Skessuhorn - 06.03.2013, Blaðsíða 36

36 MIÐVIKUDAGUR 6. MARS 2013
Nýjasta tón list ar mynd band ís­
lenska tón list ar manns ins Ó lafs
Arn alds var frum sýnt á Són ar tón­
list ar há tíð inni í Reykja vík ný ver ið.
Í kjöl far ið var það frum sýnt á net­
inu. Mynd band ið var að stór um
hluta tek ið upp í og við Gamla vit­
ann á Suð ur flös á Akra nesi í síð asta
mán uði en það var fyr ir tæk ið Ill­
usion sem sá um upp tök ur. Eins og
marg ir vita er Ó laf ur Arn alds einn
af okk ar skær ustu stjörn um en vin­
sæld ir hans ná langt út fyr ir lands­
stein ana.
„Það er mik il við ur kenn ing fyr­
ir Akra nes að fyr ir tæki skuli sækja
hing að til þess að taka upp mynd­
band fyr ir jafn þekkt an tón list ar­
mann. Gamli vit inn og um hverf­
ið hans var það sem heill aði töku­
menn og réði úr slit um um val á
töku stað. Þetta er án efa flottasta
aug lýs ing sem ég hef séð fyr ir
Akra nes, hún mun fara víða og án
nokk urs til kostn að ar fyr ir bæ inn,"
sagði Hilm ar Sig valda son for mað­
ur á huga ljós mynda fé lags ins Vit ans
í sam tali við Skessu horn. Hilm ar
ber reynd ar auka starfs heit ið vita­
vörð ur eft ir að hafa beitt sér fyr ir
opn un vit ans á Breið fyr ir um ári
síð an. ákj
Hvers vegna erum við hrædd við
að af nema verð trygg ing una? Er
það þrá hyggja, ótti eða þröng sýni,
sem kem ur í veg fyr ir það? Þver­
móðska og heim ótti eru eig in leik­
ar, sem eru stund um í land an um.
Hver man ekki and stöðu manna
við sím ann, virkj an ir, sjón varp­
ið, bjór inn og inter net ið svo örfá
dæmi séu tek in. Og er það ekki
þrá hyggja, sem rík ir með al þeirra
stjórn mála manna á Al þingi, sem
eru sí fellt að þrasa sögu skoð an ir
sín ar og deila um keis ar ans skegg
út frá flokkspóli tískri þröng sýni
sinni, í stað þess að hugsa í lausn­
um um hvað best er að gera fyr ir
land ið?
Það er mik ill mun ur á heið ar­
legri ein urð og þráa, á víð sýni og
sér gæð ings hætti og á yf ir veg un og
of ríki. Land inu hef ur ver ið stjórn­
að af fólki, sem því mið ur hef ur
sýnt af sér þess ar slæmu hlið ar og
var einmitt á móti virkj un um, sjón­
varp inu, bjórn um og inter net inu.
Það er á móti því að hjálpa heim il­
un um, fyr ir tækj un um, ör yrkj um og
öldruð um, en elsk ar hrægamma­
sjóði og fjár mála öfl in og bugt ar sig
og beyg ir fyr ir þeim. Það er eins og
þetta fólk fái ekki við sig ráð ið eða
er það líka það, að það ótt ast sjálft
sig og eig in van hæfni til að leysa
vanda mál in því það hef ur hvorki
get una né kunn átt una til þess? Ég
er ekki viss um hvort er verra, for­
herð ing in eða for heimsk an? Það er
með ó lík ind um að til sé fólk, sem
vill kjósa þetta lið og fylgi fiska þess
og græðlinga á fram, sem breyt ist
lítt að innra eðli þótt það skreyti
sig nýj um fjöðr um.
