Fréttablaðið - 30.05.2014, Blaðsíða 16

30. maí 2014 FÖSTUDAGUR| SKOÐUN | 16
Sighvatur Björgvinsson
er einn af þeim pistlahöf-
undum sem ég les, svo
sem ekki alltaf sammála
honum en það skiptir
engu. Sjónarmið hans eru
rökstudd með þeim hætti
að það er vel þessi virði
að skoða þau öll. Í Frétta-
blaðinu 28.05.14 fjallar
hann um áunninn líf-
eyrissparnað heimilanna.
Ég er sammála nánast
öllu sem Sighvatur segir
í þessum pistli, en loka-
málsgreinin er einfaldlega ekki
rétt.
Sá sparnaður sem íslensk
heimili eiga inni í lífeyrissjóð-
unum hefur á undanförnum
árum orðið í mörgum tilfellum
stærsta eign heimilanna, eða um
25 millj. kr. að meðaltali. Það
sérstaka við þessa eign er að hún
er ekki aðfararhæf. Eftir ófarir
í efnahagsmálum, eins og t.d.
Hrunið, þá hefur hún oft verið
eina eignin sem eftir stendur.
Þessi mikla inneign heim-
ilanna hefur verið mörgum
stjórnmálamönnum mikil freist-
ing. Mýmargar tillögur hafa
komið frá þeim um að þeir fái
heimild til þess að taka út hluta
af sparifé heimilanna og ráð-
stafa því í margs konar gælu-
verkefni. Auk þess hafa sjálf-
kjörnir álitsgjafar verið með
tillögur um að þar sem svo
mikið fjármagn sé inni á þess-
um sparireikningum skipti það
engu þó eitthvað sé tekið af því
og nýtt til þess að reisa og reka
hjúkrunarheimili.
Ríkisstjórninni kom það til
hugar árið 2010 að taka 256
milljarða út af lífeyris-
reikningum þeirra heim-
ila sem áttu þar inneign-
ir og nýta þær til þess
að greiða niður skuldir
allra heimila landsins.
Líka þeirra sem ekkert
áttu inn á lífeyrisreikn-
ingum og ekki síður til
þeirra sem áttu eignir í
ríkistryggðum lífeyris-
sjóðum. Þannig að tak-
markaður fjöldi heimila
átti að standa undir upp-
greiðslum skulda allra.
Þessu var kröftuglega mótmælt
af mörgum, þ. á m. verkalýðs-
hreyfingunni, þetta væri brot á
stjórnarskrárvarinni eign.
Því var snúið upp í af stjórn-
málamönnum, og reyndar fleir-
um, að verkalýðshreyfingin væri
á móti því að komið væri til móts
við skuldavanda heimila þessa
lands. Verkalýðshreyfingin hafði
þá þegar lagt fram tillögur um
hvernig taka mætti á þessum
vanda og hvernig mætti fjár-
magna þá aðgerð.
Óþolandi órétti
Ríkisstjórnin tók þá ákvörðun
að heimila úttekt af séreignar-
reikningum heimilanna. Verka-
lýðshreyfingin sendi þá út ásamt
lífeyrissjóðunum margs konar
aðvaranir um að þarna væri
verið að gera mörgum heimilum
óleik. Þingmenn væru með þessu
að opna bönkunum greiða leið til
þess að krefjast þess að heimili
sem væru í erfiðleikum tækju út
sinn séreignarsparnað til þess að
setja upp í skuldir, að því loknu
var viðkomandi heimili síðan
keyrt í þrot. Þ.e.a.s séreignar-
úttektin skipti í raun engu, hún
rann milliliðalaust í vasa bank-
anna. Það hafði alltaf legið fyrir
að viðkomandi yrði keyrður í
þrot. Ef séreignarsparnaðurinn
hefði verið varinn þá væri hann
enn í dag verðmæt eign heimilis-
ins til framtíðar.
Nú er komin upp sú hugmynd
að nýta megi séreignarsparnað-
inn til þess að borga inn á hús-
næðisskuldir og/eða væntanleg
húsnæðiskaup. Skyldusparnaður
er og hefur alltaf verið mjög góð
leið til þess að skapa ákveðinn
grundvöll í hagkerfinu og verka-
lýðshreyfingin hefur alltaf verið
opin fyrir því að skoða þann
möguleika. Margir hafa bent á
að ef skyldusparnaður heimil-
anna hefði ekki verið til staðar
þegar hrunið skall á hefði hag-
kerfi Íslands laskast enn meir.
Lífeyrissjóðirnir töpuðu einung-
is fjórðungi eigna sinna á meðan
allar aðrar fjármálastofnanir
hrundu til grunna.
