Skessuhorn - 08.09.2010, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 8. SEPTEMBER
Yfir fölva fold og höf
feigð ar bylj ir hvína,
haust og vet ur, helja
og gröf,
heimta inn skatta
sína.
Svo sagði Ind riði á Fjalli á sinni
tíð og nú nálg ast okk ur haust ið með
göng um og rétt um og til heyr andi
slát ur tíð og öllu sem þar til heyr ir.
Þar á með al fjall skila seðl in um. Lík­
lega hef ur Valdi mar Ben ón ýs son
ver ið ný bú inn að fá fjall skila boð ið
í hend urn ar þeg ar hann orti um Jó­
hann es í Hrísa koti:
Af því nú er orð ið kalt
og út lit fyr ir snjói.
Flokka leit um fjall ið allt
fyr ir skip ar Jói.
Í leit um á Ljár skóga heiði kvað Björn
St Guð munds son frá Reyni keldu:
Á fram líð ur ævi mín,
un aðs tóna liðna heyri,
prýði leg ur dag ur dvín.
Drott inn gefðu svona fleiri.
Og í ann að sinn á sömu slóð um:
Gott að feta gaml an stig
er geym ir liðn ar sög ur.
Enn er heið in söm við sig
seið andi og fög ur.
Flest ir sem hafa far ið í leit ir hlakka
til þess tíma þó þeir hugsi stund­
um eitt hvað svip að og mað ur inn
sem sagði: „Mað ur bölvar roll un um,
hund in um, klárn um og sjálf um sér en
samt er það gam an“. Fyr ir nokkrum
árum (áður en Svan ur í Dals mynni
eign að ist fjór hjól ið) orti hann ein­
hvern haust dag inn:
Sú ljúfa þrá í laumi virð ist blunda
en lifn ar sterk er kem ur hausts­
ins tíð.
Ég legg á fjöll með hesta mína og
hunda
og hef þess beð ið órór nokkra
hríð.
Eft ir Bjarna Hall dórs son á Upp­
söl um í Blöndu hlíð er þessi á gæta vísa
og ber það með sér á hvaða degi hún
er ort:
Segg ir runnu sveit um frá,
syngja kunnu brag inn
gneist ar brunnu göt um á
gangna sunnu dag inn.
Það skipt ir ekki öllu þó menn séu
orðn ir aldr að ir enda eru heið arn­
ar ekki verri stað ur en hver ann ar til
að yf ir gefa jarð líf ið. Ein hvern tím ann
kvað Júl í us á Mos felli:
Frels ið seið ir fjalla til,
forn ar leið ir benda
uppi á heiði helst ég vil
hafa leið ar enda.
Guð mund ur Böðv ars son var vissu­
lega skáld en hann var engu að síð ur
bóndi og var ekki að sjá að ann að háði
hinu. Lík lega hef ur það ver ið frek ar á
seinni árum hans en þó ekki al síð ustu
sem hann orti í elt ing um við ó þekk­
ar roll ur:
Halt ur og sár sem húð ar klár
hleyp ég blár af mæði.
Fjölg ar árum, fækka hár,
felli ég tár af bræði.
Í Stafns rétt kvað Rós berg Snæ dal:
Létt ist þung ur þanki minn.
Því skal sung ið vin ur inn.
Verð ég ung ur ann að sinn
er ég Tungu bræð ur finn.
Andr és Magn ús son í Syðra Lang­
holti, fað ir séra Magn ús ar á Gils­
bakka fór á æsku ár um sín um í Most­
ungu rétt sem síð an var flutt þar sem
nú heit ir Skeiða rétt ir og er heim kom
var hann spurð ur al mæltra tíð inda.
Svar ið var á þessa leið:
Einn var að syngja and leg kvæði
ann ar að belja klám og níð.
Þriðji með vín s ins illu æði
öll um gaf skamma svör órýr.
Fjórði í vonsku flaugst þar á,
fimmti hálf dauð ur eft ir lá.
