Skessuhorn - 09.02.2011, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 9. FEBRÚAR
Karla kór ar eru stór­
merki leg menn ing ar fyr­
ir bæri sem ég hef reynd ar
að eins kynnst sem neyt­
andi af urð anna en ekki
inn an frá. Á söng ferða­
lagi karla kórs ins Geys is
þar sem kór fé lag ar þurftu
að deila her bergj um,
svo sem al gengt er við slík ar að stæð ur, lenti
Hjört ur Gísla son á her bergi þar sem hjóna­
rúm var til reitt hon um og fé laga hans og leist
hon um ekki meira en svo á blik una:
Svefn inn fer að síga á brá,
sál ar kraft ur dvín ar.
Ljót um manni leggst ég hjá
og les svo bæn ir mín ar.
Lengi tíðk að ist sá sið ur að gefa morg un­
gjaf ir morg un inn eft ir brúð kaups nótt ina og
all lengi tíðk að ist sá sið ur að vin kon ur brúð ar­
inn ar eða svo kall að ar ,,lín kon ur“ fylgdu brúð­
inni til rekkju og af klæddu hana og stungu
und ir sæng en brúð gumi kom síð an með vin­
um sín um og vörn uðu lín kon ur hon um þá
inn göngu. Varð hann því að bjóða í brúð­
ar sæng ina og hækka boð ið þar til lín kon um
þótti sæm andi að ganga að boð inu. Færði þá
einn af vin um brúð guma eða tals mað ur hans,
brúð inni lín féð og yf ir leitt með löng um for­
mála en eft ir það var brúð guma leyfð ur að­
gang ur. Mörg gam an mál munu hafa kom ið
upp við þess ar at hafn ir og ýmsu skrýtnu fram
kastað. Séra Jón Þor láks son orti við eitt slíkt
upp boð:
Hér eru í boði hund ar tveir,
hent ug næt ur borg un.
Gjarn an skulu greidd ir þeir
góð fús lega á morg un.
Eft ir Hall dór Gunn laugs son lækni eru þess­
ar á gætu vís ur sem eru hollt og heilsu sam legt
um hugs un ar efni ung um stúlk um:
Ung mey er sem fley
úti fyr ir landi.
Fer á sker ef ekki er
átta viti í standi.
Freist ing um, for lög um,
fram hjá þarf að slaga.
Hjóna band ­ boði, strand!
­Búin meyj ar saga.
Það er svo ein kenni legt með bless að kven­
fólk ið að því hætt ir til að vilja end ur bæta út­
lit sitt lít ils hátt ar í því augna miði að karl mönn­
un um lít ist bet ur á þær en gleyma stund um að
spyrja þá hvort þeim lít ist raun veru lega nokk­
uð bet ur á þessi mál verk held ur en upp runa legu
frum gerð ina. Hjálm ar frá Hofi orti um stúlku
sem eitt hvað hafði starf að að end ur bót um á út­
liti sínu:
Fölsk eru brjóst og falsk ar brár.
Fölsk ert þú í svör um.
Falsk ar tenn ur, fals að hár,
falsk ur roði á vör um.
Ef minn ið er ekki far ið að svíkja mig veru­
lega birti ég ein hvern tím ann eft ir far andi vísu
og spunn ust ein hverj ar um ræð ur um höf und
henn ar. Helst finnst mér að ég hafi kom ist að
þeirri nið ur stöðu að hún væri eft ir Pál Vatns­
dal en endi lega haf ið sam band ef þið telj ið ykk­
ur vita bet ur:
Mær in keypti með al ið
sem magn ar feg urð lík am ans,
hún er að reyna að hressa við
hráka smíði skap ar ans.
Rann veig hét kona sem sveit föst var í Skorra­
dal fyr ir um 120 árum. Eitt hvað lít ils hátt ar bil uð
á geðs mun um og tolldi illa lang dvöl um á sama
stað. Þó prýði lega verki far in. Gjarn an sótti hún
út á Akra nes og var ó spör á að segja þar frá ást­
ar æv in týr um sín um glöggt og greini lega hverj­
um sem heyra vildi og jafn vel fleir um. Held­
ur þótti hún valda þar óróa og greip því sveit­
ar stjórn in öðru hvoru til þess að senda hana á
sinn fæð ing ar hrepp. Eft ir einn flutn ing inn vildi
Rann veig fara í mál við Skaga menn að láta sig
ekki ó á reitta sem aðra ferða menn. Fór hún þá
til Þor varð ar Ó lafs son ar á Kala stöð um og bað
hann um stefnu á Skaga menn. Þetta var auð­
sótt og hljóð ar stefn an svo: ,,Þar sem ég þyk ist
og er van hald in af við skipt um við þá Skaga búa
og þoli ekki and streymi þeirra leng ur þá stefn ist
hér með öll um Skaga bú um til sátta fund ar í mis­
yndis veðri þar sem sátta nefnd in boð ar og seg ir.
Sátta nefnd ina bið ég um gott fyr ir mig mædda.
