Skessuhorn - 27.05.2009, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 27. MAÍ
Stund um hef­
ur okk ur fá fróð um
ves al ing um fund­
ist að þing menn­
irn ir okk ar not uðu
tal fær in til tölu lega
meira en heila sell­
urn ar en þær eru kannske ekki fleiri
mega bæt en þetta. Á sýslu fundi í
Múla sýslu fyr ir margt löngu gerð­
ist það að mað ur kom í ræðu stól og
kvaðst hafa ætl að að hugsa um til­
tek ið mál en á kveð ið að tala um það
í stað inn og gerði það að sum um
fannst nógu lengi. Þá kvað Hjálm ar
Guð munds son í Fagra hvammi:
Skyldi ég eiga að leggj´onum lið
eða leyfa´onum bara að mala.
Hann ætl aði að hugsa en hætti þá
við
og hélt svo á fram að tala.
Þor steinn Þor steins son á Skálpa­
stöð um var eitt sinn við skurð gröft
hjá um rædd um Hjálm ari og einn
dag inn er Hjálm ar kom að kalla
á hann í mat fylgdu hon um þrír
heim il is hund ar. Þá á varp aði Þor­
steinn hann með þess ari vísu:
Heim an frá ég hlaupa sá
hunda smáa og stóra.
Á ég að telja að eins þrjá?
Eða kannske fjóra?
Þeir ná grann ar Hjálm ar Jóns son
á Ás felli og Páll Egg erts son í Lind­
ási ráku um tíma um tals verð an ali­
fugla bú skap og eins og geng ur þarf
bú skap ur jafn an nokk ur að föng
og höfðu þeir með al ann ars tek ið
út vör ur og/eða þjón ustu hjá Þor­
geir og Ell ert hf. Þeg ar ráða mönn­
um þar þótti bið eft ir greiðslu orð in
hæfi lega löng var Val geir Run ólfs­
syni falið að semja inn heimtu bréf:
Pút ur & Pek ing hf.
Lind ás felli.
c/o hr. að al for stjóri P.Eggertsson.
Lind ási.
Innri Akra nes hreppi.
17/4 1967
Hag vaxt ar stjóri í hænsna rækt.
Hér með til kynn ist yður,
að láns við skipti vor lok ast öll
við Lind­Ás fells bú því mið ur.
Með an búið ei get ur greitt
gömlu skuld ina nið ur,
eitt hund rað króna og ein ar tólf
eru þar stærst ur lið ur.
Lið ið er hátt á ann að ár
án þess að greiðsla fá ist,
fugl arn ir skila full um arð
þó fé hirð ir stöðugt þrá ist.
Ferð ast sá út um fjar læg lönd
þótt fulln að ar upp gjör lá ist,
að skuldseiglu þessa „ merka“
manns
marg ur skálk ur inn dá ist.
Að gangs hörku við yðar bú
oss verð ur tæp ast kennt um,
lög fræð inga að leita til
með litla skuld vér ei nennt um.
Og þótt vér hyggð umst að heimta
féð
hátt vér ei bog ann spennt um,
nú krefj umst vér skulda skila strax
með skráð um vöxt um og rent um.
Virð ing ar fyllst,
Þor geir og Ell ert hf.
Bréf ið hafði hins veg ar þau á hrif
að þeir fé lag ar drógu greiðslu sem
lengst í von um að fá ann að bréf.
Ís lensk ur land bún að ur hef ur
geng ið í gegn um mikl ar breyt ing­
ar á und an förn um árum og nokk uð
ör uggt er að þeim er ekki lok ið því
það eina sem ekki breyt ist er að allt
breyt ist. Ein hvern tím ann orti Sig­
fús Jóns son:
Flest ir bænd ur finna og sjá
að fjölg ar grá um hár um.
Bú skap ur inn bygg ist á
blóði, svita og tár um
Á þeim tíma sem kvóta kerf ið var
sem óð ast að festa sig í sessi á öll um
svið um gaukaði Helgi Selj an eft ir­
far andi kvið lingi að Lárusi Þórð ar­
syni:
Á kvöld in mig lang ar í kær leik og
yl,
ég kem mér sko uppí og hlakka til.
Af von gleði skín á mér skall inn.
Með fag legri var úð ég fikra mig
nær,
en frú in mín blessuð skelli hlær.
