Skessuhorn - 29.08.2007, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 29. ÁGÚST
Ó laf ur Þór Jóns son býr á Hrís hóli
í Hval fjarð ar sveit á samt konu sinni
Est er Talledo. Hús inu fylg ir nokk­
ur land skiki, eða ríf lega þrjú þús­
und fer metr ar. Garð ur inn á Hrís­
hóli var val inn sá feg ursti í Hval­
fjarð ar sveit fyr ir skömmu. Fyr ir
tíu árum þeg ar Ó laf ur Þór kaup ir
Hrís hól var eng inn garð ur þar, alla­
vega ekk ert í lík ingu við þann sem
nú gef ur að líta. Þar eru trjá göng,
tjörn og gras hring ur sem minn ir á
hring leika hús enda seg ir Ó laf ur að
hug mynd in sé sótt þang að. Einnig
má sjá villt ar end ur á vappi og dúf­
ur á þaki sem eiga sér at hvarf og
skjól í garð in um og um hverfi hans.
En fleira ber fyr ir augu blaða manns
þeg ar geng ið er um þessa para dís. Í
bak garð in um er ref ur í búri sem þar
hef ur búið síð ustu tíu árin. Ó laf ur
seg ir hann vera til rauna verk efni á
þann veg að rebb inn sé að stúd era
hann, ekki öf ugt. Einnig er í garð­
in um hjall ur þar sem há karl hang­
ir til verk un ar, kart öfl ur vaxa þar
með mikl um á gæt um og svart ar
hæn ur sem verpa brún um eggj um,
spóka sig um, inn an nets að vísu.
Ým is lista verk prýða bæði hlað ið
og garð inn. Þau eru öll eft ir föð ur
Ó lafs, Jón Pét urs son, sem er hag­
ur í hönd um. Mest ber á fugl um af
ýms um gerð um, enda kannski ekki
nema von þar sem þeir feðg ar deila
því á huga máli. Þeir höfðu báð ir
á huga á því að veiða fugla en það
hef ur breyst hjá báð um. En Ó laf­
ur seg ist vera tví skipt ur í á huga sín­
um á fugl um. Áður fyrr hafi hann
bæði stund að skot veiði og söfn un á
fugl um en nú sé hann al veg hætt­
ur að skjóta fugla. En á hugi hans
á fugl um varð einmitt til þess að
hann fékk það við ur nefni sem flest­
ir Skaga menn þekkja hann und ir,
Óli dúfa. Blaða mað ur sett ist inn í
eld hús ið hjá Ó lafi Þór Jóns syni fyr­
ir stuttu og auð vit að var byrj að á að
tala um veiði skap og dýr yf ir leitt.
Gam an af veið um
„Ég er al inn upp við veiði skap af
ýms um toga,“ seg ir Ó laf ur í upp­
hafi spjalls ins. „Við deil um þessu
á huga máli feðgarn ir og kannski er
þetta í blóð inu. Alla vega höf um við
báð ir gam an af lax veið um og skot­
veið um á samt gildru veið um. Þeg­
ar ég var yngri fór um við sam an í
lax og mað ur lærði að þekkja árn­
ar eins og lóf ana á sér. Hvar helst
var von á að eitt hvað veidd ist og
hvern ig mað ur ætti að sjá hvar fisk­
ur inn héldi sig. Þetta lærist ekki af
bók um. Það er ein göngu reynsla
sem kenn ir manni svona hluti. Þær
ár sem oft ast var far ið í, þekkti ég
auð vit að best. En ann ars er ég al­
inn upp á Akra nesi og bjó þar fyrstu
árin eða þar til ég flutti hing að árið
1997. Þótt ég hafi ver ið al inn upp
við á huga á dýr um hef ég aldrei haft
löng un í mér til að verða bóndi.
Mér finnst ekk ert gam an að þeim
dýr um sem flest ir búa með eins og
belj ur, kind ur og hross. Það eru
smærri dýr sem frek ar vekja á huga
minn. Hins veg ar finnst mér salt að
hrossa kjöt gíf ur lega gott og var hér
á árum áður með hrossa kjöts veislu
fyr ir vini mína, hálfs mán að ar lega
þar sem ég bar fram salt að hrossa­
kjöt með góð um kart öfl um. Það var
veislu mál tíð.“
Fyrsti mink ur inn
veidd ur
„Ég veiddi fyrsta mink inn þeg ar
ég var 13 ára. Ég hafði áður far ið
með pabba að vitja um gildr ur sem
hann upp á sitt eins dæmi setti upp
við lax árn ar hér í kring. Það var
bara til að reyna að stemma stigu
við of mik illi fjölg un minks við lax­
veiði ár. Einnig vor um við að veiða
hér í kring um Akra nes. En þeg ar ég
fékk bíl próf ið fór ég að fara lengra
í þess ar veið ar. Það fór ó hug ur um
bænd ur þeg ar þeir sáu mann. Ég
var minka ban inn óg ur legi og þótti
frek ur með af brigð um. Af mér fóru
ýms ar trölla sög ur um eitt hvað sem
ég hafði ekki einu sinni hug mynda­
flug til að fram kvæma. Ef eitt hvað
fór úr skeið is í þessu hlaut það að
vera Óla dúfu að kenna, en und­
ir því nafni gekk ég og geri enn.