Það er sem sagt ekk ert nýtt að það
sé gleð skap ur í rétt un um eða kannske
öllu held ur er það að al lega gam alt því
nú orð ið er það sára lít ið á því svæði
sem ég þekki til að minnsta kosti. Það
gæti samt hafa ver ið að kvöldi rétt ar­
dags sem Hjör leif ur Jóns son á Gils­
bakka gerði þessa mynd rænu vísu:
Sól in rauð í sæ inn hneig
sop in hinsta dregg in.
Hund ur inn upp við mann inn
meig
og mað ur inn upp við vegg inn.
Það er samt ekki eins og rétt ar­
störf séu stöðugt sukk og sæl lífi. Fyr­
ir margt löngu, lík lega fyr ir tíma allra
safn girð inga og vatns heldra hlífð­
ar fata, vöktu menn yfir safn inu við
Kald ár bakka rétt í slag veð urs rign ingu
og höfðu það skítt. Þá kvað Hall ur
Björns son í Syðstu Görð um:
Al renn andi inn í skinn
und ir híma börð um.
Teyg ir vot an titt ling inn
Torfi í Ystu Görð um.
Það hef ur ver ið auma líf ið. Stund­
um þarf að skera úr um eign ar rétt á
fé í rétt um og geng ur það ekki alltaf
orða laust fyr ir sig. Við eitt slíkt tæki­
færi kvað Jó hann es á Ytra Lóni:
Ei ég girn ist þetta þing
það er dauf legt and ans strit
að eiga tal við ó merk ing
sem ekki hef ur kind ar vit
Vig fús Pét urs son sá í Fljótstungu­
rétt kóf drukk inn sveit unga sinn klífa
á bak gras mót or sín um og leist ekki
meira en svo á að far irn ar og fædd ist
vís an eft ir því sem fram kvæmd inni
mið aði:
Ætli flakk ið endi vel?
Uppí hnakk inn skreið´ann.
Með an blakk ur bryð ur mél
beinn og frakk ur reið hann.
Reynd ar mun við kom andi hvorki
hafa ver ið mjög beinn né frakk ur á
þeim tíma punkti þó svo hafi ver ið lát­
ið heita ríms ins vegna. Jón Bjarna son
frá Garðs vík orti hins veg ar:
Gam an er að fá af fjalli
feita hjörð í tún og hlíð,
þó vill flestu fylgja galli.
Farðu bölv uð slát ur tíð.
Í slát ur tíð á Blöndu ósi kvað Valdi­
mar Ben ón ýs son:
Hér er kinda gums og gor
gaurugt syndadíki.
Hrek ur yndi, ást og vor
úr hug mynda ríki.
Þó sum um kunni að virð ast það
ein kenni legt þá er ekki mesta vanda­
mál ið að hreinsmala af rétt ina að öllu
jöfnu held ur að hreinsmala heima­
lönd þeirra jarða sem eru að meira
eða minna leiti í eyði og þarf ekki
alltaf eyði jarð ir til. Þeir Ein ar Kol­
beins son í Ból stað ar hlíð og Guð­
mund ur Val týs son á Ei ríks stöð um
voru að smala Ból stað ar hlíð ar fjall
á þeim tíma sem Ein ar var póst ur.
Guð mundi þótti Ein ar vera nokk uð
stór stíg ur og kvað:
Kald ur gjóst ur kom inn er
kul vís fóst ur varð ar.
Ein ar póst ur æðir hér
yfir hrjóst ur jarð ar.
Síð ar hætti Ein ar með póst inn og
fékk þá við ur nefni ,, gamli póst ur“ hjá
Guð mundi. Þá kvað Jón Giss ur ar son
í Víði mýr ar seli:
Yfir svaml ar öldu föll
ei því haml ar gjóst ur.
Enn þá daml ar uppá fjöll
Ein ar gamli póst ur.
Lát um það verða loka orð in að
sinni.
Dag bjart ur Dag bjarts son
Hrís um, 320 Reyk holt.