Ég skal ekki slást uppá hana að fyrra bragði“.
Þessa stefnu lærði Rann veig ut an að því þetta
var í aðra rönd ina greind ar kerl ing og las hana
á hverj um bæ. Bæði á Skipa skaga sem ekki var
nefnd ur Akra nes fyrr en löngu síð ar og upp um
all an Borg ar fjörð. Um þessa við burði kvað Sím­
on Dala skáld:
Rann veig braga raul ar orð,
frá raun um slag ar sönn um.
Þessi kraga stillta storð
stefndi Skaga mönn um.
Ekki man ég til þess sjálf ur eða að hafa
nokkurn tím ann heyrt þess get ið að hér á landi
væri rík is stjórn sem væri al menn á nægja með.
Fyr ir um það bil 80 árum orti Jósef Hún fjörð
þessa ald ar fars lýs ingu:
Ró ast villurengl un um
ráns í fyll ing unni ­
Líð ur illa englun um
út af spill ing unni.
Strjálast hryn ur Stóra dóms,
styrk ur hin um smækk ar
en sjálf stæð inu ,, forna Fróns“
flokk ur vina stækk ar.
Á þess um árs tíma kem ur það stund um fyr­
ir að í alm an ak inu kem ur upp ,,dag ur inn eft­
ir þorra blót ið“. Það er yf ir leitt vand ræða dag­
ur og best að sleppa hon um al veg úr daga tal­
inu ef hægt væri en því mið ur geng ur það sjald­
an. Sig urð ur Ívars son eða Sig urð ur Z. orti ein­
hvern tím ann en reynd ar er ég ekki viss um að
það hafi þurft þorra blót til:
Ég vakn aði í morg un við ur
eitt voða legt timb ur brak.
Í dag hef ég drukk ið mig nið ur.
Í dag er ég fyr ir tak.
Ég stemmi mig bráð um á strik ið,
það strik ið sem mörg um er tamt;
að drekka alltaf dá lít ið mik ið
en drekka bara alltaf jafnt.
Hann es Sig urðs son söng í kirkjukór norð ur í
Eyja firði þeg ar hann fór að velta fyr ir sér ör lög­
um flugu einn ar sem taldi sig hafa kirkju grið en
svo reynd ist ekki vera:
Á glær um vængj um, í sjal inu svörtu
þú sveim að ir fjörug í ljós un um björtu.
Haf andi ei glóru um guð ræk in hjörtu
­ eða gagn þessa Drott ins dags.
Þú for smáð ir sög una af Mar íu og Mörtu
en mænd ir á prest inn, hvort væri hann með
vörtu
­eða hefði í hár inu vax.
Þú kann að ir vand lega kirkju gesti
og kíkt ir svo líka í eyrað á presti.
Þig grun aði ekki að bróð ir inn besti
hér byggi þér ör lög grimm.
Er lauk hann við ræðu um brjál og bresti
til bana í heil agri ritn ing þig klessti
­ á blað síðu fimm tíu og fimm.
Und ir kirkju tröpp un um á Ak ur eyri var lengi
og er kannske enn rek in sjoppa og all lengi voru
þar rekstr ar að il ar þeir Rögn vald ur Rögn valds­
son og Sig fús Ax fjörð. Berg þóra Gísla dótt ir var
þeim nokk uð hand geng in um hríð en þeg ar hún
hvarf til há skóla náms fyr ir sunn an orti Rögn­
vald ur:
Mér og Fúsa mjög er kalt
­ meira á hjarta en löpp un um.
Berg þóra var okk ur allt
und ir kirkju tröpp un um.
Við skul um svo enda þátt þenn an á loka vers­
inu úr göml um Leir gerð arsálmi úr Spegl in um
sál uga og þakka ég hér með lest ur inn og læt
stað ar numið að sinni:
Enda hér læt ég sálm inn svo
sæt legi herra góð ur.
Umbun mér veittu og af mér þvo
and skot ans synda gróð ur
og heims ó hróð ur.
Sért þú æ minn ar sál ar skro,
svöl un og ei líft fóð ur.
Dag bjart ur Dag bjarts son
Hrís um, 320 Reyk holt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Vísnahorn
Hjóna band - boði, strand! - Búin meyj ar saga
Þú færð skrifstofu- og skólavörurnar frá í
Ef varan er ekki í Omnis búðinni þá er hún sérpöntuð og send í búðina daginn eftir.
Einnig er hægt að senda fyrirspurnir og pantanir á panta@omnis.is Akranes Dalbraut 1 Borgarnes Brúartorgi 4 Sími 444 9900 www.omnis.is
Í við leitni til að grynnka á
skuld um Borg ar byggð ar höf um
við full trú ar Sam fylk ing ar inn ar í
sveit ar stjórn Borg ar byggð ar lagt
fram þá til lögu að eign ar hluti
Borg ar byggð ar í Faxa flóa höfn um
(4,84%) verði met inn að raun­
virði og seld ur ef kaup andi finnst
og sveit ar stjórn tel ur verð ið vera
við un andi. Meiri hluti Sjálf stæð­
is flokks og Vinstri grænna hafa
ít rek að frestað af greiðslu til lög­
unn ar og telj um við það á byrgð­
ar leysi að hafa ekki vit neskju um
raun virði eign ar inn ar á sama tíma
og eft ir lits nefnd sveit ar fé laga
legg ur á herslu á lækk un skulda.