„Þú ert bú inn með kvót ann þinn
kall inn.“
Lárusi þótti vís an góð en sá fljótt
aðra hlið á mál inu:
Ef kon una lang ar í kær leik og yl,
hún kem ur sér uppí og hlakk ar til.
Þá styn ég og strýk á mér skall ann.
Tals verð an kvóta ég á jú enn.
Það er bara stað reynd með suma
menn
að þeir ná ekki að nota hann all­
ann.
Stund um ber við að bíl ar verða
þreytt ir á eig end um sín um og þurfa
nauð syn lega að hafa eig enda skipti.
Þá get ur ver ið gott að grípa til þess
að yrkja aug lýs ing ar og ná þar með
at hygli vænt an legs eig anda. Andr és
Magn ús son frá Arn þórs holti var um
tíma bú sett ur í Reykja vík og þurfti
þá að selja bif reið og aug lýsti á þessa
leið:
Bíll til sölu á Baugs vegi,
býsna gam alt hel víti,
er í slæmu á standi
og eyð ir feikn af bens íni.
Guð mund ur Ge orgs son, fyrr­
ver andi for stöðu mað ur á Keld um,
þurfti í eitt hvert sinn að losa sig við
bif reið en gekk treg lega þar til Sig­
urð ur H. Richt er samdi fyr ir hann
eft ir far andi aug lýs ingu:
Nú til sölu aft ur er
af bragðs góð ur Wa goner,
út borg un við af sal hans
eft ir gáf um kaup and ans.
Eyð ir litlu enn sem fyrr
eink um þá hann stend ur kyrr,
sem hann reynd ar oft ast er,
eink an lega þar og hér.
Beyglað húdd og bil að lakk,
boddý ið er allt á skakk.
Vél in úr brædd, vatn ið rann,
en verst er þó með gír kass ann.
Brems ur slak ar, brot ið drif,
bens ín leki, sjald an þrif.
Ryðgöt prýða rústna hlið,
rif in sæti og gólf tepp ið.
Prýdd ur kost um ýms um er
er ég nú mun telja hér.
Ein hvers stað ar er hann nokk
með al veg heil an drullu sokk.
Ekki verða þeir fé lag ar sak að­
ir um að hafa hlað ið öku tæk ið of­
lofi en svo und ar legt sem það kann
að virð ast seld ist bíll inn stuttu síð­
ar fyr ir það sem nú er kall að „Mjög
á sætt an legt verð“.
Allt vort líf fer með ein hverj um
hætti í snún inga kring um hin ver­
ald legu verð mæti þó öll fáum við
svo á líka langa gröf á end an um.
Ann ars er hægt að velta því fyr ir sér
til hvers all ur þessi elt ing a leik ur er
eig in lega. Guð mund ur Þor láks son
sem kall að ur var Glosi, kvað við
Bensa Þór, brenni víns kaup mann í
Reykja vík:
Vertu góð ur vin ur minn
við þá menn sem hrasa.
Því að hinsti hjúp ur þinn
hef ur enga vasa.
Hraðspólað í sauð burði. Með
þökk fyr ir lest ur inn,
Dag bjart ur Dag bjarts son
Hrís um, 320 Reyk holt
S 435 1189 og 849 2715.
dd@simnet.is
Vísnahorn
Ein hvers stað ar er hann nokk - með al veg heil an drullu sokk
Heilsan Frjó korna tíma bil ið er að byrja
Nú fer brátt
í hönd tími sem
get ur reynst fólki
erf ið ur sem þjá­
ist af frjóof næmi.
Í pistli mín um fyr ir tveim ur vik um
fjall aði ég vítt og breitt um frjóof næmi
án þess að minn ast mik ið á val kosti
hvað varð ar með ferð við frjóof næmi,
en í þess um pistli ætla ég að al lega að
fjalla um helstu með ferð ar úr ræði sem
standa til boða í dag. Ör stutt um ein­
kenni fyrst.
Ein kenni frjóof næm is geta ver ið lík
ein kenn um venju legs kvefs en koma
að al lega fram í aug um og nefi. Marg­
ir geta þar af leið andi þjáðst af „ kvefi“ í
mörg sum ur í röð áður en þeir átta sig
á því að um frjóof næmi sé að ræða. Það
er því gott að hafa í huga tengsl milli
ein kenna og gróð urs ins í um hverf inu.
