ferðamanna sem sóttu Ísland heim meira en tvöfaldaðist (130%). Heild- arneyslan jókst því ekki í sama hlutfalli og fjölgun ferðamanna til landsins. Í rannsókn minni skoð- aði ég einnig stöðu ferða- þjónustunnar í Kanada og Nýja-Sjá- landi og bar saman þróun neyslu erlendra ferðamanna þar við þró- unina hér á Íslandi á þessu tímabili. Í samanburðinum kom í ljós að á þessu tímabili hafði neysla á hvern erlendan ferðamann í Kanada auk- ist um 129% og á Nýja-Sjálandi um 40% þegar hún var skoðuð í Banda- ríkjadölum. Þegar hún var skoðuð í evrum hafði hún aukist um 67% í Kanada og 2% á Nýja-Sjálandi. Bæði kanadískur og nýsjálenskur dalur hafa styrkst gagnvart dölum og evrum en íslensk króna hefur veikst mjög mikið gagnvart sömu gjaldmiðlum. Á undanförnum 6-7 árum hefur hver ferðamaður eytt hærri fjárhæðum í Bandaríkjadöl- um á Nýja-Sjálandi en á Íslandi og þeir dvelja einnig lengur í landinu. Hvað veldur? Til að útskýra hvað veldur því að neysla fer minnkandi er frekari rannsókna þörf en þó er hægt að velta ýmsum hlutum upp. Skattsvik gætu til dæmis mögulega verið ein ástæðan fyrir lækkandi neyslutölum. Að mínu mati er hins vegar mikil þörf á ítarlegri lífsstílsgreiningu erlendra ferðamanna líkt og gert hefur verið með margra ára rann- sóknum til að mynda í Kanada og Nýja-Sjálandi og miða allt mark- aðsstarf að því að ná til þeirra hópa sem gefa mest af sér. Ísland er lítið samfélag og er dýr áfanga- staður heim að sækja. Það er að mínu mati heillavænlegri þróun að byggja framtíð ferðaþjónustunnar á gæðum frekar en magni. Ég vona að niðurstöður rannsóknarinnar komi til með að nýtast ferðamálayfirvöld- um í frekari rannsóknum á neyslu- mynstri erlendra ferðamanna sem sækja landið heim, því ein af ástæð- um fyrir minni neyslu getur snúið að verðmæti þeirra markhópa sem sækja landið heim. Hvað veldur minnkandi neyslu erlendra ferðamanna? HEILBRIGÐISMÁL Ingimar Einarsson félags- og stjórnmálafræðingur ➜ Það verður að tryggja betra jafnvægi milli heilsu- gæslu, sérgreinalækninga og sjúkrahúsþjónustu. ➜ Mega fulltrúar auðvaldsins vaða á skítugum skónum um náttúru landsins án þess að lögregla og ákæruvald geri neitt? Hvað stjórnar aðgerðaleysi „kerfi s- ins“ í olíumálinu? Þessu gat ráðherrann ekki svarað. NÁTTÚRUVERND Björn Guðmundsson framhaldsskóla- kennari FJÁRMÁL Gunnar Alexander Ólafsson stjórnmálafræðingur með meistaragráðu í opinberri stjórnsýslu og heilsuhagfræði ➜ Gripið var til margþættra aðgerða til að bæta fjárhag fyrirtækisins … FERÐAÞJÓNUSTA Anna Fríða Garðarsdóttir viðskiptafræðingur ➜ Að mínu mati er hins vegar mikil þörf á ítarlegri lífsstílsgreiningu erlendra ferðamanna …
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.