Skessuhorn - 06.03.2013, Blaðsíða 34

34 MIÐVIKUDAGUR 6. MARS 2013
Vísnahorn
Alltaf gerði hann fyllri fret - en flest ir aðr ir hest ar
Um fátt hef ur ver­
ið meira rætt að und an­
förnu en neyslu manna
á ýms um kjöt teg und um
og hvort ná kvæm ar inni halds lýs ing ar stand­
ist. Í til efni þeirr ar um ræðu kvað Guð mund­
ur Stef áns son:
Blesa var bág lega reitt
og Branda, hún mjólkað'ei neitt.
Svo var þeim slagtað
en slátr ið ei vaktað.
Í hakk inu urðu þau eitt.
Hesta manns í þrótt ir manna hafa lengi ver­
ið með nokk uð breyti leg um hætti. Sum­
ir á stunda alls kon ar leik ara skap með mat inn
með an aðr ir vilja helst temja þessa gras mót­
ora með hníf og gaffli. Ingi björg Berg þórs­
dótt ir orti um sína hesta mennsku:
Hross in, um hrjóst ur lönd feta þau.
Hnar reist og ég kann að meta þau.
Soð in eða steikt,
sölt uð, ný eða reykt,
ég kann þó alt énd að éta þau.
Fleiri nýt ing ar mögu leik ar eru líka fyr­
ir hendi og um fram fara sinn að an bónda sem
missti upp á halds hryssu og mal aði hana síð an
í tað kvörn til tún á burð ar orti Jón Eyj ólfs son :
Var hún lát in vél ar í,
virk aði dá vel þetta
uppaf henn ar holdi því
hrein ar jurt ir spretta.
Hrossa kjötsát þótti einu sinni ganga guð­
lasti næst og ýms ir sem held ur vildu deyja úr
hungri en ger ast sek ir um slíkt at hæfi. Val­
geir Run ólfs son heyrði menn tala með mik­
illi lotn ingu um þekkt an reið hest en þar sem
hesta mennska var ekki hans að al á huga mál tók
hann sam an ræð una með sínu lagi:
Nú er Rauð ur fall inn frá,
firrt ur er ég gæfu.
Kjöt hans síð ast sá ég þá
sitja í reyk og kæfu.
Mér er ljúft að minna á hann
mest an allra þjóna,
aldrei setti hann af sér mann
þó oft hann reyndi að prjóna.
Rauð var margt til lista léð,
lystisemd ir flest ar.
Alltaf datt hann mýkra með
mig en aðr ir hest ar.
Rauð ur oft mér létti lund
líkt og greind ur mað ur
aldrei þurfti ég á hann hund
þó alltaf væri hann stað ur.
Rauð ur stytti langa leið
löng um með að skokka.
þeg ar aðr ir þeystu á skeið
þá fór hann að brokka.
Gamla Rauð ég meira met
en mer ar hinna flest ar.
Alltaf gerði hann fyllri fret
en flest ir aðr ir hest ar.
Mart einn nokk ur Frið riks son og fjöl skylda
hans hafa hald ið þeim góða sið að koma jafn­
an sam an um jól in og borða hangi kjöt. Þau
voru hins veg ar mjög vand lát á hangi kjöt ið
og það þurfti skil yrð is laust að vera frá Kjöt­
vinnslu KS ætti neysla þess að verða til nokk­
urs á nægju auka. Með einni send ing unni að
norð an kom eft ir far andi vísa og var hún eign­
uð Guð mundi Sveins syni kjöt iðn að ar manni
sem má vel vera rétt:
Við send um gjarn an suð ur kost
svo ei glat ist jól in,
þó að bæði fönn og frost,
fjúki um Tinda stól inn.
Mart einn sendi vísu þessa til baka:
Hangi ket ið karl upp set ur
krof in éta hjúin svöng.
Ilm ur betri ekki get ur,
orð ið vetr ar kvöld in löng.