Marg ir vita varla hvað ég heiti fullu
nafni og því síð ur föð ur nafn ið. Ég
hef aldrei skamm ast mín neitt fyr­
ir þessa nafn gift sem kom til vegna
þess að ég rækt aði dúf ur sem pjakk­
ur og hafði og hef enn á huga á
þeim. Mér finnst gam an að stúd era
líf ým issa dýra og geri það ef færi
gefst. Auð vit að er sér vitr ings lykt af
því en mér er al veg sam an um það.
Reynd ar er ég hætt ur með dúf urn­
ar fyr ir löngu sem mik ið meira var
um hér áður fyrr á Akra nesi. En hér
hjá mér hafa þær griðland og hef ur
fjölg að ár frá ári. Um dag inn voru
þær eitt hvað ó ró leg ar svo ég fór að
horfa í kring um mig til að at huga
hvað væri að valda þess ari ó kyrrð.
Þá sá ég smyril í holt inu hér fyr­
ir ofan. Venju lega hefði hann ekki
feng ið að fljúga aft ur, en í þetta
sinn lét ég hann vera. En minka­
veið ar hef ég að mestu lagt á hill­
una. Það er lít ið upp úr þeim að
hafa. Í dag fá þeir ein ir greitt fyr ir
skott in sem ráðn ir eru af sveit ar fé­
lög um til að eyða mink og þá hætta
svona karl ar eins og ég í þessu.“
Álar og sil ung ar
„Lík leg ast hef ég veitt lax síð­
an ég mundi hvað ég hét en síð­
ar veiddi ég oft ál, bæði á Hvít­
ár bakka, vest ur á Mýr um og víð­
ar. Álar eru herra manns mat ur sem
einnig má borða reykta, en reynd­
ar er alls ekki sama hvern ig það er
gert. Ég hef selt þá ef veið in hef ur
ver ið þokka leg og oft er meiri eft­
ir spurn en fram boð. Einnig hef ég
ver ið að veiða sil ung, bæði í net og
á stöng. Sum ir segja að það sé eina
veið in af viti að veiða í net. Ég hef
svo sem enga skoð un á því en þess­
ar veiði að ferð ir eru gjör ó lík ar og í
raun ekk ert sam an að jafna.“
Kaup stað ar bú inn
frekast ur
„Það er ó trú legt hvað víða er
mik ill tví skinn ing ur í sam fé lag inu
og kem ur inn á mörg svið. Þeg­
ar mað ur hef ur sem dæmi ver ið á
skitt er íi með fólki úr kaup stað þá
agn ú ast það manna mest yfir girð­
ing um sem bænd ur hafa sett upp til
að halda bú pen ingi sín um á vís um
stað. Menn skilja hlið eft ir opin og
ann að í þeim dúr og spyrja ekk ert
um leyfi hvort þeir megi til dæm­
is fara og skjóta rjúpu eða gæs. En
ef þessi sami mað ur eign ast sjálf ur
jörð er ann að uppi á ten ingn um. Þá
er allt girt í hólf og gólf, skilti út um
allt og eng inn ó kunn ug ur má vera
inn an girð ing ar og ekk ert þýð ir að
spyrja um leyfi, við því er yf ir leitt
sama svar ið; nei. En við feðgarn­
ir fór um oft í skot veiði, eink um á
rjúpu. Og það eru kannski veiði­
menn sjálf ir sem hafa orð ið til þess
að það kost ar að veiða í dag. Ég
lærði fljótt að það borg ar sig ekki
að segja hvað þú veidd ir mik ið eða
hvar. Þá hef ur þú eng an frið til að
fara þang að aft ur. Menn hell ast á
stað inn eins og mý á mykju skán.
Því fara menn frek ar út í það að fá
að taka tún á leigu fyr ir gæsa veiði
eða ein hvern skika upp til fjalla,
þá fá þeir að sitja að staðn um ein­
ir. Svo skil ur mað ur bónd ann al veg
líka. Það mun ar hann auð vit að um
það hvort hann fær fimm hund ruð
þús und á ári fyr ir að leigja út tún­
ið sitt að hausti held ur en að fá ekki
neitt. Svo ein falt er það.“
Virð ing in fyr ir líf rík inu
er þverr andi
„Ég er sann ar lega veiði mað ur í
eðlinu, þótt á hug inn á veið um hafi
far ið þverr andi með ár un um. Pabbi
stein hætti að veiða þeg ar hann var
45 ára en ég næ nú kannski að halda
á fram eitt hvað leng ur en hann.“
Að spurð ur seg ir Ó laf ur að hann
hafi ekki löng un til að veiða end ur
eða gæs ir sem vappa um í garð in­
um hjá hon um. Verpi þar og komi
upp sín um ung um. Þetta verða eins
og vin ir og heim il is dýr og mað­
ur borði ekki vini sína. Hann bæt­
ir við: „Hins veg ar finnst mér sem
veiði mennsk an sé ekk ert lík þeirri
veiði mennsku sem ég ólst upp við.