Nefstífl ur, nef rennsli og hnerra köst
eru al geng ustu ein kenni frá nefi. Aug­
un geta einnig orð ið bólg in, þrút in og
rauð og tára rennsli eykst. Þessu fylg­
ir oft ast ert andi kláði, bæði í nefi og
aug um og einnig í gómi. Ein kenni frá
lung um eru hósti og mæði og frjóof­
næmi get ur jafn vel vald ið ast ma ein­
kenn um í sum um til fell um. Hjá sum­
um ein stak ling um verð ur einnig vart
við kláða og út brot á húð.
Nokk ur heil ræði
Besta heil ræð ið fyr ir þá sem þjást af
frjó korna of næmi er auð vit að að forð­
ast of næm is vald inn, þ.e. frjó korn in,
en slíkt er sjald an raun hæf ur kost ur.
Á góð viðr is dög um er alla jafn an mik­
ið frjó í lofti. Því get ur ver ið á gætt
að hengja t.d. ekki þvott út til þerr is í
góðu veðri, a.m.k. ekki rúm föt. Barna­
vagna er ekki ráð lagt að láta standa ut­
andyra og safna í sig frjó korn um. Ef
þú ert með of næmi fyr ir grasi er gott
að semja við ein hvern um að slá blett­
inn fyr ir þig. Að sama skapi get ur ver ið
gott að fara í heita sturtu og skola frjó­
korn in burt áður en far ið er í hátt inn.
En víkj um að lyfja með ferð við frjóof­
næmi.
Lyfja með ferð
Eitt af þeim efn um sem lík am­
inn mynd ar í of næm is við bragði er
histamín. Histamín er efn ið sem fram­
kall ar ein kenn in og veld ur kláða í nefi
og aug um. Því þarf oft að með höndla
of næmi með svo nefnd um and histamín
lyfj um. Þau eru yf ir leitt í töflu formi
en fást líka sem augn drop ar (Livost­
in, Za dit en) og nefúði (Livost in). Í ap­
ó tek inu má kaupa nokkr ar teg und ir af
þess um lyfj um án lyf seð ils. Lyf þessi
virka gegn histamíni, sem er efn ið sem
losn ar úr frum um lík am ans og fram­
kall ar of næm is ein kenni í ná vist frjó­
korna. Þannig koma þau í veg fyr ir of­
næm is ein kenn in. Töfl um til inn töku
má skipta í tvær teg und ir: Lóratadín
( Clarityn, Ló ritín) og cetirisín
( Histasín). Lóratadín og Cetirisín
vinna gegn of næm is bólg um í nefi og
aug um þar sem hnerri, nef rennsli,
kláði í nefi og aug um koma fyr ir og
einnig gegn ofsa kláða. Cetirisín vinn­
ur auk þess gegn út brot um. Gott er að
ráð færa sig við lækni eða lyfja fræð ing
áður en með ferð við slík um ein kenn­
um hefst. Ef nef ið er stífl að vegna of­
næm is bólgu í nefslím húð inni og and­
histamín lyf hafa ver ið reynd án við­
un andi ár ang urs á vísa lækn ar gjarna á
bólgu eyð andi lyf í formi nefúða, sem
yf ir leitt eru nefster ar eða of næm is­
hindr andi lyf. Þessi lyf gera nefslím­
húð ina aft ur starf hæfa svo að nef göng­
in opn ast á ný. Ster ar þess ir eru gefn ir
í afar litl um skömmt um og raska ekki
horm óna jafn vægi lík am ans. Þeir eru
því al veg skað laus ir. Ef lyfja með ferð­
in og notk un sjálfs hjálp ar lyfja (lausa­
sölu lyfja) hef ur ver ið ó við un andi, get­
ur ver ið nauð syn legt að panta tíma hjá
heim il is lækni eða jafn vel hjá sér fræð­
ingi í of næm is lækn ing um. Hafa skal í
huga að upp taln ing in hér að ofan er
ekki tæm andi hvað varð ar úr ræði gegn
frjóof næmi. Nán ari upp lýs ing ar má fá
hjá lækn um og lyfja fræð ing um.