Verkalýðsforystan hefur
ásamt lífeyrissjóðunum bent á
að í þessari tillögu felist mikið
órétti í því að innheimtu- og
umsýslukostnaður virðist eiga
allur að lenda á þeim sem taka
ekki út sinn séreignarsparnað.
Með öðrum orðum þeir sem ekki
nýta þennan mörguleika, eða
geta það ekki, verða fyrir skerð-
ingu á réttindum sínum. Þetta er
óþolandi órétti.
Verðmætasta eignin
Á hverju ári velur
Umhverfisnefnd Garða-
bæjar fallegasta garðinn
við einkaheimili, falleg-
ustu götuna og snyrtileg-
asta athafnasvæði fyr-
irtækja. Bærinn hrósar
því sem íbúar gera vel og
verðlaunar með fallegu
skjali til minningar um
gott framlag til fegrunar
bæjarins.
Bærinn sjálfur á marga
fallega „garða“ og leik-
svæði í nánast öllum
hverfum bæjarins. En Garðabær
hefur því miður ekki viðhaldið
öllum sínum görðum af sömu natni
og umhyggju og íbúarnir. Gaman
væri ef íbúar væru virkjaðir
árlega til að velja sinn uppáhalds-
garð eða leiksvæði. Þá væri komið
samtal milli íbúa og yfirvalda.
Í endurnýjun lífdaga
Garðabær leigir íbúum smá skika
undir matjurtagarða í gömlu
skólagörðunum. Garðarnir eru
vel nýttir og njóta mikilla
vinsælda meðal íbúa bæj-
arins. Bragalundur í Silf-
urtúni bíður óþreyjufullur
eftir endurnýjun lífdaga.
Tækifærin
Gaman væri að eiga fal-
lega andatjörn við Arnar-
nesvoginn og bæjargarð
með útisviði, grasbölum og
gróðri við hraunjaðarinn
fyrir neðan Ásgarðssvæð-
ið. Grasa- og fræðslugarð á
græna svæðinu fyrir ofan
Silfurtúnið. Fjölskyldu- og hús-
dýragarð í Heiðmörk, vetrargarð
í Vífilsstaðahlíð með sleðabrekku
og skautasvelli í Grunnuvatnadal.
Hafnargarð fyrir skútur, kajaka
og kanóa í Arnanesvoginum. Alls
konar skemmtilega stoppustaði
alls staðar. Deiliskipulag Heið-
merkur og strandlengjunnar frá
Balatjörn að Kópavogsleirum á
að vinna í samvinnu við íbúa bæj-
arins, „það samtal er mjög mikil-
vægt“.
Íbúalýðræðið
Garðabær þarf aðkomu fagfólks við
framtíðarhönnun á skipan og ásjón
bæjarins í samvinnu við íbúana.
Það er ekki nóg að hafa falleg hring-
torg og umferðareyjar með blómum
og trjám fyrir augað þegar keyrt er
framhjá. Við viljum fallega og fjöl-
breytta garða og útivistarsvæði.
Garðabær á að taka verkefnið
Betri hverfi í Reykjavík sér til fyr-
irmyndar varðandi úthlutun árlegs
fjármagns til umhverfismála. Að
hverfin sjálf og íbúar hverfanna
forgangsraði verkefnum á hverjum
stað í nærumhverfi sínu. Svoleiðis
samtal er virkt íbúalýðræði.
Björt framtíð með fjölbreyttum
og skemmtilegum útivistasvæðum
fyrir alla.
Bjartir og skemmtilegir garðar
og útivistarsvæði í Garðabæ
Jú, risaeðlur eru útdauðar
og það stefnir óðum í að
eins fari fyrir leikskóla-
kennurum. Þeim fækkar
hratt vegna aukins álags
og launa sem ekki eru í
neinu samræmi við erf-
iðið. Ég útskrifaðist árið
1992 ásamt um 75 öðrum
leikskólakennurum og hef
starfað á leikskóla síðan.
Leikskólakennarastarfið
hefur eflst og þróast mikið
í millitíðinni. Á þessum árum hef
ég vaxið í mínu starfi og verið dug-
leg að safna í viskupokann sem ég
hef svo komið áleiðis. Leikskólar
landsins hafa enda eflst og fagleg
kennsla okkar dafnað. Leikskóla-
kennaranámið hefur einnig vaxið
á þessum tíma og er komið í mast-
ersnám.
En það er ekki bara fagvitund-
in sem hefur aukist með árunum
heldur hafa barnahóparnir einnig
stækkað. Fleiri börn eru á hvern
starfsmann og á minna rými. Með
þessari þróun hefur álagið á kenn-
arann aukist gríðarlega.