Ég spyr hvers vegna þarf að ríg­
halda í verð trygg ing una, sem flest­
ir lands manna eru að kikna und­
an, þeg ar fyr ir ligg ur þraut próf­
uð lausn, sem mundi létta mjög á
heim il un um? Hvers vegna er hald­
ið á fram að reyna að þröngva okk­
ur inn í ESB við ær inn kostn að,
þeg ar hún væri allt ann að en hag­
felld og mik ill meiri hluti Ís lend­
inga er mót fall inn að ild? Af hverju
ríg halda menn í fisk veiði stjórn un­
ar kerfi, sem hef ur reynst illa í 30 ár
með sí fellt minnk andi afla og sem
al menn ing ur er andsnú inn, þeg­
ar nýtt og frjáls ara er til, sem sníð­
ir van kant ana af? Hví er ver ið að
þröngva fram nýrri stjórn ar krá,
sem marg ir máls met andi telja mjög
að finnslu verða og sem fólk get ur
hvorki etið eða greitt með skuld­
ir sín ar, þeg ar auð veld lega má taka
lengri tíma til þess í sátt um, eink­
um þeg ar svo margt ann að er svo
miklu brýnna fyrst?
Það er þrá hyggja, þeg ar mað­
ur ger ir sama hlut inn aft ur og aft­
ur og býst alltaf við að nið ur stað­
an verði öðru vísi nú en síð ast. Ótti
og þrá hyggja eru sam tvinn uð fyr ir­
brigði, en fæst ir gera sér grein fyr­
ir að þeir séu hrædd ir við breyt ing­
ar. Ótt inn kem ur t.d. fram í kjör­
klef an um, þeg ar fólk kýs það sama
og síð ast vegna þess að því finnst
það vita hvað það hef ur, en átt ar sig
ekki á því sem það gæti feng ið. Það
er hætta á því, að það verði eng ar
meiri hátt ar breyt ing ar vegna slíkr­
ar áráttu hegð un ar. Það er stund­
um eins og fólk sé eins og fisk ur­
inn, sem veit ekki að hann er blaut­
ur eða að það sé ekk ert ann að til
vegna þess að hann þekk ir ekki
heim inn fyr ir ofan vatns borð ið.
Ég vona að fólk fari að hugsa
sinn gang, skilji þröng sýn ina eft­
ir heima og fari hugsi út fyr ir box­
ið og hjörð ina. Bjart sýni, heið ar­
leiki og skyn sem in eru nefni lega
ekki svo slæm. Setj um X við G í
vor. Það er nauð syn, svo lausn irn­
ar fari í gang.
Kjart an Örn Kjart ans son
Höf und ur er fyrrv. for stjóri.
Mikl ar um ræð ur hafa
orð ið um verð trygg­
ingu, galla henn ar og
kosti (þó miklu frem­
ur um meinta galla), á því kjör tíma bili
sem nú er að líða. Verð trygg ingu fjár­
skuld bind inga var á sín um tíma kom­
ið á með þeim rök um að sá sem lán aði
pen inga ætti að fá jafn mik il verð mæti
til baka, þeg ar lán tak andi greiddi sitt
lán.
Snemma á ní unda ára tugn um kom
upp svip uð staða og nú og var kall að
mis gengi lána og launa. Vísi tölu bind­
ing launa var af num in en ekki verð­
trygg ing lána. Þá, eins og nú, horfðu
mjög marg ir á vax andi greiðslu byrði
verð tryggðra lána, án þess að fast­
eigna verð eða laun fylgdu með. Eign­
ir fólks sýnd ust vera að brenna upp,
enda nam verð bólg an tug um pró­
senta.
Á verð trygg ing unni eru tveir end ar,
lán tak and inn held ur í ann an en eig­
andi fjár magns ins hinn. Nú vill svo til
að líf eyr is sjóð irn ir eru helstu eig end­
ur fjár magns í land inu. Þeir vilja skilj­
an lega sjá fjár mun um eig end anna, al­
menn ings í land inu, vel borg ið á ein­
hvern hátt. Þetta er auð skil ið, því þeir
hafa verð tryggt sín út gjöld. Líf eyr is­
þeg ar líf eyr is sjóð anna eru lík lega eini
hóp ur inn sem býr við verð tryggð ar
tekj ur (að sönnu allt of lág ar, sem er
önn ur Ella). Um leið og neyslu vísi­
tal an hækk ar fylg ir líf eyr ir inn með.