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Vísnahorn
Hund ur inn upp við mann inn meig - og mað ur inn upp við vegg inn
Goð sögn in um tár Litla hests ins
Saga í 12 köfl um eft ir Mary Maden
Mynd skreyt ing ar: Vicky Wallace
Í til efni af al þjóða degi læs is, sem er þann
8. sept em ber, er þess far ið á leit við blöð
víða um heim að þau birti sögu fyr ir börn.
Skessu horn hef ur orð ið við beiðni um það.
Sag an „Goð sögn in um tár Litla hests ins,“
er í 12 köfl um og mun því birt ast hér í
Skessu horni all ar vik ur til og með 24. nóv­
em ber 2010. For eldr ar eru hvatt ir til að
leyfa börn um sín um að fylgj ast með og lesa
sög una, en til gang ur inn, er eins og nafn
verk efn is ins bend ir til, að auka lesskiln ing
og bæta læsi. Góða skemmt un!
1. kafli Litli­Úlf ur
End ur fyr ir löngu, í fjöll um sem
náðu hátt upp í him in inn, bjó mik ill
ætt bálk ur. Þessi ætt bálk ur var kall­
að ur Þjóð in sanna. Í þessu landi bjó
dreng ur. Hann hét Litli­Úlf ur.
Litli­Úlf ur bjó einn með móð ur
sinni. Fað ir hans hafði dáið og lát
hans skildi eft ir sár í hjarta Litla­
Úlfs sem ekk ert gat lækn að. Móð­
ir hans gerði allt sem hún gat til að
hjálpa drengn um en það dugði ekki
til.
Litli­Úlf ur var góð ur dreng ur
og hann hlýddi orð um hinna eldri.
Hann var með næmt hjarta og bar
virð ingu fyr ir öllu lífi. Litli­Úlf ur
elskaði heim il ið sitt í fjöll un um. Til
að sefa sorg ina greip hann til þess
ráðs að ganga enn hærra upp í fjöll­
in og dvelja þar. Þetta veitti hon­
um hugg un. Eft ir því sem fram liðu
stund ir dvaldi hann sí fellt leng ur
upp til fjalla og varði minni tíma
með ætt bálki sín um.
Móð ir Litla­Úlfs hafði orð­
ið á hyggj ur af hon um. Hún fór til,
Hinn ar elsk uðu konu, til að biðja
hana um ráð.
„ Elskaða kona,“ hóf móð ir
Litla­Úlfs mál sitt. „Ég hef á hyggj­
ur af syni mín um. Hann syrg ir föð­
ur sinn svo mik ið að hann get­
ur ekki fund ið neina gleði. Áður
fyrr þótti hon um gam an að veiða
og leika sér með öðr um drengj um.
Það eina sem hann tek ur sér fyr ir
hend ur núna er að flakka um fjöll in.
Hann var van ur að hlæja dátt en nú
er hann þög ull. Ég ótt ast að hann
sé að hverfa frá mér til að sam ein ast
anda föð ur síns. Þú ert vit ur. Segðu
mér hvað ég á að taka til bragðs.“
„Það er ekki svo langt síð­
an að mað ur inn þinn, fað ir Litla­
Úlfs, dó,“ sagði Hin elskaða kona.
„ Láttu dreng inn eiga sig um hríð.
Það mun ekki skaða hann að ganga
til fjalla. Ef til vill mun hann hitta
þjóð Litla fólks ins þar. Þú veist að
þau geta hjálp að barni í vanda.“
„Wa­do ( þakka þér),
Elskaða kona,“ sagði móð ir Litla­
Úlfs.
Hvern ein asta dag fór Litli­
Úlf ur til fjalla. Móð ir hans reyndi
ekki að tala um fyr ir hon um en hún
horfði á hyggju full á eft ir hon um
uns hann hvarf henni sjón um.