Þetta minn ir á hangi kets vís ur Jóns á
Fagra nesi, sem oft er nefnd ur Drang eyj ar­
jarl. Til efni þeirra var, að einn af mörg um
hóp um, sem Jón hef ur far ið með til Drang­
eyj ar, inn hélt blaða kon una Ag n esi Braga­
dótt ur. Eitt hvað hef ur hóp ur þessi ver­
ið sér stak ur, því að lok inni ferð var fólk ið
í hon um á samt Jóni í ein hvers kon ar sam­
sæti á Krókn um og var þar m.a. étið hangi­
ket. Agn es ræddi mik ið við Jón og með al
þess sem fram kom var það, að henni þætti
hangi ket ekki góð ur mat ur og vís ast væri
það ó hollt líka og raun ar allt kjöt. Jóni þótti
það nú ekki mik il vís indi en þá vildi Agn­
es gant ast við karl inn og sagði hon um, að
slytti það, sem héngi fram an á karl mönn­
um, nokk uð neð an mitt is, væri í sín um vina­
hópi kall að hangi ket en ef það væri í vinnu­
stell ingu væri það hangi ket með upp stúfi.
Þætti sér þetta miklu skemmti legra hangi­
ket. Einnig kom fram í máli henn ar að hún
byggi ein með barni sínu. Um þetta leyti
sam sæt is ins var bor ið fram kaffi, sem Jóni
þyk ir gott. Kastaði hann þá fram þess ari
stöku til blaða kon unn ar:
Enn er kaff ið mik ils met ið
marg ur fram það ber.
En held urðu ekki að hangi ket ið
hugn ist bet ur þér?
Það stóð á svar inu hjá Ag n esi, og mælti Jón
því í orða stað henn ar:
Kjöt hef ur sjald an glatt mitt geð.
glöggt þó skaltu vita,
að ef þú byð ir upp stúf með,
einn ég þægi bita.
Mart eini fannst til efn inu hæfa eft ir far andi
" komment":
Agn es Braga er ekk ert flón,
oft þótt Mogg ann lesi.
Um hang ið bjúga bað hún Jón,
bónda að Fagra nesi.
Þetta kall aði á meiri vanga velt ur;
Baugagná við Braga kennd,
býr sú ei með karli. ­
Út í Drang ey ein var send
með eyj ar kná um jarli.
Við nátt úr unn ar nám skeið hlaut,
nær halds band að rakna.
Hjá Grettis kofa í grænni laut,
girnd ir holds ins vakna.
Eng inn veit þó um það neitt
eða fær til get ið,
hvort upp stúf fékk'ún eða feitt
og ein tómt hangi ket ið.
Nú er mér ekki svo ná kunn ugt um hverj­
ar upp skrift ir voru til hlið sjón ar þeg ar yrk is­
efni næstu vísu var mat reitt og vafa laust snætt
með góðri lyst en alla vega orti Sig fús Jóns son
að af lok inni hrossa slátr un:
Brúnka hef ur fund ið frið
í faðmi þín um Drott inn
sál in hófst á hærra svið
en hold ið fór í pott inn.
Flosi Ó lafs son keypti eitt sinn fol ald af Sig­
fúsi í Skrúð sem að sjálf sögðu dafn aði vel og
varð að öllu af bragð ann arra hrossa og bar þar
vel sam an frá sögn um eig anda og rækt anda.
Um þá gæða hryssu kvað Sig fús eft ir að hún
komst til ,,vits og ára":
Um hrossa rækt Flosa eru karl ar að
krunka,
kyn bóta hryss an er fal leg og prúð.
Móð ir in víð fræga Bragð góða Brúnka
sem brytj uð var nið ur og étin í Skrúð.