Þannig að þeg ar menn krefj ast ein­
hliða af náms verð trygg ing ar eru þeir
um leið að krefj ast skertra kjara líf­
eyr is þega (þó það sé vænt an lega ekki
mark mið ið).
Láns kjör = ráns kjör?
Nú er verð trygg ing ekk ert sálu hjálp­
ar at riði í sjálfu sér. Þeg ar ég vann á
Þjóð vilj an um í gamla daga, fund um
við uppá að kalla láns kjara vísi töl una
(sem þá gilti) ráns kjara vísi tölu. Og
það virt ist hún svo sann ar lega vera,
eins og þá var í pott inn búið. Eins og
verð trygg ing in blas ir við lán tak end­
um núna er ekki nema von að þeim
bregði í brún, þeg ar lán in stökk breyt­
ast, og skyldi eng inn láta sér bregða
þótt menn tækju upp heit ið ráns kjör
í stað inn fyr ir láns kjör, í skilj an leg um
van mætti þeirra sem ekki geta stað­
ið í skil um.
Um leið og menn krefj ast af náms
verð trygg ing ar er ó hjá kvæmi legt að
huga að þeim víð tæku á hrif um sem
hún hef ur. Það sem tek ur við verð­
ur að ná tveim ur mark mið um (sem
kannski eru ó sætt an leg). Ann ars veg ar
að halda verð gildi pen ing anna, hvort
sem þeir eru í líf eyr is sjóð um eða ann­
ar stað ar, og hins veg ar að sjá til þess
að greidd ur líf eyr ir tapi ekki verð gildi
sínu. Það þýð ir lít ið að tala um besta
líf eyr is kerfi í heimi og kippa svo fót­
un um und an því í einu vet fangi.
Fyr ir daga verð trygg ing ar inn­
ar höfð um við í verka lýðs hreyf ing­
unni mikl ar á hyggj ur af því að sjóð­
irn ir myndu aldrei ná til gangi sín­
um. Verð bólg an myndi éta upp all­
an líf eyr is sparn að inn á auga bragði
(verð bólga var gríð ar leg, jafn vel 80
­ 100%). Mörg okk ar veltu til að
mynda upp hug mynd um um gegn­
um streym is kerfi, en í því felst að inn­
borg uð líf eyr is ið gjöld, og aðr ar tekj­
ur sjóð anna, eru jafn harð an greidd
út sem líf eyr ir. Sú hug mynd reynd­
ist ekki fýsi leg því slíkt kerfi leið ir að
lok um til þess, með hækk andi aldri
þjóð ar inn ar, að eng in leið er fyr ir
minnk andi hóp greið enda að standa
und ir mark tæk um líf eyr is greiðsl um.
Á með an sjóðs söfn un ar kerf ið gild ir
er mikl um byrð um létt af greið andi
sjóðs fé lög um. Um það geta menn
vissu lega haft mis mun andi skoð an ir.
Hvað á að taka við?
„Ein faldasta" leið in til að af nema
verð trygg ingu er að af nema verð­
bólgu. Þá léti eng inn sig varða hvaða
töl ur um vísi tölu breyt ing ar stæðu á
greiðslu seðl un um. Krónu tala lán­
anna hækk aði ekk ert af verð bólgu­
sök um og sama gilti um krónu tölu
líf eyr is greiðslna. En hér er auð­
veld ara um að tala en í að kom ast.
Eng inn hef ur, mér vit an lega bent á
brúk leg ar leið ir í þessu efni. Að ild
að ESB á að leysa slík an vanda, því
þá verð ur tek in upp evra. Á stand ið
í Evr ópu sam bands lönd un um, í yf­
ir stand andi kreppu bend ir ekki til
að þetta fái stað ist. Þar er at vinnu­
leys ið víða 20 ­ 30% og líf eyr is kerf in
að slig ast. Með að ild inni fylg ir líka sá
bögg ull skamm rif inu að sam band ið
og heim s pen inga vald ið sér til þess að
tap einka banka er að stærst um hluta
„þjóð nýtt", skatt greið end ur borga.