Litli­Úlf ur gekk langa­
lengi þar til hann kom að leyni stað
í fjöll un um. Dreng ur inn trúði því
að hann væri sá eini sem vissi um
þenn an stað. Hér fann Litli­Úlf ur
minna fyr ir sorg inni.
Á leið inni voru há tré sem
teygðu sig til him ins. Litli­Úlf­
ur gekk fram hjá belj andi ám og
lygn um lækj um. Stund um staldr­
aði dreng ur inn við og kastaði steini
í tært og svalt vatn ið.
Eft ir langa göngu kleif Litli­
Úlf ur grýtt kletta belti. Efst á klett­
un um sá hann lít ið rjóð ur. Gras ið í
rjóðr inu mynd aði full kom inn hring
og mjög nærri var fal leg ur foss.
Litli­Úlf ur sett ist nið ur við
foss inn og sat þar. Hann vissi ekki
ná kvæm lega hvers vegna en þessi
stað ur veitti hon um frið.
Hauk ur hnit aði hringi yfir
Litla­Úlfi. Garg fugls ins skar þögn­
ina. Drengn um brá þeg ar hann
heyrði skrjáfa í ein hverju. Feit kan­
ína skaust bak við klett.
„ Hlauptu, kan ína, ann ars
gæti hauk ur inn náð þér,“ sagði litli
dreng ur inn.
Ann að fang aði at hygli
Litla­Úlfs. Þeg ar hann snéri sér
við sá hann fal leg an ref. Ref ur inn
stans aði og starði á hann björt um
og greind ar leg um aug um.
Litli­Úlf ur naut þess að fylgj ast
með dýr un um. Hann sat graf kyrr
svo að hann myndi ekki fæla þau á
brott. Eft ir nokkurn tíma vönd ust
dýr in ná vist hans.
Litli­Úlf ur rifj aði upp sögu sem
öld ung arn ir höfðu sagt hon um
um upp haf heims ins þeg ar dýr og
menn voru vin ir og töl uðu sama
tungu mál. Litli­Úlf ur óskaði þess
að hann gæti tal að við dýr in á sama
hátt og hin ir eldri höfðu einu sinni
gert.
Litli­Úlf ur var mest an hluta
dags ins við foss inn og hugs aði um
föð ur sinn. Það var eins og fað ir
hans væri hjá hon um.
Hann gat næst um heyrt föð­
ur sinn segja: „ Litli­Úlf ur, son ur
minn.“
Hann fann lykt föð ur síns, gam­
al kunna og hreina. Hann sá fyr­
ir sér hrukk urn ar sem mynd uð ust í
kring um augu föð ur ins þeg ar hann
hló. Litli­Úlf ur fór að gráta. Hann
grét og grét. Ör magna féll hann í
djúp an svefn.
Litla­Úlf dreymdi dýr in. Þau
söfn uð ust sam an í kring um hann
og byrj uðu að tala.
Fjalla ljón ið sagði: „ Gráttu ekki“
Björn inn sagði: „ Litli­Úlf ur, ekki
gráta.“
Örn inn sagði: „ Vertu sterk ur.“
Úlf ur inn sagði: „Þerr aðu tár
þín.“
Hvert og eitt dýr anna kom til
Litla­Úlfs og sögðu hugg un ar orð.
Dreng ur inn gladd ist yfir að geta
skil ið öll dýr in. Á með an á draumn­
um stóð breidd ist bros yfir and­
lit hans. Hann hló upp hátt í fyrsta
sinn svo mán uð um skipti.
Litli­Úlf ur hrökk upp frá
draumn um. Hann heyrði trumbu­
slátt. Litli­Úlf ur sett ist upp. Hann
depl aði aug un um og néri þau.
Hann ætl aði varla að trúa því sem
hann sá!
Reprinted in cooper ation with the World
Associ ation of Newspapers and News
Publ is hing and by permission of The
C urricul um Clos et Prod uct ions Inc. All
rights res er ved.
Þýð ing er í boði starfs manna Há skól ans á
Ak ur eyri og Amts bóka safns ins.