Þá veidd um við til mat ar og til að
selja öðr um. Veiði leyf in voru á við­
ráð an legu verði svo venju legt fólk
gat keypt þau. Í dag finnst mér sem
allt snú ist um pen inga og öll með­
öl eru helguð með þeim. Ég hef
víða séð rányrkju og ó trú lega með­
ferð á veiði auð lind um og allt hef­
ur þetta ver ið gert til að græða sem
mesta pen inga. Stund ar gróð inn er
það eina sem fólk hugs ar um. Það
er ekki ver ið að hugsa neitt um líf­
rík ið, hvern ig eigi að skila því til
næstu kyn slóð ar eða hvern ig um­
horfs verði í nátt úr unni eft ir tutt­
ugu ár. Ég held að við séum kom in
fram úr okk ur í pen inga græðginni
og nátt úr an líð ur fyr ir allt sam­
an. Það er alls ekki sama; veið ar og
rányrkja.“
Rebb inn í garð in um
Í garð in um á Hrís hóli er rebbi í
búri. Það eru ekki marg ir sem hafa
þannig heim il is dýr. Blaða mann fýs­
ir mjög að vita hvern ig á því standi
að Ó laf ur sé með rebba sem eitt af
heim il is dýr un um.
„ Þetta er eina gælu dýr ið sem
hef ur toll að hjá mér svona lengi,“
seg ir Ó laf ur og glott ir við. „En án
gríns þá kom sam líf okk ar þannig
til að mað ur nokk ur bað mig um að
geyma fyr ir sig ref. Ég sagð ist ekki
vilja það, ann að hvort ætti ég hann
bara og hefði eða ekki neitt. En
hon um væri guð vel kom ið að koma
og heim sækja rebba. Þetta varð úr
nema mað ur inn mis skildi eitt hvað
þetta með heim sókn irn ar og kom
hér í tíma og ó tíma með alls kon­
ar fólk, sér stak lega þeg ar ég var
ekki heima. Mér var sagt af grönn­
um mín um að hér væri bara mik il
um ferð. Það fannst mér ekk ert sér­
stak lega spenn andi og sagði mann­
in um að koma þeg ar ég væri heima
sem hann ekki sinnti. Þá læsti ég
hér hlið un um og hef haft frið fyr­
ir því fólki sem ekki get ur kom ið að
heim sækja mig, þeg ar ég get tek­
ið á móti því. En ég segi að rebbi
sé vís inda verk efni. Hann er sem­
sagt orð inn tíu ára gam all og er al­
veg eins að stúd era mig, með lang­
ar klær af því að þær eyð ast ekk­
ert í grjóti eins og ger ist í nátt úr­
unni. Hann myndi drep ast ef hann
færi út, gæti kannski ekki bjarg að
sér eða yrði skot inn en hann er fé­
lagi manns og ég ber til hans taug­
ar. Hann hef ur reynd ar bit ið mig
en það gerð ist þeg ar ég þurfti að
láta hann í pöss un vegna þess að ég
fór í langt ferða lag. Það hef ur eitt­
hvað kom ið fyr ir hann í þeirri vist.
En það er geng ið yfir og hann jafn­
aði sig á mán uði eða um það bil.“
Hæn ur og fasanar
„Ég er hér með svart ar hæn­
ur, ríf lega tutt ugu stykki. Ég veit
ekk ert af hvaða stofni þær eru en
þær eru dug leg ar að verpa og geta
greini lega gert það í nokk uð mörg
ár. Hluti af þeim hæn um sem ég er
með hér eru orðn ar fimm til sex
ára og eru enn að. Yf ir leitt dreg­
ur veru lega úr varpi hjá þeim eft­
ir þriggja ára ald ur inn. Mig lang aði
til að vera með alla flór una í þessu
og fékk mér einu sinni fasana. Ég
Rækt að, veitt og eytt
Knú ið dyra á Hrís hóli þar sem á bú andi rækt ar bæði dýr og jurt ir en veið ir jafn framt fisk
og fugla á samt því að eyða ýms um mein dýr um
Est er Talledo og Ó laf ur í garð in um við styttu af fyrr ver andi odd vita Innri-Akra nes hrepps, sem Jón Pét urs son gerði.
Á mynd inni er býl ið Hrís hóll til vinstri. Svona var um horfs þar þeg ar Ó laf ur Þór Jóns son
keypti.
Hrís hóll tíu árum síð ar.