Með ganga
og brjósta gjöf
Kon ur á með göngu ættu alls ekki að
nota and histamín nema í sam ráði við
lækni. Fyr ir kon ur með barn á brjósti
er í lagi að taka Ló ritín og Clarityn og
nota Livost in augn dropa eða nefúða
en cetirisín ( Histasín) ætti ekki að taka.
Nefstíflu los andi lyf má nota, bæði á
með göngu og með brjósta gjöf.
Har ald ur Á gúst Sig urðs son,
lyfja fræð ing ur,
Lyf og heilsa Akra nesi.
„Vís inda vik an gekk mjög vel.
Krakk arn ir voru á nægð með það
sem þeir sáu, gerðu og heyrðu,“
seg ir Áskell Þór is son, út gáfu­ og
kynn ing ar stjóri Land bún að ar há­
skóla Ís lands í sam tali við Skessu­
horn. Í síð ustu viku tóku tíu nem­
end ur úr fram halds skól un um
þrem ur á Vest ur landi þátt í vís­
inda viku skól ans. Mark mið ið með
henni var að kynna nem end un um
nátt úru vís indi og efla á huga þeirra
á þeim fræð um. Áskell seg ir for­
svars menn skól ans lengi hafa velt
fyr ir sér hvern ig auka mætti á huga
fram halds skóla nema á nátt úru vís­
ind um og hvern ig væri best að sýna
ungu fólki hvað nátt úru fræð ing ar
væru að gera. „Svar okk ar var þessi
vís inda vika sem var í sam starfi við
fram halds skól ana á Vest ur landi. Ég
dáð ist mest að elj unni og kraft in um
í krökk un um. Dag skrá in var stíf.
Það var alltaf byrj að fyr ir klukk an
átta á morgn ana og ver ið að fram
á kvöld. Þrátt fyr ir það var aldrei
þreytu merki að sjá á krökk un um.
Þau voru bara já kvæð og á nægð.“
Sem dæmi um verk efn in seg ir
Áskell að þau hafi skoð að plönt ur í
bak og fyr ir, rann sak að jarð veg, far­
ið í jarð fræði ferð um Hít ar dal, veitt
fiska og kruf ið, far ið í rann sókna­
fjár hús skól ans og eins í fjós ið. Þau
hafi líka feng ið smjör þef inn af því
að vinna á al vöru rann sókna stofu.
„Til að hafa nú smá fjör þá samdi
ég við björg un ar sveit ina Ok um
að leyfa þeim að fara í bjarg sig og
eins fengu þau að fara á hest bak. Ég
mæli al veg sér stak lega með þeim
í Oki. Þar eru sann ir fag menn. Já,
ís lenskt sam fé lag þarf á fleiri nátt­
úru vís inda mönn um að halda og
það er ekk ert vanda mál að kveikja
á huga nem enda á nátt úru fræð um,
jafnt þeim sem eru kennd við LbhÍ
og við aðra há skóla. Okk ur ber
skylda til þess að ná til krakk anna
og það vilj um við gera sem störf um
hjá LbhÍ.“
Auk kenn ara skól ans miðl uðu
starfs menn Norð ur áls á Grund­
ar tanga og Veiði mála stofn un ar af
reynslu sinni. „ Þessi til raun var ekki
stór í snið um en hún hef ur vak ið
mikla at hygli og ekki síst fyr ir þá
sök að hér var reynt að leyfa nem­
end un um að skoða og snerta á því
sem er ver ið að gera. Vaxt ar samn­
ing ur Vest ur lands studdi þessa til­
raun og ég er þeg ar far inn að kanna
hvort stofn an ir og fyr ir tæki vilji
vinna með okk ur í næstu vís inda­
viku og hafa hana stærri í snið um,“
seg ir Áskell Þór is son.
hb
Fura í blóma. Ljósm. Nátt úru fræði stofn un Ís lands.
Vel heppn uð vís inda­
vika hjá LbhÍ
Fram halds skóla nem arn ir skoða seiða sleppi tjörn við Anda kílsá. Auk þeirra á
mynd inni eru Atli Harð ar son að stoð ar skóla meist ari FVA og Sig urð ur Már Ein ars­
son for stöðu mað ur Veiði mála stofn un ar á Vest ur landi. Ljósm. Áskell Þór is son.