Sú skoð un hef ur heyrst að ekki
megi selja þessa eign vegna þess
að fyr ir tæk ið sé vel rek ið og fram­
tíð ar horf ur þess séu góð ar. Það
gefi von ir um að fyr ir tæk ið muni
vaxa og dafna á næstu árum og sé
því góð eign sem auð velt verði að
selja síð ar, hugs an lega fyr ir hærra
verð en nú myndi fást fyr ir hlut­
inn.
Til að meta hag kvæmni þess að
selja eign ar hlut inn þá má á ætla
hvað það kost ar sveit ar fé lag ið að
eiga þenn an hlut. Það má gera á
ein fald an máta með því að reikna
fjár bind ingu, eða með öðr um
orð um hvað myndi spar ast á ári
í vaxta gjöld ef eign in yrði seld og
skuld ir lækk að ar. Við kjós um að
vera mjög var kár í út reikn ing­
um og mið um við að sölu verð­
mæti jafn gildi bók færðu virði,
eða kr. 414 millj ón um sam kvæmt
árs reikn ingi Borg ar byggð ar árið
2009.
Lík legt er að mark aðsvirð ið sé
marg falt hærra en bók fært virði
og fjár bind ing in því um tals vert
meiri. Sé mið að við 8% vexti þá
nem ur fjár bind ing in um 33 millj­
ón um kr. á ári. Ef skuld ir yrðu
lækk að ar um þá upp hæð þá mætti
spara vaxta kostn að á hverju ári
sem sam svar ar að lág marki helm­
ingi rekstr ar kostn að ar leik skól­
ans Kletta borg ar á árs grund velli.
Á 10 ára tíma bili mætti því laus­
lega á ætla sparn að sem nem ur yfir
330 millj ón um í vaxta gjöld. Virði
Faxa flóa hafna þarf að hækka um
að lág marki 80% á sama tíma bili
til að það borgi sig að selja eign­
ar hlut ann frek ar eft ir 10 ár held­
ur en á yf ir stand andi ári.
Mögu leg ir kaup end ur á eign ar­
hlut an um í Faxa flóa höfn um eru
sam kvæmt sam þykkt um fé lags ins
ein ung is fé lag ið sjálft og nú ver­
andi eig end ur sem eru Reykja vík,
Akra nes kaups stað ur, Hval fjarð ar­
sveit og Skorra dals hrepp ur á samt
Borg ar byggð. Faxa flóa hafn ir er
sam eign ar fé lag sem þýð ir að eig­
end ur bera fulla á byrgð á skuld­
bind ing um þess, með svip uð um
hætti og er með Orku veitu Reykj­
ar vík ur. Eng inn arð ur var greidd­
ur til eig enda á ár un um 2007­
2009 en árið 2010 var greidd ur
arð ur sem nam kr. 8,4 millj ón um
til Borg ar byggð ar. Það má því
segja að ekki sé um mikla arð semi
að ræða af eign inni, sér stak lega ef
tek ið er til lit til þess ara á byrgða.
Það er okk ar skoð un að frum­
skylda sveit ar fé lags ins sé að sinna
verk efn um sem snúa bein lín is að
í bú um Borg ar byggð ar, ekki síst
fjöl skyldu fólki, og við vilj um að
það sé gert af meiri fram sýni og
metn aði en nú er gert. Á liðnu
kjör tíma bili var skor ið veru lega
nið ur í fræðslu mál um og ýms­
um öðr um mála flokk um á sama
tíma og gjald skrár hafa hækk að.
Til dæm is er gjald skrá leik skóla
hér með þeim hæstu sem þekkj­
ast hér á landi. Ekk ert bend ir til
að gjöld á íbúa lækki á næst unni
nema rót tæk ar breyt ing ar verði á
rekstri sveit ar sjóðs.
Á gætt er að hafa í huga um­
ræðu sem kom upp nokkrum
sinn um fyrr á árum um að skoða
mögu leika á sölu Spari sjóðs Mýr­
ar sýslu með þeim rök um að það
væri ekki hlut verk sveit ar fé laga
að reka banka stofn an ir. Sú um­
ræða var kæfð með lát um og án
þess að meta á hrif in af sölu á
rekst ur sveit ar sjóðs. Lær dóm ur­
inn sem við ætt um að draga af því
máli er sá að Borg ar byggð eigi að
ein beita sér að því að styrkja inn­
viði sam fé lags ins, á hættu sam ur
fyr ir tækja rekst ur fell ur ekki þar
und ir.
Geir laug Jó hanns dótt ir
og Jó hann es Stef áns son
Pennagrein
Hvers virði er eign ar hlut ur Borg ar byggð ar
í Faxa flóa höfn um?