Skessuhorn - 02.07.2008, Qupperneq 10

10 MIÐVIKUDAGUR 2. JÚLÍ
Skötu sel ur inn kom inn upp á bryggju.
Sig urð ur Sig urð ar son dýra­
lækn ir ferð ast nú um land ið til að
merkja og hnit setja alla þekkta staði
sem vit að er um að skepn ur sýkt­
ar af milt is brandi hafa ver ið urð að­
ar. „Ég byrj aði þetta verk efni árið
2004 og nú er kerf is bund ið ver ið
að fara á alla staði,“ sagði Sig urð­
ur í sam tali við Skessu horn. Verk­
efn ið er unn ið á veg um Mat væla­
stofn un ar en Sig urð ur býr sjálf ur
yfir mik illi þekk ingu frá starfi sínu
sem dýra lækn ir og yf ir dýra lækn ir
sem hann er með þessu að forða frá
gleymsku. Sig urð ur seg ir að þeg­
ar verk efn ið hafi haf ist fyr ir fjór­
um árum síð an hafi um 40 þekkt­
ir milit is brands stað ir ver ið skráð­
ir á land inu en nú séu þeir orðn ir
150 tals ins. Hann skor ar á fólk sem
kynni að búa yfir skrif leg um upp­
lýs ing um um þekkt milt is brandstil­
felli að láta sig vita. Þá sé við kom­
andi stað ur merkt ur og skrá sett ur
og upp lýs ing um jafn framt kom ið á
fram færi við skipu lags yf ir völd.
Get ur lif að öld um
sam an í jörðu
Milt is brand ur er afar lífs seig­
ur bakt er íu sjúk dóm ur sem sýk­
ill að nafni Bacillus ant hrac is veld­
ur. Það eru eink um gras bít andi dýr
sem taka sjúk dóm inn en menn geta
þó sýkst af hon um og get ur hann
hæg lega ver ið ban vænn, eink um ef
bakt er í an kemst í opið sár. Síð ast er
vit að til að mað ur hafi sýkst af milt­
is brandi fyr ir miðja síð ustu öld en
hann tókst að lækna og varð reynd­
ar manna elst ur. Það sem ger ir
milt is brand inn lífs seig ari en aðr­
ar bakt er í ur er að sýk ill inn get ur
mynd að dval ar gró eða spora. Þeir
geta síð an lif að ára tug um og jafn­
vel öld um sam an í jarð vegi. Sig urð­
ur seg ir að þekkt sé frá Englandi
að sýk ill inn hafi fund ist í jarð vegi
500 árum eft ir að urð að hafði ver­
ið yfir hann, en það mun hafa ver ið
á sjúkra húsi sem jafn að hafði ver ið
við jörðu eft ir að milt is brands far­
ald ur kom þar upp. Þá seg ir Sig­
urð ur að milt is brand ur hafi lif að í
130 ár í jarð vegi á Reykja nesi eft­
ir að hross sem sýkt ust voru urð uð
þar. Vegna á gangs sjáv ar og jarð­
vegs rofs hafi sjúk dóm ur inn kom ið
þar upp á ný árið 2004 en þá voru
hræ sýktra dýra brennd á staðn­
um og mik ill við bún að ur við hafð­
ur eins og marg ir muna.
Á níu jörð um
í Borg ar firði
Þeg ar Skessu horn ræddi við Sig­
urð sl. föstu dag var hann á leið inni
til fund ar við sveit ar stjórn ar menn
í Dala sýslu til að kynna verk efn ið
fyr ir þeim. Það an var hann síð an á
leið á Vest firði í sömu er inda gjörð­
um. Hann seg ist nú vera bú inn að
merkja og hnit setja öll þekkt milt­
is brandstil felli í Mýra­ og Borg­
ar fjarð ar sýslu, en vit að er um átta
jarð ir sem dýr hafa ver ið urð uð þar
eft ir smit af bakt er í unni. „Í Borg ar­
fjarð ar sýslu er vit að um milt is brand
í jörðu í bæj un um Ár dal, Gilj um,
Gríms stöð um, Birki hlíð og Skán­
ey. Talið er að veik inn ar hafi fyrst
orð ið vart hér á landi í Skán eyj ar­
koti árið 1873 en hún barst þang­
að með sýkt um inn flutt um nauts­
húð um frá Englandi. Veik inn ar
Á næst unni verða sögu stað ir úr
Lax dælu gerð ir sýni legri í Dala­
byggð. Ætl un in er að setja upp ít­
ar leg ar skýr ing ar mynd ir á fimm
þekkt um sögu stöð um í sveit ar fé­
lag inu. „Við feng um til liðs við okk­
ur tvo lista menn frá Ísa firði í þetta
verk efni. Þetta eru þau Ómar Smári
Krist ins son og Nína Ivanova en þau
hafa gert stór kost leg ar mynd ir með
skýr ing um, sem kom ið verð ur fyr­
ir á sögu stöð un um,“ seg ir Helga H.
Á gústs dótt ir, menn ing ar,­ mark aðs­
og ferða mála full trúi Dala byggð ar í
sam tali við Skessu horn.