Hins vegar hafa launin
ekki dafnað jafn vel miðað
við fyrrnefnt álag. Nú
er ég komin yfir fertugt,
er búin að fá nóg og ætla
að feta aðra braut. Fjöl-
margir leikskólakennar-
ar fara í önnur störf eftir
fertugt; stjórnunarstörf
innan sama geira eða taka
að sér sérkennslu, minnka
við sig starfshlutfall eða
leita á önnur mið. Kennurum sem
starfa á gólfinu með börnunum fer
fækkandi og ekki freista launin og
hvað þá álagið. Nú í vor útskrifuð-
ust fimm leikskólakennarar frá HÍ.
En það er auðvitað með sökn-
uði sem ég kveð leikskólastarfið
í Reykjavíkurborg en ég hóf störf
þegar ég var um 17 ára. Ég mun
ekki fá eins mikið af hvatningu og
hrósi líkt og ég geri frá nemunum
mínum og ekki mun ég fá hópknús
er ég mæti í byrjun dags til starfa.
Kæru sveitarstjórnir, breytinga
er þörf!
Hvað er líkt með
risaeðlu og
leikskólakennara?
Sjávarútvegur er aðal-
atvinnuvegurinn á Vest-
fjörðum en fiskeldinu
vex ásmegin, sérstak-
lega á suðurfjörðum Vest-
fjarða. Þar eru byggð-
arlögin Patreksfjörður,
Tálknafjörður, Bíldudal-
ur og nokkurt dreifbýli. Á
meðan vel árar í sjávarút-
vegi má gera ráð fyrir að
atvinnulíf í þessum lands-
hluta verði áfram sterkt
og aukið fiskeldi styrkir
landshlutann enn frekar.
Íbúafjöldi er nú 1.246 í
Vesturbyggð og Tálknafirði. Í ár
má reikna með að slátrað verði
3.500 tonnum af laxi á suður-
fjarðasvæðinu. Sé verðmæti slátr-
aðs fisks sett í samhengi við íbúa-
fjölda á svæðinu eru þau um tvær
milljónir króna á hvert manns-
barn.
Í Færeyjum búa rúmlega 48
þúsund íbúar. 40% af útflutnings-
verðmætum Færeyinga koma frá
laxeldi. Sambærileg tala í Fær-
eyjum, en Færeyingar slátruðu
rúmlega 76 þúsundum tonnum af
laxi á síðasta ári, var rúmlega 1,1
milljón króna á hvern íbúa.
Framleiðsla á laxfiskum mun
fljótlega tvöfaldast á suðurfjörð-
unum. Gera má ráð fyrir að fljót-
lega verði verðmæti frá fiskeldi
um þrjár milljónir króna á hvern
íbúa á suðurfjörðum Vestfjarða.
Útflutningur laxfiskaaf-
urða frá suðurfjörðun-
um mun því auka útflutn-
ingstekjur þjóðarbúsins
umtalsvert. Framlag suð-
urfjarðanna í formi auk-
inna gjaldeyristekna og útflutn-
ingsverðmæta er því mikilvægt
fyrir þjóðarbúið.
Ekki þarf að fjölyrða um mik-
ilvægi þess að bæta samgöng-
ur á suðurfjörðunum eins fljótt
og auðið er. Því það má gera ráð
fyrir að flutningar til og frá svæð-
inu aukist verulega og verði fljót-
lega um 15.000 tonn á ári í kring-
um eldið. Útflutningsverðmæti
7.500 tonna framleiðslu á núver-
andi verðlagi eru rúmir 5 millj-
arðar króna. Ekki er ósennilegt
að flutningsmagn á vegakerfi suð-
urfjarða muni þrefaldast frá því
sem það var og voru vegirnir ekki
góðir fyrir. Vegabætur á sunnan-
verðum Vestfjörðum er því einnig
uppbygging á innviðum svæðisins
til að auka útflutningsverðmæti
þjóðarinnar.
Tvær milljónir
á mann!
➜ Sé verðmæti slátr-
aðs fi sks sett í sam-
hengi við íbúafjölda á
svæðinu eru þau um
tvær milljónir króna
á hvert mannsbarn.
KJARAMÁL
Unnur Brynja
Guðmundsdóttir
leikskólakennari
FISKELDI
Guðbergur
Rúnarsson
frkvstj. Landssam-
bands fi skeldis-
stöðva
SKIPULAG
Auður
Hallgrímsdóttir
í 3. sæti
Bjartr ar framtíðar
í Garðabæ
FJÁRMÁL
Guðmundur
Gunnarsson
fv. formaður
Rafi ðnaðarsam-
bandsins
➜ Eftir ófarir í efnahags-
málum, eins og t.d. Hrunið,
þá hefur hún oft verið eina
eignin sem eftir stendur.
➜ En Garðabær hefur því
miður ekki viðhaldið öllum
sínum görðum af sömu
natni og umhyggju og íbú-
arnir.