Ekki er held ur hægt að taka upp
aðra mynt ein hliða ef krón an er vand­
inn. Ég geri ekki ráð fyr ir að vilji sé
til að hand stýra verð lagi, með verð­
stöðv un ar lög um eða öðru slíku. Spor­
in hræða. Á rík is sjóð verða varla lagð­
ar stór ar fjár hæð ir í þessu skyni (enn
síð ur ef til lög ur Sjálf stæð is flokks ins
um skatta lækk an ir og auk in út gjöld á
sama tíma ná fram að ganga). Þannig
mætti lengi halda á fram að nefna
dæmi sem öll fela í sér aug ljósa ann­
marka eða eru ó fram kvæm an leg.
Hvern ig á að gera verð trygg ingu
ó þarfa? Það er spurn ing in sem við
blas ir og afar mik il væg ara að fá raun­
hæft svar við henni (að ekki sé tal­
að um að gerð ir). Dóms mál um lög­
mæti henn ar geta vissu lega gef­
ið spenn andi nið ur stöðu. Get ur ver­
ið að stjórn völd hafi stund að ó lög­
lega hátt semi um ára tugi? Auð vit að
er ekki hægt að úti loka það. En hef­
ur eng um dott ið í hug að höfða mál
um lög mæti verð bólg unn ar? Eitt er
að minnsta kosti víst: Leik mað ur sér
ekki hvað er til ráða, jafn vel þótt all­
ir hljóti að skilja að af nám verð bólgu
þýð ir af nám verð trygg ing ar.
Helgi Guð munds son,
rit höf und ur Akra nesi
Pennagrein
Pennagrein
Er það þrá hyggj an
sem skap ar okk ur
Ís lend ing um ör lög?
Skjá skot úr mynd band inu.
Tón list ar mynd band Ó lafs
Arn alds tek ið upp á Akra nesi
Pennagrein
Af nám verð bólgu = af nám verð trygg ing ar
Ég, sem er bú­
inn að vera við rið­
inn ferða þjón ust una
í rúm lega hálfa öld, man varla eft ir
þeim fund um um ferða mál, stór um
eða smá um, þar sem al menn ings sal­
erni hafa ekki bor ið á góma. Á þess­
um fund um hef ég oft ver ið í varn­
ar stöðu fyr ir litla staði út um lands­
byggð ina vegna ó sann gjarnra krafna
um sal ern is að stöðu fyr ir heilu rútu­
bílafarmana, án nokk urra við skipta.
Hóp ar eru oft að koma frá sín um
næt ur stað þar sem gest ur inn borð aði
fjöl breytt an og góð an morg un verð
og er nú bú inn að ferð ast í rút um í
ca. 1­2 tíma og nátt úr an far in að segja
til sín. Hann þarf að kom ast á sal erni.
Leið sögu mað ur inn lend ir í vand ræð­
um, því al menn ings sal erni vant ar en
hann man eft ir veit inga stað eða hót­
eli, sem hann á kveð ur að stoppa á og
hleypa fólk inu á sal erni. Sjaldn ast fer
hann inn á und an hópn um og spyr
hvort það sé ekki í lagi að „ein hver"
úr hópn um fari á sal erni (sem oft ast
eru flest ir). Ég vil full yrða að hóp ur­
inn fái í 99% til fell um já kvætt svar.
Hins veg ar veit ég það líka af eig in
raun að mað ur verð ur pirr að ur þeg­
ar heilu rút urn ar og það oft nokkr ar
á dag, sem eru ekki að koma að kaupa
sér kaffi bolla hvað þá meira, stoppa
fyr ir utan stað inn og far þeg un um er
vís að inn, án þess að spyrja um leyfi.