Upp setn ing skýr ing ar mynd anna
er lið ur í þeirri söguí mynd sem
Dala byggð legg ur á herslu á í kynn­
ingu sveit ar fé lags ins. Helga seg­
ir að nú sé ver ið að finna hent uga
steina til að setja skýr ing ar mynd­
irn ar á. „ Þetta eru mjög ná kvæm­
ar mynd ir og þess ar fimm sem við
setj um upp núna eru bara byrj un­
in. Þeim fjölg ar svo á næstu árum,“
seg ir Helga.
hb
Skötu sel ur uppi
í fjör um
„Það á að heita svo að ég sé á grá­
sleppu veið um en grá sleppu hrogn in
eru nú bara með afli hjá mér í dag,
að eins 70 kíló en hins veg ar land­
aði ég á fjórða hund rað kíló um af
skötu sel,“ sagði Krist ján Helga son
sjó mað ur á Sæ unni Eir, þar sem
hann hvíldi lúin bein við Ó laf vík­
ur höfn, ný kom inn frá því að draga
grá sleppu net in.
Krist ján seg ir skötu sel inn alltaf
að aukast og að hann sé
nán ast kom inn upp í fjör­
ur við Ó lafs vík. „Ég er með
net in út af Höfð an um. Þar
er að eins 8­10 faðma dýpi,
mað ur hélt nú að skötu sel­
ur inn væri djúp sjáv ar fisk­
ur því yf ir leitt hef ur hann
ver ið veidd ur á um 400
faðma dýpi. Hon um fjölg­
ar greini lega ört hér við
land fyrst hann er kom­
inn svona upp land steina,“
sagði hann.
Krist ján seg ist fá um 350 krón ur
fyr ir kíló ið af skötu seln um og hann
verð ur að leigja kvóta fyr ir afl an­
um. „Það væri hag stæð ara fyr ir mig
svona kvóta laus an ef meira væri af
grá slepp unni. Verð ið fyr ir hrogn in
hef ur að eins þok ast upp aft ur og nú
eru greidd ar 410 krón ur fyr ir kíló­
ið. Þetta er bara alltof tregt núna,“
sagði Krist ján.
hb
Krist ján Helga son hvíl ir sig eft ir lönd un í Ó laf vík.
Lax dæla gerð sýni legri í Döl um
Á þessu skilti seg ir frá Hrúti Herj ólfs syni er bjó á Hrúts stöð um í Lax ár dal. Á annarri mynd inni sést Hrút ur vega Eld grím sem
reyndi að stela hross um frá Hrúti, en þá var Hrút ur átt ræð ur. Á hinni mynd inni eru Kot kell og Gríma að magna seyð, er varð til
þess að Kári tólf ára son ur Hrúts féll dauð ur nið ur.
Merk ir og hnit set ur milt is brandstil felli
Milt is brand ur barst fyrst til lands ins árið 1873 með sýkt um nauts húð um. Talið er
að skepna hafi fyrst drep ist í Skán eyj ar koti úr sjúk dómn um sama ár en þá drapst
hross eft ir að hafa nudd ast und an klifj um sem báru sýkt ar húð ir.
Ljósm. Mats Wibe Lund.
Sig urð ur Sig urð ar son, dýra lækn ir.
varð síð ast vart í Borg ar firði árið
1952. Í Mýra sýslu er vit að um milt­
is brands graf ir á jörð un um Galt ar­
holti, Síðu múla, Fróða stöð um og
Hall kels stöð um.
Sig urð ur seg ist merkja stað ina
með hvít um staur og bók staf ur­
inn A not að ur til auð kenn is að um
milt is brands gröf sé að ræða. Síð­
an ertu töl ur við bók staf inn, hér á
Vest ur landi og á Vest fjörð um eru
þær frá 101­200.
mm
Frið þjóf ur Helga son með ein tak af bók inni.
Skaga menn gera
Höfð ingja hafs ins
Bóka út gáf an Tind ur á Ak ur eyri
gaf ný ver ið út bók ina „Höfð ingj­
ar hafs ins.“ Bók in er eft ir Skaga­
menn ina Frið þjóf Helga son ljós­
mynd ara og Magn ús Þór Haf­
steins son sem skrif ar texta. Um
mynda bók er að ræða þar sem
fjall að er fyrst og fremst um hvali
og hvala skoð un ar ferð ir við Ís­
lands strend ur. „Bók in er tek­
in allt í kring um land ið. Reykja­
vík, Ó lafs vík, Eyja fjörð ur, Húsa­
vík og Vest manna eyj ar eru í for­
grunni og líf ið í kring um hval ina á
þess um stöð um. Far ið er um borð
í hvala skoð un ar báta og mann líf í
kring um hvala skoð un ar ferð ir tek­
ið fyr ir,“ seg ir Frið þjóf ur í sam tali
við Skessu horn.
Bók in kom út í þess ari viku og
stend ur dreif ing yfir á henni í
versl an ir og á hvala skoð un ar stöð­
um um allt land.
mm