Með þökk fyr ir lest ur inn,
Dag bjart ur Dag bjarts son
Hrís um, 320 Reyk holt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Flest ir hafa heyrt um hesta hvísl ara,
sem á við um fólk sem að nær ein­
stak lega vel til hrossa og get ur jafn­
vel geng ið að ó temj um í haga eða
róað nið ur ó ró leg ustu hross jafn vel
svo að þau éti úr lófa manns. En
það sem fáir vita að það eru einnig
til selaklapp ar ar sem geta nálg ast
villta seli og náð að klappa þeim
á bak ið. Þannig var það með hana
Mar íu Erlu Geirs dótt ur sem býr á
Ystu Nöf í Borg ar nesi, sem er hús
nið ur við sjó inn í gamla bæj ar hlut­
an um. Hún er mik ill nátt úru unn­
andi og það er á vallt mik ið dýra líf í
garð in um henn ar. Enda gef ur hún
vel „á garð ann" og út úr henn ar
eld húsi fljúga mat ar af gang ar á tún­
blett inn. Þang að sæk ir ým iss fið ur­
fén að ur til að næra sig og stund um
einnig hund ar og oft á tíð um kett ir
í ýms um lit um og af brigð um. Ofar
öllu sveima krumm ar og fylgj ast
með hvort að eitt hvað á mat seðl­
in um freisti þeirra þann dag inn.
Það var einmitt vegna hegð un­
ar krumma sem Mar ía Erla tók
einn dag inn eft ir því að eitt hvað
kvikt væri lík leg ast úti í Vest ur­
nesi, sem að inn fædd ir nefna gjarn­
an Settu tanga eft ir spá konu sem
eitt sinn bjó í Borg ar nesi og köll uð
var Setta. En hrafn inn hnit aði þar
hringi og lét af brigði lega. Erla tók
þá mynda vél bónd ans trausta taki
og rann síð an út í ut an vert Vest ur­
nes ið og sá fljót lega að þang að var
kom inn vænn sel ur. Ekki kann að­
ist hún við teg und ina en þeg ar hún
kom nær og sá í trýn ið á seln um
þá taldi hún jafn vel að þarna væri
kom inn fjar skyld ur ætt ingi prests­
ins í Reyk holti, því líkt var skegg ið
upprúll að og flott!
Milli þess sem að Erla fikraði sig
nær seln um og tók mynd ir af hon­
um, þá tal aði hún til hans og spurði
hvað hann væri að gera, hvort að
hann væri kannski orð inn gam all
og lú inn, þar sem hann væri svona
spak ur. Sel ur inn var hinn ró leg asti
og að end ingu var Erla kom in al veg
að seln um og náði hún að klappa
hon um þrí veg is á bak ið áður en
hann fékk nóg af þess ari á leitni og
hjass aði sér spik feit ur eft ir klöpp­
un um og út í sjó, til að reyna að
finna sér stað þar sem hann fengi að
vera í meiri ró og næði fyr ir dýra­
vin um.
Að sögn sér fræð inga er þarna um
"Be ar ded seal" (Erign athus bar bat­
us) að ræða en hann nefn ist kamp­
sel ur upp á ís lensku. Er hann sagð­
ur geta ver ið mjög gæf ur og hann
sé flæk ing ur hér lend is og hafi jafn­
vel kæpt hér á síð ustu árum. Lík­
leg ast væri þarna um rúm lega eins
árs sel að ræða sem væri í góð um
hold um og vel hald inn. Sér fræð­
ing ur inn tók fram að þó svo að fólk
kæm ist ná lægt villt um sel um þá
væri ó ráð legt að klappa þeim mik­
ið, því þeir ættu það til að verja sig
með glefsi. tþ/ Ljósm. meg.
Eft ir klapp á bak ið í þrí gang hjass aði þó kamp sel ur inn út í sjó og á vit ró legri
klappa.
Kamp sel ur gerði sig heima kom inn á Settu tanga í Borg ar nesi
„ Taldi hún jafn vel að þarna væri kom inn fjar skyld ur ætt ingi prests ins í Reyk holti, því líkt var skegg ið, upprúll að og flott!"