Ég hef oft spurt í þess um um ræð­
um: „Hvað eru mörg al menn ings­
sal erni í Reykja vík, Sel tjarn ar nesi,
Kópa vogi, Garða bæ eða Hafn ar firði
mið að við um ferð er lendra sem inn­
lendra ferða manna um þessi bæj ar fé­
lög?" Ég hef ekki talið þau ný lega en
á þeim árum sem ég tók mest þátt í
þess um um ræð um voru þau mjög fá
og í sum um af þess um bæj um eng­
in. En mað ur heyrði aldrei orð frá
leið sögu mönn um um þessa staði.
Nei, það voru litlu stað irn ir úti um
land sem var kvart að yfir. Stað ir sem
höfðu rekstr ar mögu leika 3­5 mán­
uði á ári.
Ég vil taka það fram að ég er ekki
að skrifa þetta til að mót mæla á gætri
og þarfri á bend ingu Vals Páls son ar
leið sögu manns sem birt ist í við tali
við hann í Skessu horni 20. febr ú ar sl.
Ég er frem ur að taka und ir rétt mæt
um mæli hans. Ég er al gjör lega sam­
mála hon um að mest öllu leyti. Auð­
vit að þarf að koma hrein læt is að staða
þar sem ferða menn eru að fara um og
skoða land ið. Það eru bara tvær mik­
il væg ar spurn ing ar sem mál ið virð­
ist oft ast stoppa á. Fyrri spurn ing in
er hver á að reisa að stöð una og hvað
þarf hún að vera stór. Síð ari spurn­
ing in er erf ið ari. Hver á að sjá um að
hrein læti og þrif séu í lagi. Það kost ar
nefni lega mikla vinnu, lang an vinnu­
dag og tals verða pen inga, því svona
að staða þarf að vera með lang an opn­
un ar tíma. Hins veg ar finnst mér Val­
ur lenda í því sama og marg ir leið­
sögu menn hér áður fyrr að bera sam­
an epli og app el sínu. Hann tel ur
upp nokkra staði á Suð ur landi sem
hann tel ur að við, á Vest ur landi, eig­
um að taka okk ur til fyr ir mynd ar og
ég er sam mála hon um að við get­
um lært margt bæði gott og slæmt af
þeim stöð um. En hann minn ist ekk­
ert á hvað marg ir bíl ar fara um þessa
ferða manna staði í sam an burði við
sunn an vert Snæ fells nes og fyr ir Jök­
ul. Hvers vegna ekki? Þarna vant ar,
eins og oft áður, sann girni í sam an­
burði.
Ég vil gleðja Val og fleiri á gæta
leið sögu menn og aðra gesti á leið um
Snæ fells nes að á mjög góð um fundi
sem hald inn var í Stykk is hólmi fyr­
ir stuttu, um allt önn ur mál í ferða­
þjón ust unni, kom þetta mál að sjálf­
sögðu upp og nú fannst mér að í
fyrsta skipti þessi mál falla í já kvæð an
og vinn an leg an jarð veg. „Orð verða
til alls fyrst" og á þess um fundi kom
fram til boð um að reisa slíka að stöðu
og snjall ar hug mynd ir um hvern ig
væri hægt að fjár magna eft ir lit með
þeim. Ég vil ekki á þessu stigi fara út í
þess ar á gætu til lög ur, þær eru á frum­
stigi, en þar sam ein uð ust um úr bæt­
ur bæði sveit ar stjórn ar menn og fólk
í ferða þjón ust unni. Ég hef þá trú og
vissu að und ir for ystu þessa fólks og
dugn aði Mark aðs stofu Vest ur lands
verð ur þessu máli kom ið í höfn.
Ég get hald ið á fram að ræða þessi
við kvæmu mál lengi á fram. Til dæm­
is af hverju þarf þrjár bens ín stöðv ar
í Borg ar nesi og af hverju eru rút ur
ekki bún ar kló sett um, en held að það
sé mál að linni.
Grund ar firði 28. febr ú ar 2013.
Óli Jón Óla son
Sal ern is mál in einu sinni enn